Giải vô địch bóng đá ASEAN

Giải vô địch bóng đá ASEAN (tiếng Anh: ASEAN Championship, trước đây là AFF Championship) là giải đấu bóng đá giữa các đội tuyển bóng đá nam đại diện các quốc gia thuộc khu vực Đông Nam Á do Liên đoàn bóng đá ASEAN (AFF) tổ chức.

Giải vô địch bóng đá ASEAN

Cơ quan tổ chức	AFF
Thành lập	1996; 29 năm trước (1996)
Khu vực	Đông Nam Á
Số đội	10 (vòng chung kết) 11 (đủ điều kiện để vào vòng loại)
Đội vô địch hiện tại	Việt Nam (lần thứ 3)
Đội bóng thành công nhất	Thái Lan (7 lần)
Trang web	aseanutdfc.com
Giải vô địch bóng đá ASEAN 2026

Lượt đi trận chung kết Giải vô địch bóng đá Đông Nam Á 2016 giữa Indonesia và Thái Lan
Các giải đấu
1996 1998 2000 2002 2004 2007 2008 2010 2012 2014 2016 2018 2020 2022 2024 2026

Giải đấu được tổ chức hai năm một lần vào các năm chẵn, ngoại trừ các năm 2007 (trùng với thời điểm diễn ra Đại hội Thể thao châu Á 2006) và 2020 (bị hoãn sang năm 2021 do đại dịch COVID-19). Giải vô địch bóng đá ASEAN cũng được FIFA công nhận là một giải đấu quốc tế hạng 'A' vào năm 2016, với các trận đấu được ghi nhận điểm xếp hạng FIFA kể từ năm 1996.^[1]

Giải lần đầu tiên diễn ra tại Singapore năm 1996 với tên gọi Tiger Cup do được tài trợ bởi Bia Tiger với 10 đội tuyển tham dự và nhà vô địch đầu tiên là Thái Lan. Tại mùa giải 2007, giải được gọi là AFF Cup hay AFF Championship. Mùa giải 2008, Suzuki đã mua quyền đặt tên cho giải đấu và giải đấu được mang tên AFF Suzuki Cup từ đó. Năm 2022, Mitsubishi Electric trở thành nhà tài trợ chính mới của giải, tên giải đấu do đó được đặt là AFF Mitsubishi Electric Cup.^[2] Năm 2024, AFF đổi tên giải đấu từ AFF Championship thành ASEAN Championship nhưng tên kèm theo nhà tài trợ được giữ nguyên.^[3]

Qua 15 lần tổ chức, Thái Lan là đội tuyển thành công nhất giải đấu với 7 chức vô địch. Ba đội tuyển khác đã từng đăng quang ở ngôi vị cao nhất của khu vực là Singapore (4 lần), Việt Nam (3 lần) và Malaysia (1 lần). Úc - thành viên đầy đủ chính thức của AFF từ năm 2013 - chưa từng tham dự giải đấu này do có đẳng cấp vượt trội so với mặt bằng chung của bóng đá Đông Nam Á.^[4][5]

Trong lần tổ chức gần nhất vào năm 2024, Việt Nam đã lên ngôi vô địch sau khi đánh bại Thái Lan với tổng tỷ số 5–3 trong hai lượt trận chung kết.

Lịch sử

Năm 1996, giải lần đầu tiên được tổ chức tại Singapore với sự tham gia của đầy đủ 10 đội tuyển trong khu vực Đông Nam Á. Thái Lan trở thành nhà vô địch đầu tiên của giải đấu sau khi đánh bại Malaysia 1–0 trong trận chung kết. Bốn đội tuyển lọt vào bán kết năm đó được vào thẳng vòng chung kết của giải đấu tiếp theo, trong khi sáu đội còn lại phải thi đấu vòng loại để giành bốn vị trí cuối cùng. Myanmar, Singapore, Lào và Philippines đã vượt qua vòng loại để tiến vào giải đấu năm 1998.

