Bashkortostan

Bài này viết về chủ thể liên bang của Nga. Đối với tờ báo, xem báo Bashkortostan.

Cộng hòa Bashkortostan (/bɑːʃˈkɔːrtoʊstæn/, Nga: Респу́блика Башкортоста́н, chuyển tự. Respublika Bashkortostan, IPA: [rʲɪsˈpublʲɪkə bəʂkərtɐˈstan], tiếng Bashkir: Башҡортостан Республикаһы), trong lịch sử còn được biết đến với tên gọi Bashkiria^[11][12] (Nga: Башки́рия, chuyển tự. Bashkiriya, IPA: [bɐʂˈkʲirʲɪjə]), là một nước cộng hòa thuộc Nga. Nó nằm giữa sông Volga và dãy núi Ural. Thủ đô của Cộng hòa Bashkortostan là Ufa.

Cộng hòa Bashkortostan Республика Башкортостан (tiếng Nga) Башҡортостан Республикаһы (Bashkir)
—  Cộng hòa  —
Quốc kỳ Quốc huy
Bài hát: Quốc ca Cộng hòa Bashkortostan
Toạ độ: 54°28′B 56°16′Đ
Địa vị chính trị
Quốc gia	Liên bang Nga
Vùng liên bang	Volga[1]
Vùng kinh tế	Ural[2]
Thành lập	23 tháng 3 năm 1919
Thủ đô	Ufa[3]
Chính quyền (tại thời điểm Tháng 8 năm 2010)
- Nguyên thủ[4]	Radiy Khabirov
- Cơ quan lập pháp	Hội đồng Nhà nước—Kurultai[4]
Thống kê
Diện tích (theo điều tra năm 2002)[5]
- Tổng cộng	143.600 km2 (55.400 dặm vuông Anh)
- Xếp thứ	thứ 27
Dân số (điều tra 2010)[6]
- Tổng cộng	4.072.100
- Xếp thứ	thứ 7
- Mật độ[7]	28,36/km2 (73,5/sq mi)
- Thành thị	65,9%
- Nông thôn	34,1%
Múi giờ	YEKT (UTC+05:00)[8]
ISO 3166-2	RU-BA
Biển số xe	02
Ngôn ngữ chính thức	Tiếng Nga;[9] Bashkir[10]
http://www.bashkortostan.ru

Bashkortostan, vùng tự trị dân tộc đầu tiên ở Nga, được thành lập vào năm 1919.^[13][14][15] Vào ngày 20 tháng 3 năm 1919, nó trở thành Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết tự trị Bashkir,^[16] và là thực thể hành chính đầu tiên như vậy thuộc Nga Xô viết.^[17][18][19]

Theo Hiến pháp Bashkortostan và Hiến pháp Liên bang Nga, Bashkortostan là một nhà nước, nhưng không có chủ quyền.^[20][21] Vào ngày 11 tháng 10 năm 1990 Bashkortostan đã thông qua Tuyên bố chủ quyền của Nhà nước, nhưng sau đó đã từ bỏ nó. Ngày 11 tháng 10 là Ngày Cộng hòa ở Bashkortostan.

Chính trị

Người đứng đầu nhà nước Cộng hòa Bashkortostan là Nguyên thủ (trước năm 2015 là Tổng thống^[22]), nhiệm kì 4 năm. Theo Hiến pháp, Nguyên thủ nước Cộng hòa Bashkortostan có nhiệm vụ bảo đảm quyển lợi và sự tự do của công dân; bảo vệ lợi ích kinh tế, sự ổn định chính trị; thực thi luật pháp và bảo đảm trật tự trong lãnh thổ. Tổng thống hiện nay là ông Radiy Khabirov, tại nhiệm từ ngày 11 tháng 10 năm 2018. Cơ quan lập pháp là Nghị viện gồm 120 đại biểu được người dân bầu mỗi 4 năm một lần.

Kinh tế

Nền kinh tế của Bashkortostan phụ thuộc nhiều vào ngành công nghiệp chế biến dầu. Hơn một nửa các ngành công nghiệp của Bashkortostan tập trung ở thủ đô của nước này - Ufa.

