Heirweg

Een heirweg of heirboane, is een oude Romeinse langenofstandsweg. Heir (van 't Oud-Germoans harja) is een Oud-Nederlands wôord vo leger. Die name duud up 't ôorsprounkelik doel van heirweegn as "snelweegn vo 't leger". De Romeinn leidn duzendn kilometers an noar olle dêeln van 't Romeins Ryk vor under legers rap te verplatsn in gevol van een upstand. commersantn maktn ôok gebruuk van de weegn. Vandoa da 't sprêekwôord "olle weegn lêen noa Rome" komt.

Romeinse weg in Pompeii

Overbluufsels van de Via Appia in Rome

Geschiedenisse

Toet an 't ende van d' 18^e êeuwe woarn de vroegere heirboann de vornoamste verbiendiengsweegn in de Lêge Landn en in andere dêeln van Europa. Langs die weegn vienden me dikwils overbluufsels van Romeinse villas, grafheuvels enz.

d' Heirweegn woarn d' êeste goeie weegn die wierdn angeleid, en dien toake wierd mêestol deuer de geweune soldoatn uutgevoerd. Zo`n Romeinse weg wierd systemoatisch gemakt, mê laagn van verschillende groundstoffn. De uutgegroavn eirde wierd gebruukt vo de agger up te bouwn. Doarup kwaam ton een fondaotie van grôte stêenn en nog andere laagn van kiezel en zand. 't Wegdek bestoat uut platte kolsyn. In streekn woarda stêenn moeilik te viendn woarn, wierdn weegn dikwils van hout gemakt. De bedoelienge was dat de weg nie zou verzakkn en hoger laag dan d' omgevienge. Ze kostn wel 8 meters brêed zyn. An de zijdskant maktn ze ton greppels vo 't woater of te voern. langs de heirboann zyn der veel dorpn en steedn ontstoan, vo van de goeie verbiendiengn gebruuk te maakn.

Deursnêe van een typische Romeinse weg.
(A). Platgemakte eirde, vantydn gecompacteerd.
(B). Statumen: stêenn van omtrent handgrôotte.
(C). Audits: gruus of betong van gebrookn stêenn en kalk.
(D). Nucleus : 'n bedde van fyn cement gemakt van potschervn en kalk.
(E). Dorsum of agger viae : de krôone van de weg (media stratae eminentia) gemkat van polygonoale blokkn van basalt of regelmoatige blokkn van saxum qitadratum (travertine, peperino, of andere stêensôortn van 't land). De boovnkant was ountworpn vo reegnwoater weg te loatn, binst dat den ounderkant, grof was vor een goe contact mè den oudnerlage te maakn.
(F). Crepido, margo or semita : een sôorte stêenn plankier an iedere kant van de via.
(G). Umbones of kantstêenn.

Belangrike nog t' herkennen heirweegn

De Romeinse kassei in de beurte van Toungern

Veel stroatenaamn verwyzn nog noar under Romeinse oorsprong, gelik den Diksmuidsen Heirweg (of Brugsen Heirweg) die tusschen Sinte-Machiels en Diksmude lopt.

Een belangrike heirweg in de Lêge Landn was den heirboane tusschen Boulogne en Keuln. De Via Belgica is nog goed te volgn over praktisch hur hêle lengte. Azo woarn der drie ôost-west verbiendiengn die Keuln verboundn mè Boulogne via Toungern:

• Tienen - Leuven - Elewijt - Asse - Oalst - Velzeke - Kassel
• Baudecet - Bavay - Kassel
• Baudecet - Bavay - Cambrai - Atrecht

Mêer ofbeeldiengn die ier by passn ku je vien ip Roman Road ip Wikimedia Commons.