Năm 2006, do chậm trễ trong việc tìm kiếm nhà tài trợ sau sự rút lui của Bia Tiger và trùng lịch thi đấu của Đại hội Thể thao châu Á 2006, giải đấu được lùi sang tháng 1 năm 2007 mà không có tên nhà tài trợ gắn kèm tên giải đấu.^[6][7]

Năm 2016, giải đấu đã được FIFA công nhận là một giải giao hữu chính thức với các trận đấu quốc tế hạng A^[8][9] và được tính điểm trên bảng xếp hạng của FIFA nhưng chỉ với hệ số 5 (so với hệ số 10 đối với các trận đấu giao hữu thuộc Lịch thi đấu Trận đấu Quốc tế FIFA).

Năm 2020, do ảnh hưởng của đại dịch COVID-19 tại Đông Nam Á, lần thứ hai giải đã không thể tổ chức đúng như kế hoạch ban đầu, khi bị hoãn đến cuối năm 2021.^[10]

Các nhà tài trợ

Mùa giải	Nhà tài trợ	Tên giải đấu
1996–2004	Tiger Beer	Tiger Cup
2007	Không có	AFF Championship
2008–2020	Suzuki	AFF Suzuki Cup
2022	Mitsubishi Electric	AFF Mitsubishi Electric Cup
2024–nay		ASEAN Mitsubishi Electric Cup

Thể thức

Từ khi bắt đầu vào năm 1996, Giải vô địch Đông Nam Á được tổ chức theo thể thức thông thường tại một quốc gia chủ nhà, với một vòng bảng và một vòng đấu loại trực tiếp (trừ năm 2002 khi Singapore đăng cai một bảng đấu, còn Indonesia đăng cai một bảng đấu và toàn bộ vòng loại trực tiếp). Các đội được chia làm hai bảng thi đấu vòng tròn một lượt, chọn hai đội đứng đầu mỗi bảng vào vòng bán kết. Các trận bán kết, tranh giải ba và chung kết đều chỉ diễn ra trong một lượt trận.

Từ năm 2004 đến 2016, vòng bảng được đồng đăng cai bởi hai quốc gia, mỗi nước làm chủ nhà của một bảng. Vòng loại trực tiếp (trừ trận tranh hạng ba) cũng được thay đổi sang thể thức hai lượt trên sân nhà và sân khách cho các đội tuyển vượt qua vòng bảng. Trận tranh giải ba đã được loại bỏ từ năm 2007, và đến năm 2010 thì luật bàn thắng sân khách bắt đầu được áp dụng.

Kể từ năm 2018, toàn bộ giải đấu được diễn ra theo thể thức sân nhà–sân khách. 10 đội tuyển tại vòng bảng được chia làm hai bảng 5 đội và đá một lượt 4 trận, trong đó mỗi đội tuyển thi đấu hai trận trên sân nhà và hai trận trên sân khách. Vòng loại trực tiếp vẫn giữ nguyên thể thức hai lượt với luật bàn thắng sân khách.

Năm 2020, do ảnh hưởng bởi dịch COVID-19, giải được lùi lại một năm (2021) và tổ chức tập trung tại Singapore, do đó luật bàn thắng sân khách không được áp dụng. Năm 2022, giải đấu áp dụng trở lại thể thức như năm 2018 cùng với luật bàn thắng sân khách.^[11] Đến năm 2024, luật bàn thắng sân khách chính thức bị bãi bỏ khỏi giải đấu.