Số liệu kinh tế

	2002	2003	2004
Tổng sản phẩm quốc nội	214,8	279,7	n/a	Tỉ Rúp
Sản phẩm công nghiệp	161,7	192,1	354	Tỉ Rúp
Xây dựng	1.408	1.471,5	1.508,4	th.m.²
Sản phẩm nông nghiệp	50,1	52,1	57,2	Tỉ Rúp
Vốn đầu tư cố định	52,1	53,7	62,4	Tỉ Rúp
Vốn đầu tư từ nước ngoài	71,7	97,6	157,1	Triệu USD
Kim ngạch thương mại với nước ngoài	2.646	3.045,3	3.840,6	Triệu USD
Xuất khẩu	2.303,4	272,4	3.525,9	Triệu USD
Nhập khẩu	342,3	320,9	314,7	Triệu USD
Kim ngạch thương mại buôn bán	117,7	118,1	151,2	Tỉ Rúp

Tài nguyên thiên nhiên

Cộng hòa Bashkortostan là một khu vực giàu tài nguyên thiên nhiên của Liên Bang Nga. Bashkortostan có trữ lượng dầu mỏ lớn, đã từng là một trung tâm khai thác dầu mỏ của Liên Xô (cũ). Các nguồn tài nguyên khác là khí gas tự nhiên, than đá, mangan, chromite, chì, tungstn, phi kim loại (pha lê, đá granit, cẩm thạch).

Thông tin nhân khẩu học

• Dân số: 4.104.336 (2002)
  • Thành thị: 2.626.613 (70,8%)
  • Nông thôn: 1.477.723 (29,2%)
  • Nam: 1.923.233 (46,9%)
  • Nữ: 2.181.103 (53,1%)
• Số nữ trên 1.000 nam: 1.134
• Tuổi thọ trung bình: 35,6 tuổi
  • Thành thị: 35,2 tuổi
  • Thông thôn: 36,4 tuổi
  • Nam: 33,4 tuổi
  • Nữ: 37,7 tuổi
• Các dân tộc:

	Số liệu năm 1926	Số liệu năm 1939	Số liệu năm 1959	Số liệu năm 1970	Số liệu năm 1979	Số liệu năm 1989	Số liệu năm 2002
Người Bashkir	625.845 (23,5%)	671.188 (21,2%)	737.744 (22,1%)	892.248 (23,4%)	935.880 (24,3%)	863.808 (21,9%)	1.221.302 (29,8%)
Người Nga	1.064.707 (39,9%)	1.281.347 (40,6%)	1.418.147 (42,4%)	1.546.304 (40,5%)	1.547.893 (40,3%)	1.548.291 (39,3%)	1.490.715 (36,3%)
Người Tatar	621.158 (23,3%)	777.230 (24,6%)	768.566 (23,0%)	944.505 (24,7%)	940.436 (24,5%)	1.120.702 (28,4%)	990.702 (24,1%)
Người Chuvash	84.886 (3,2%)	106.892 (3,4%)	109.970 (3,3%)	126.638 (3,3%)	122.344 (3,2%)	118.509 (3,0%)	117.317 (2,9%)
Người Mari	79.298 (3,0%)	90.163 (2,9%)	93.902 (2,8%)	109.638 (2,9%)	106.793 (2,8%)	105.768 (2,7%)	105.829 (2,6%)
Người Ukraina	76.710 (2,9%)	99.289 (3,1%)	83.594 (2,5%)	76.005 (2,0%)	75.571 (2,0%)	74.990 (1,9%)	55.249 (1,3%)
Khác	113.232 (4,2%)	132.860 (4,2%)	129.686 (3,9%)	122.737 (3,2%)	115.363 (3,0%)	111.045 (2,8%)	123.222 (3,0%)

Ngôn ngữ: Nga(~100%), Tatar(34%), Bashkir(26%)

Tôn giáo

Đa số người Tatar và người Bashkir theo đạo Hồi còn hầu hết người Nga thì theo Chính thống Giáo và còn một số tôn giáo khác không đáng kể ở Bashkortostan.

Dân số

Năm	Dân số
1897	1.991.000
1913	2.811.000
1926	2.547.000
1939	3.158.000
1959	3.340.000
1970	3.818.000
1979	3.849.000
1989	3.950.000
2002	4.104.000
2005	4.078.800

