Hound
From Wikipedia, the free encyclopedia
From Wikipedia, the free encyclopedia
Hoons, houns of houndn (Canis lupus familiaris) zyn bêestn die mêestol in companie leevn me menschn, ze zyn ol zeker 15 000 joar eleen etemd. Ze stammn of van nunder wilde vôorouders, de wulvn. 't Bestoan e masse sôortn hoons (rassn) die vroeger ekwikt zyn voun verschillige toakn, lik joagn of woakn. 't Vintje is in 't West-Vlams e rut enoemd, e wuvetje teve.
't Is verre van zeker, mo hoons zyn verzeker etemd in 't Verre Ôostn 15 000 joar eleen, ol zyn der oek ounderzoekers die beweirn da 't ol 100 000 joar eleen gebeurd is. 't Is oek nie zeker hoe da 't juuste gebeurd is. De vroage of dan de menschn van toune no de wulvn ewist zyn of omgekêerd, go verzeker nôois en antwôord krygn.
Deur mitochondrioal DNA-ounderzoek hen weetnschappers kunn uutzoekn dan olle hounderassn were te briengn zyn toet 4 groepn, dan der dus apart van makoar 4 verschillige momentn van temmn gebeurd zyn.
D'internationoaln kennelclub (FCI, Federation Cynologique Internationale) erkent 311 rassn van over hêel de weireld. België et ouk zuk en organizoasche, de KMSH (Koninklijke Maatschappij Sint-Hubertus). De bedoelienge van die organizoasches is voun de bestoande hounderassn t'helpn overleevn en woar a 't kut, te verbetern.
Stroatelopers krygn gin erkennienge, juuste lik bevôorbeeld pitbulls.
't Is nie simpel voun 't uutzicht van en hound te beschryvn omdan z'in olle slag en sôorte vôorn kommn. Ze kunn indeliks grôot zyn (Deenschn dog), mor oek klêne (vlienderhoundje), e lange mule en (wiendhound) of e korte (boxer), lange (deerhound) of korte pôotn (Yorkshire). Ze kommn ouk in olle sôortn kleurn vôorn, van rôodachtig toet bruun en van wit over grysde no zwort. De têkenienge verschilt oek van hound toet hound, sommigste hen mor êen kleur (sommigste poedels en labradors), aar mêerder (Berner Sennen) en sommigste hen zest plekkn (dalmatien).
Hoons zyn voun e masse aar zoakn gebruukt (en in vele gevalln oek specioal doavôorn efokt).
In 't Nederlands is er doa schoothondje of gezelschapshound teegn ezeid, in 't West-Vlams zyn die hoons idder preutelekker enoemd. Olhoewel dan de mêest hoons 'n dag va vadoage wel houn zyn voun menschn companie t'houn, zyn der oek rassn die specioal doavôorn efokt zyn (klêne en zochte mêestol). Vôorbeeldn zyn 'n chihuahua en 'n pekingees.
Rassn die voun de jacht ekwikt zyn, zyn ôois specioal efokt voun de toake dan ze krêegn. Ze kunn dienn vou wilde bêestn te zoekn, voun die bêestn zevve te kokkeduunn of voun wild die eschootn is, te zoekn en no de joager te briengn. Vôorbeeldn zyn poedels en pyks.
Overtyd woarn de belangrykste moatschappelikke toakn van hoons vee dryvn (schoapers), woakn en loater oek wel trekkn van karrn. Oul hier is ollêne nog woakn e toake die bestoat (ol zyn der wel nog êentig herders oek), mo z'hen wel êentig aar toakn ekreegn, lik helpn met blende, dove of g'handicapte menschn (labradors dienn doa goed vôorn).
Hoons die karrn of aar zoakn trekkn, woarn doavôorn gebruukt omdan ze vele goekopper woarn of peirdn. Nu is dadde verboodn, mor in landn en streekn lik Nôord-Rusland, Alaska, Groenland, Scandinoavië en Canada trekkn ze nog ossan de sleejn van de menschn (Inuït (Eskimo's) en Samen (Lappn)) doa. Vôorbeeldn zyn husky's en samojeeds.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