Kết quả

Thể thức thông thường (1996–2002)
Năm	Nước chủ nhà	Chung kết			Tranh hạng ba			Số đội tham dự
		Vô địch	Tỉ số	Á quân	Hạng ba	Tỉ số	Hạng tư
1996	Singapore	Thái Lan	1–0	Malaysia	Việt Nam	3–2	Indonesia	10
1998	Việt Nam	Singapore	1–0	Việt Nam	Indonesia	3–3 (s.h.p.) (5–4 p)	Thái Lan	8
2000	Thái Lan	Thái Lan	4–1	Indonesia	Malaysia	3–0	Việt Nam	9
2002	Indonesia  Singapore	Thái Lan	2–2 (s.h.p.) (4–2 p)	Indonesia	Việt Nam	2–1	Malaysia	9
Thể thức sân nhà - sân khách vòng loại trực tiếp (2004–2016)
Năm	Nước chủ nhà vòng bảng	Chung kết			Tranh hạng ba/Hai đội thua ở bán kết			Số đội tham dự
		Vô địch	Tỉ số	Á quân	Hạng ba	Tỉ số	Hạng tư
2004	Malaysia  Việt Nam	Singapore	3–1 2–1	Indonesia	Malaysia	2–1	Myanmar	10
		Singapore thắng với tổng tỷ số 5–2
2007	Singapore  Thái Lan	Singapore	2–1 1–1	Thái Lan	Malaysia và  Việt Nam			8
		Singapore thắng với tổng tỷ số 3–2
2008	Indonesia  Thái Lan	Việt Nam	2–1 1–1	Thái Lan	Indonesia và  Singapore			8
		Việt Nam thắng với tổng tỷ số 3–2
2010	Indonesia  Việt Nam	Malaysia	3–0 1–2	Indonesia	Philippines và  Việt Nam			8
		Malaysia thắng với tổng tỷ số 4–2
2012	Malaysia  Thái Lan	Singapore	3–1 0–1	Thái Lan	Malaysia và  Philippines			8
		Singapore thắng với tổng tỷ số 3–2
2014	Singapore  Việt Nam	Thái Lan	2-0 2-3	Malaysia	Philippines và  Việt Nam			8
		Thái Lan thắng với tổng tỷ số 4–3
2016	Myanmar  Philippines	Thái Lan	1–2 2–0	Indonesia	Myanmar và  Việt Nam			8
		Thái Lan thắng với tổng tỷ số 3–2
Thể thức sân nhà - sân khách toàn giải đấu (2018–nay)
Năm	Nước chủ nhà	Chung kết			Hai đội thua ở bán kết			Số đội tham dự
		Vô địch	Tỉ số	Á quân
2018	ASEAN	Việt Nam	2–2 1–0	Malaysia	Philippines và  Thái Lan			10
		Việt Nam thắng với tổng tỷ số 3–2
2020[a][b]	Singapore	Thái Lan[c]	4–0 2–2	Indonesia[c]	Singapore và  Việt Nam			10
		Thái Lan thắng với tổng tỷ số 6–2
2022	ASEAN	Thái Lan	2–2 1–0	Việt Nam	Indonesia và  Malaysia			10
		Thái Lan thắng với tổng tỷ số 3–2
2024	ASEAN	Việt Nam	2–1 3–2	Thái Lan	Philippines và  Singapore			10
		Việt Nam thắng với tổng tỷ số 5–3

1. Lùi lịch tổ chức sang năm 2021 do ảnh hưởng của Đại dịch COVID-19 ở Đông Nam Á.
2. Giải vô địch bóng đá Đông Nam Á 2020 được tổ chức tại một địa điểm tập trung do ảnh hưởng của Đại dịch COVID-19 ở Đông Nam Á. Vào ngày 28 tháng 9 năm 2021, Singapore được thông báo là quốc gia đăng cai tổ chức giải đấu.^[12] Vòng loại trực tiếp vẫn được duy trì thi đấu theo hai lượt trận nhưng không áp dụng luật bàn thắng sân khách.
3. Do có hành vi không chấp hành quy định phòng chống doping, Cơ quan phòng chống doping thế giới (WADA) đã ra án phạt cấm mang quốc kỳ vào các giải đấu khu vực và quốc tế, ngoại trừ tại Thế vận hội.^[13][14] Án phạt có hiệu lực từ tháng 10 năm 2021.^[15] Thái Lan sử dụng cờ nền trắng có logo của Liên đoàn bóng đá Thái Lan trong khi Indonesia sử dụng cờ nền trắng có hình quốc huy của Indonesia.