Tham khảo

1. Президент Российской Федерации. Указ №849 от 13 мая 2000 г. «О полномочном представителе Президента Российской Федерации в федеральном округе». Вступил в силу 13 мая 2000 г. Опубликован: "Собрание законодательства РФ", №20, ст. 2112, 15 мая 2000 г. (Tổng thống Liên bang Nga. Sắc lệnh #849 ngày 13-5-2000 Về đại diện toàn quyền của Tổng thống Liên bang Nga tại Vùng liên bang. Có hiệu lực từ 13-5-2000.).
2. Госстандарт Российской Федерации. №ОК 024-95 27 декабря 1995 г. «Общероссийский классификатор экономических регионов. 2. Экономические районы», в ред. Изменения №5/2001 ОКЭР. (Gosstandart của Liên bang Nga. #OK 024-95 27-12-1995 Phân loại toàn Nga về các vùng kinh tế. 2. Các vùng kinh tế, sửa đổi bởi Sửa đổi #5/2001 OKER. ).
3. О республике Lưu trữ 2014-03-27 tại Wayback Machine. General information about the republic. (tiếng Nga)
4. Hiến pháp, chương 6
5. “Территория, число районов, населённых пунктов и сельских администраций по субъектам Российской Федерации” [Diện tích, số huyện, điểm dân cư và đơn vị hành chính nông thôn theo Chủ thể Liên bang Nga]. Всероссийская перепись населения 2002 года (Điều tra dân số toàn Nga năm 2002) (bằng tiếng Nga). Федеральная служба государственной статистики (Cục thống kê nhà nước Liên bang). 21 tháng 5 năm 2004. Truy cập ngày 1 tháng 11 năm 2011.
6. Cục Thống kê Quốc gia Liên bang Nga (2011). “Всероссийская перепись населения 2010 года. Том 1” [2010 All-Russian Population Census, vol. 1]. Всероссийская перепись населения 2010 года [Kết quả sơ bộ Điều tra dân số toàn Nga năm 2010] (bằng tiếng Nga). Cục Thống kê Quốc gia Liên bang Nga.
7. Giá trị mật độ được tính bằng cách chia dân số theo điều tra năm 2010 cho diện tích chỉ ra trong mục "Diện tích". Lưu ý rằng giá trị này có thể không chính xác do diện tích ghi tại đây không nhất thiết phải được diều tra cùng một năm với điều tra dân số.
8. Правительство Российской Федерации. Федеральный закон №107-ФЗ от 3 июня 2011 г. «Об исчислении времени», в ред. Федерального закона №271-ФЗ от 03 июля 2016 г. «О внесении изменений в Федеральный закон "Об исчислении времени"». Вступил в силу по истечении шестидесяти дней после дня официального опубликования (6 августа 2011 г.). Опубликован: "Российская газета", №120, 6 июня 2011 г. (Chính phủ Liên bang Nga. Luật liên bang #107-FZ ngày 2011-06-31 Về việc tính toán thời gian, sửa đổi bởi Luật Liên bang #271-FZ  2016-07-03 Về việc sửa đổi luật liên bang "Về việc tính toán thời gian". Có hiệu lực từ 6 ngày sau ngày công bố chính thức.).
9. Ngôn ngữ chính thức trên toàn lãnh thổ Nga theo Điều 68.1 Hiến pháp Nga.
10. Hiến pháp, chương 1
11. “Башкортостан или Башкирия?/Юлдаш Юсупов - Проект ЗАМАН - первая некоммерческая информационная площадка в Башкортостане, которая объединяет людей науки и культуры”. YouTube.com.
12. “Можно ли говорить «Башкирия», и оправдан ли гнев части жителей республики по этому поводу? / Аделина Минибаева”. UfaTime.ru.
13. Национально-государственное устройство Башкортостана, 1917-1925 гг: Общее введение и Том 1 // Билал Хамитович Юлдашбаев, Китап, 2002, ISBN 5295029166, 9785295029165
14. Хрестоматия по истории Башкортостана: Документы и материалы с древнейших времен до 1917 года // Фарит Гумеров, "Китап", 2001
15. Зулькарнаева Е. З., Кульшарипова Н. М. Фарман. // Башкортостан: краткая энциклопедия. — Уфа: Башкирская энциклопедия, 1996. — С. 603. — 672 с. — ISBN 5-88185-001-7.
16. Cơ cấu hành chính-lãnh thổ của các nước Cộng hòa Xô viết. 1987, tr. 25
17. БСЭ т.4 1950 год стр 347
18. Jonathan D. Smele (ngày 19 tháng 11 năm 2015). Historical Dictionary of the Russian Civil Wars,1916-1926. 2. Rowman & Littlefield Publishers. tr. 179. ISBN 1442252804.
19. The Encyclopedia Americana. 30. Danbury, Conn.: Grolier. 1984. tr. 310. ISBN 0717201155.
20. “President of Russia”. Bản gốc lưu trữ ngày 8 tháng 1 năm 2016. Truy cập ngày 24 tháng 1 năm 2016.
21. “Конституция Республики Башкортостан от 24 декабря 1993 г. N ВС-22/15 / Глава 1. Основы конституционного строя Республики Башкортостан”. Truy cập ngày 24 tháng 1 năm 2016.
22. “Парламентарии Башкирии приняли Закон "О Главе Республики Башкортостан"”. Bashinform NA. ngày 25 tháng 12 năm 2014. Bản gốc lưu trữ ngày 9 tháng 1 năm 2015. Truy cập ngày 8 tháng 1 năm 2015.

Đọc thêm

• Ilishev, Ildus G. (tháng 12 năm 1998). “Russian federalism: Political, legal, and ethnolingual aspects — a view from the republic of Bashkortostan”. Nationalities Papers. 26 (4): 723–759. doi:10.1080/00905999808408597.

Liên kết ngoài

• Nguyên thủ quốc gia Bashkortostan