From Wikipedia, the free encyclopedia
Quân đội Đàng Trong thời Lê trung hưng là tổng thể tổ chức quân sự của chúa Nguyễn bắt đầu từ khi Nguyễn Hoàng ly khai chính quyền Lê-Trịnh, cát cứ tại Thuận Quảng đến cuối thế kỷ 18.
Vì sự chia cắt Đàng Ngoài – Đàng Trong, kể từ năm 1600, quân đội Đàng Trong dưới quyền chúa Nguyễn được hình thành và có cơ cấu tổ chức riêng, phân biệt với quân đội Đàng Ngoài của chúa Trịnh ở Bắc Hà.
Do nhu cầu sống còn về việc phải chống trả các cuộc tấn công từ Đàng Ngoài của chúa Trịnh với lực lượng đông đảo hơn, chúa Nguyễn quan tâm xây dựng quân đội hùng mạnh ngay từ thời gian đầu cát cứ tại đây.
Quân đội chúa Nguyễn được chia làm ba loại: quân túc vệ ở kinh thành Phú Xuân, quân chính quy thường trực tại các dinh và thổ binh tại các địa phương.
Về binh chủng, quân Đàng Trong cũng khá giống với Đàng Ngoài, gồm có bộ binh, thủy binh, pháo binh và thêm tượng binh. Thủy binh Đàng Trong khá mạnh, mỗi thuyền có khoảng 30 chèo, có 3 khẩu đại bác ở mũi và 2 khẩu ở đuôi. Trong cuộc chiến với chúa Trịnh, chúa Nguyễn đã tranh thủ mua vũ khí phương Tây và học cách đóng tàu thuyền, đúc súng của họ. Tại Phú Xuân có xưởng đúc súng do người Bồ Đào Nha giúp, được mở năm 1631 và hiện nay vẫn còn di tích ở Huế[4].
Chế độ tuyển mộ khá nghiêm ngặt. Từ khi lên thay Nguyễn Hoàng, Nguyễn Phúc Nguyên bỏ các chức vụ thuộc cơ cấu tổ chức của nhà Lê, thiết lập Tam ty.
Năm 1632, Nguyễn Phúc Nguyên bắt đầu áp dụng phép duyệt tuyển, chia dân đinh làm nhiều loại để đánh thuế và xét tuyển.
Thể lệ tuyển cũng phỏng theo thời Hồng Đức: 3 năm 1 lần tiểu điển, 6 năm 1 lần đại điển, theo đó các xã trưởng mang sổ lên kinh khai báo số dân. Đến kỳ các đợt thì tháng giêng làm hộ tịch, tháng 6 duyệt tuyển.
Dân đinh chia làm 8 hạng: tráng, quân, dân, lão, tật, cố, cùng, đào vong. Tráng là người khỏe mạnh để sung vào quân đội, quân là hạng ở nhà làm ruộng, khi cần mới gọi vào lính. Tất cả dân thuộc loại tráng từ 18-50 tuổi đều nằm trong diện điều động. Ai trốn tránh hoặc người tuyển mộ mà tuyển người không đủ tiêu chuẩn đều sẽ bị chém[3].
Quân chúa Nguyễn được xây dựng khá hùng hậu vì nhu cầu tự vệ. Trong 100 năm đầu tiên, quân đội Đàng Trong đã lập được 2 thành tích quan trọng:
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