Các đội tuyển tham dự

Đội tuyển	1996 (10)	1998 (8)	2000 (9)	2002 (9)	2004 (10)	2007 (8)	2008 (8)	2010 (8)	2012 (8)	2014 (8)	2016 (8)	2018 (10)	2020 (10)	2022 (10)	2024 (10)	Tổng
Úc	Chưa là thành viên AFF									×	×	×	×	×	×	0
Brunei	VB	•	×	×	×	•	•	×	•	•	•	•	×	VB	•	2
Campuchia	VB	•	VB	VB	VB	•	VB	•	•	•	VB	VB	VB	VB	VB	10
Indonesia	4th	3rd	2nd	2nd	2nd	VB	BK	2nd	VB	VB	2nd	VB	2nd	BK	VB	15
Lào	VB	VB	VB	VB	VB	VB	VB	VB	VB	VB	•	VB	VB	VB	VB	14
Malaysia	2nd	VB	3rd	4th	3rd	BK	VB	1st	BK	2nd	VB	2nd	VB	BK	VB	15
Myanmar	VB	VB	VB	VB	4th	VB	VB	VB	VB	VB	BK	VB	VB	VB	VB	15
Philippines	VB	VB	VB	VB	VB	VB	•	BK	BK	BK	VB	BK	VB	VB	BK	14
Singapore	VB	1st	VB	VB	1st[2]	1st[3]	BK	VB	1st[4]	VB	VB	VB	BK	VB	BK	15
Thái Lan	1st	4th	1st[2]	1st[3]	VB	2nd	2nd	VB	2nd	1st[4]	1st[5]	BK	1st[6]	1st[7]	2nd	15
Đông Timor				×	VB	•	•	•	•	•	•	VB	VB	•	VB	4
Việt Nam	3rd	2nd	4th	3rd	VB	BK	1st	BK	VB	BK	BK	1st[2]	BK	2nd	1st	15

Chú thích

1st — Vô địch 2nd — Á quân 3rd — Hạng ba 4th — Hạng tư BK — Bán kết VB — Vòng bảng

q — Vượt qua vòng loại tham dự giải đấu hiện tại  •  — Không vượt qua vòng loại  ×  — Không tham dự / Rút lui / Bị cấm XX — Quốc gia không tồn tại (Đông Timor: từng là một phần của Indonesia)    — Chủ nhà

Các đội tuyển từng lọt vào bán kết

Đội tuyển	Vô địch	Á quân	Hạng ba	Hạng tư	Bán kết	Tổng số tốp 4
Thái Lan	7 (1996, 2000, 2002, 2014, 2016, 2020, 2022)	4 (2007, 2008, 2012, 2024)	–	1 (1998)	1 (2018)	13
Singapore	4 (1998, 2004, 2007, 2012)	–	–	–	3 (2008, 2020, 2024)	7
Việt Nam	3 (2008, 2018, 2024)	2 (1998, 2022)	2 (1996, 2002)	1 (2000)	5 (2007, 2010, 2014, 2016, 2020)	13
Malaysia	1 (2010)	3 (1996, 2014, 2018)	2 (2000, 2004)	1 (2002)	3 (2007, 2012, 2022)	10
Indonesia	–	6 (2000, 2002, 2004, 2010, 2016, 2020)	1 (1998)	1 (1996)	2 (2008, 2022)	10
Philippines	–	–	–	–	5 (2010, 2012, 2014, 2018, 2024)	5
Myanmar	–	–	–	1 (2004)	1 (2016)	2
Tổng số	15	15	5	5	20	60

Thống kê

Những cầu thủ ghi bàn nhiều nhất

Tính đến giải đấu năm 2024

Hạng	Cầu thủ	Bàn thắng
1	Teerasil Dangda	25
2	Noh Alam Shah	17
3	Worrawoot Srimaka	15
	Lê Công Vinh
5	Lê Huỳnh Đức	14
6	Kurniawan Dwi Yulianto	13
	Adisak Kraisorn
	Nguyễn Tiến Linh
9	Bambang Pamungkas	12
	Kiatisuk Senamuang
11	Agu Casmir	11
12	Khairul Amri	10

• In đậm chỉ ra cầu thủ vẫn còn đang thi đấu quốc tế.

Vua phá lưới

Năm	Cầu thủ	Số bàn
1996	Natipong Sritong-In	7
1998	Myo Hlaing Win	4
2000	Gendut Doni Christiawan Worrawoot Srimaka	5
2002	Bambang Pamungkas	8
2004	Ilham Jaya Kesuma	7
2007	Noh Alam Shah	10
2008	Budi Sudarsono Agu Casmir Teerasil Dangda	4
2010	Safee Sali	5
2012	Teerasil Dangda	5
2014	Safiq Rahim	6
2016	Teerasil Dangda	6
2018	Adisak Kraisorn	8
2020	Safawi Rasid Bienvenido Marañón Chanathip Songkrasin Teerasil Dangda	4
2022	Teerasil Dangda Nguyễn Tiến Linh	6
2024	Nguyễn Xuân Son	7

