Đế quốc Akkad
Đế quốc cổ vùng Lưỡng Hà / From Wikipedia, the free encyclopedia
Đế quốc Akkad (Tiếng Akkad: 𒆳𒌵𒆠 māt Akkadi; Tiếng Sumer: 𒀀𒂵𒉈𒆠 a-ga-de3KI, Nghĩa đen: "vùng đất của người Akkad"; Tiếng Hebrew: אַכַּד Akkad) là đế quốc cổ đại đầu tiên nói tiếng Semit ở Lưỡng Hà sau thời kỳ văn minh Sumer. Với trung tâm tại thành phố Akkad và các vùng đất xung quanh, đế quốc Akkad đã thống nhất các dân tộc Akkad (người Assyria và người Babylon) và người nói tiếng Sumer. Đế quốc dần mở rộng ảnh hưởng ra khắp toàn bộ khu vực Lưỡng Hà, Cận Đông và Anatolia, và tiến hành những cuộc xâm lược về phía Nam tới tận Dilmun và Magan (ngày nay là Bahrain và Oman) trên bán đảo Ả Rập.[2]
Đế quốc Akkad
|
|||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Tên bản ngữ
| |||||||||||||||
khoảng 2334 TCN — khoảng 2154 TCN | |||||||||||||||
Bản đồ Đế quốc Akkad (nâu) | |||||||||||||||
Thủ đô | Akkad | ||||||||||||||
Ngôn ngữ thông dụng | Tiếng Akkad | ||||||||||||||
Tôn giáo chính | Tôn giáo Sumer | ||||||||||||||
Chính trị | |||||||||||||||
Chính phủ | Quân chủ | ||||||||||||||
Vua | |||||||||||||||
• 2334–2279 TCN | Sargon (đầu tiên) | ||||||||||||||
• 2170–2154 TCN | Shu-turul (cuối cùng) | ||||||||||||||
Lịch sử | |||||||||||||||
Thời kỳ | Thời đại đồ đồng | ||||||||||||||
• Thành lập | khoảng 2334 TCN | ||||||||||||||
• Sargon chinh phục toàn Akkad | khoảng 2340 TCN — khoảng 2284 TCN | ||||||||||||||
• Giải thể | khoảng 2154 TCN | ||||||||||||||
Địa lý | |||||||||||||||
Diện tích | |||||||||||||||
• 2334 TCN[1] | 800.000 km2 (308.882 mi2) | ||||||||||||||
| |||||||||||||||
Hiện nay là một phần của | Iraq Iran Thổ Nhĩ Kỳ Syria Kuwait Ả Rập Saudi Jordan |
Vào thiên niên kỷ thứ 3 TCN, giữa người Sumer và người Akkad đã phát triển sự giao thoa văn hoá mật thiết và cùng với đó, song ngữ được sử sụng rộng rãi.[3] Tiếng Akkad đã dần dần thay thế tiếng Sumer trở thành ngôn ngữ phổ thông trong khoảng thời gian từ giữa thiên niên kỷ thứ 3 đến thiên niên kỷ thứ 2 TCN (thời điểm chính xác hiện đang còn tranh cãi).[4]
Đế quốc Akkad phát triển tới đỉnh cao vào khoảng từ thế kỷ 24 cho đến thế kỷ 22 TCN, sau những cuộc chinh phạt của Sargon của Akkad.[5] Dưới triều đại của Sargon và những người kế vị, tiếng Akkad trở thành ngôn ngữ bắt buộc tại các lãnh thổ bị khuất phục như Elam và Guti trong một thời gian ngắn. Akkad cũng có khi được coi là "đế quốc" đầu tiên trong lịch sử, mặc dù ý nghĩa của thuật ngữ này chưa chính xác, và nhiều ý kiến cho rằng đã có những đế quốc Sumer tồn tại từ trước đó.[6][7]
Sau khi đế quốc Akkad sụp đổ, Lưỡng Hà cuối cùng được thống nhất bởi hai quốc gia nói tiếng Akkad: Assyria ở phía Bắc, và Babylonia ở phía Nam sau đó một vài thế kỷ.