Bộ Cung thú

Bộ Cung thú (danh pháp khoa học: Therapsida) là một nhóm synapsida bao gồm động vật có vú và tổ tiên của chúng.^[1][2] Nhiều đặc điểm hiện được xem là đặc trưng của động vật có vú có nguồn gốc từ Therapsida, như bốn chân chuyển động thẳng ngay dưới cơ thể, khác với tư thể chi vươn sang hai bên của động vật bò sát. Hóa thạch cổ nhất được xếp vào bộ này là Tetraceratops insignis, sống vào thời kỳ Permi sớm.^[3][4] Bộ Cung thú tiến hóa từ nhóm Pelycosauria (đặc biệt là Sphenacodontia) khoảng 275 triệu năm trước.

Bộ Cung thú
Thời điểm hóa thạch: 275–0 triệu năm trước đây TiềnЄ Є O S D C P T J K Pg N Permi sớm - Holocen
Khung xương phục dựng Inostrancevia alexandri
Phân loại khoa học
Giới (regnum)	Animalia
Ngành (phylum)	Chordata
Phân ngành (subphylum)	Vertebrata
Liên lớp (superclass)	Tetrapoda
Nhánh	Synapsida
Bộ (ordo)	Therapsida Broom, 1905
Phân bộ
† Biarmosuchia Eutherapsida † Dinocephalia † Anteosauria † Tapinocephalia Neotherapsida † Anomodontia † Dromasauria † Dicynodontia Theriodontia Cynodontia Mammalia † Gorgonopsia † Therocephalia

Phân loại

Biarmosuchus

Estemmenosuchus

Anteosaurus

Inostrancevia

Bauria

Oligokyphus

• Synapsida
• Bộ THERAPSIDA *
  • ?Họ † Tetraceratopsidae
  • Phân bộ † Biarmosuchia *
    • Họ † Biarmosuchidae
    • Họ † Eotitanosuchidae
  • Eutherapsida
    • Phân bộ † Dinocephalia
      • Họ † Estemmenosuchidae
      • ?Phân thứ bộ † Anteosauria
        • Họ † Anteosauridae
        • Họ † Brithopodidae
        • Họ † Deuterosauridae
        • Họ † Syodontidae
        • ?Họ † Stenocybidae
      • † Tapinocephalia
        • Họ † Styracocephalidae
        • Họ † Tapinocephalidae
        • Họ † Titanosuchidae
    • Neotherapsida
      • Phân bộ † Anomodontia *
        • Siêu họ † Venyukoviamorpha
          • Họ † Otsheridae
          • Họ † Venyukoviidae
        • Phân thứ bộ † Dromasauria
          • Họ † Galeopidae
        • Phân thứ bộ † Dicynodonta
          • Họ † Endothiodontidae
          • Họ † Eodicynodontidae
          • Họ † Kingoriidae
          • (Không phân hạng) † Diictodontia
            • Siêu họ † Emydopoidea
              • Họ † Cistecephalidae
              • Họ † Emydopidae
            • Siêu họ † Robertoidea
              • Họ † Diictodontidae
              • Họ † Robertiidae
          • (Không phân hạng) † Pristerodontia
            • Họ † Aulacocephalodontidae
            • Họ † Dicynodontidae
            • Họ † Kannemeyeriidae
            • Họ † Lystrosauridae
            • Họ † Oudenodontidae
            • Họ † Pristerodontidae
            • Họ † Shanisiodontidae
            • Họ † Stahleckeriidae
      • Theriodontia *
        • Phân bộ † Gorgonopsia
          • Họ † Gorgonopsidae
        • Eutheriodontia
          • Phân bộ † Therocephalia
            • Họ † Lycosuchidae
          • (Không phân hạng) † Scylacosauria
            • Họ † Scylacosauridae
          • Phân thứ bộ †Eutherocephalia
            • Họ † Hofmeyriidae
            • Họ † Moschorhinidae
            • Họ † Whaitsiidae
            • Siêu họ Baurioidea
              • Họ † Bauriidae
              • Họ † Ericiolacteridae
              • Họ † Ictidosuchidae
              • Họ † Ictidosuchopsidae
              • Họ † Lycideopsidae
          • Phân bộ Cynodontia *
            • Họ † Dviniidae
            • Họ † Procynosuchidae
            • (Không phân hạng) Epicynodontia
              • Họ † Galesauridae
              • Họ † Thrinaxodontidae
              • Phân thứ bộ Eucynodontia
                • (Không phân hạng) † Cynognathia
                  • Họ † Cynognathidae
                  • Họ † Diademodontidae
                  • Họ † Traversodontidae
                  • Họ † Trirachodontidae
                  • Họ † Tritylodontidae
                • (Không phân hạng) Probainognathia
                  • Họ † Chinquodontidae
                  • Họ † Probainognathidae
                  • (Không phân hạng) † Ictidosauria
                    • Họ † Tritheledontidae
                  • (Không phân hạng) Mammaliaformes
                    • Lớp Mammalia

Phát sinh chủng loại

Synapsida

† Caseasauria    Sphenacodontia    † Sphenacodontidae    Therapsida    † Tetraceratops      † Biarmosuchia    † Eotitanosuchidae     † Phthinosuchidae      Eutherapsida   † Dinocephalia    † Anteosauria     † Tapinocephalia      Neotherapsida   † Anomodontia    † Dromasauria     † Dicynodontia      Theriodontia   † Gorgonopsia    † Lycaenops     † Inostrancevia      Eutheriodontia   † Therocephalia   † Eutherocephalia    † Bauria        Cynodontia    Mammalia

Tham khảo

1. Romer, A. S. (1966) [1933]. Vertebrate Paleontology (ấn bản thứ 3). University of Chicago Press.
2. therapsid (fossil reptile order) - Encyclopedia Britannica
3. M. Laurin & R. R. Reisz. 1996. The osteology and relationships of Tetraceratops insignis, the oldest known therapsid. Journal of Vertebrate Paleontology 16(1): 95-102.
4. J. Liu, B. Rubidge & J. Li, New basal synapsid supports Laurasian origin for therapsids, 2009, Acta Palaeontol. Pol., 54 (3): 393-400

Bản mẫu:Therapsida

Wikimedia Commons có thêm hình ảnh và phương tiện truyền tải về Bộ Cung thú.