Cầu thủ xuất sắc nhất giải

Năm	Cầu thủ
1996	Zainal Nakils Hassan
1998	Nguyễn Hồng Sơn
2000	Kiatisuk Senamuang
2002	Therdsak Chaiman
2004	Lionel Lewis
2007	Noh Alam Shah
2008	Dương Hồng Sơn
2010	Firman Utina
2012	Shahril Ishak
2014	Chanathip Songkrasin
2016
2018	Nguyễn Quang Hải
2020	Chanathip Songkrasin
2022	Theerathon Bunmathan
2024	Nguyễn Xuân Son

Bàn thắng đẹp nhất giải

Năm	Thời gian	Cầu thủ	Bàn thắng	Trận đấu
2008	8 tháng 12 năm 2008	Nguyễn Vũ Phong	2–3	Malaysia 2-3 Việt Nam (vòng bảng)
2010	26 tháng 12 năm 2010	Mohamad Ashari bin Samsudin	2–0	Malaysia 3–0 Indonesia (chung kết lượt đi)
2012	9 tháng 12 năm 2012	Teerasil Dangda	1–1	Malaysia 1–1 Thái Lan (bán kết lượt đi)
2014	22 tháng 11 năm 2014	Lê Công Vinh	2–1	Việt Nam 2–2 Indonesia (vòng bảng)
2016	17 tháng 12 năm 2016	Siroch Chatthong	2–0	Thái Lan 2–0 Indonesia (chung kết lượt về)
2018	5 tháng 12 năm 2018	Muhammad Syahmi bin Safari	1–1	Thái Lan 2–2 Malaysia (bán kết lượt về)
2020	25 tháng 12 năm 2021	Shahdan bin Sulaiman	1–2	Indonesia 4–2 Singapore (bán kết lượt về)
2022	2 tháng 1 năm 2023	Marselino Ferdinan Philipus	0–2	Philippines 1–2 Indonesia (vòng bảng)
2024	5 tháng 1 năm 2025	Supachok Sarachat	2–1	Thái Lan 2–3 Việt Nam (chung kết lượt về)

Các huấn luyện viên vô địch

Năm	Đội	Huấn luyện viên
1996	Thái Lan	Thawatchai Sartjakul
1998	Singapore	Barry Whitbread
2000	Thái Lan	Peter Withe
2002
2004	Singapore	Radojko Avramović
2007
2008	Việt Nam	Henrique Calisto
2010	Malaysia	Krishnasamy Rajagopal
2012	Singapore	Radojko Avramović
2014	Thái Lan	Kiatisuk Senamuang
2016
2018	Việt Nam	Park Hang-seo
2020	Thái Lan	Alexandré Pölking
2022
2024	Việt Nam	Kim Sang-sik

Bảng xếp hạng tổng thể

Tính đến giải đấu năm 2024

Thứ hạng	Đội tuyển	TD	Tr	T	H	B	BT	BB	HS	Đ	Thành tích tốt nhất
1	Thái Lan	15	93	58	20	15	212	108	+104	194	Vô địch (1996, 2000, 2002, 2014, 2016, 2020, 2022)
2	Việt Nam	15	87	48	23	16	182	83	+99	167	Vô địch (2008, 2018, 2024)
3	Indonesia	15	80	39	18	23	193	134	+59	135	Á quân (2000, 2002, 2004, 2010, 2016, 2020)
4	Singapore	15	72	35	17	20	126	78	+48	122	Vô địch (1998, 2004, 2007, 2012)
5	Malaysia	15	79	35	17	27	136	93	+43	122	Vô địch (2010)
6	Myanmar	15	54	16	9	29	66	119	–53	57	Bán kết (2004, 2016)
7	Philippines	14	54	13	7	34	62	67	–5	46	Bán kết (2010, 2012, 2014, 2018, 2024)
8	Campuchia	10	38	7	1	30	46	118	–72	22	Vòng bảng (10 lần)
9	Lào	14	49	2	8	39	39	181	–142	14	Vòng bảng (14 lần)
10	Brunei	2	8	1	0	7	3	37	–34	3	Vòng bảng (2 lần)
11	Đông Timor	4	16	0	0	16	9	68	–59	0	Vòng bảng (4 lần)