Bạo loạn Stonewall

Bạo loạn Stonewall là một chuỗi những cuộc bạo động mang tính tự phát nhằm chống lại một cuộc vây bắt của cảnh sát Mỹ diễn ra vào sáng sớm ngày 28 tháng 6 năm 1969 tại quán rượu Stonewall, làng Greenwich, vùng Hạ Manhattan, Thành phố New York. Cuộc bạo loạn được thúc đẩy bởi các Drag queen, chủ yếu là Marsha P. Johnson.

Bạo loạn Stonewall
Các cuộc biểu tình về phong trào LGBT tại thành phố New York, Hoa Kỳ Một phần của Phong trào giải phóng người đồng tính
Bức ảnh duy nhất được biết là chụp trong đêm bạo loạn đầu tiên, bởi nhiếp ảnh gia tự do Joseph Ambrosini, cho thấy những thanh niên đồng tính xô xát với cảnh sát.[1]
Ngày	28 tháng 6 – 3 tháng 7 1969 (1969-06-28 – 1969-07-03)[2]
Địa điểm	Stonewall Inn 40,7338°B 74,0021°T / 40.7338; -74.0021
Nguyên nhân	Ghê sợ đồng tính luyến ái
Mục tiêu	Giải phóng về quyền lợi người đồng tính và được công nhận tại Hoa Kỳ
Hình thức	Bạo loạn, biểu tình đường phố
Tình trạng	Đã kết thúc
Các phe trong cuộc xung đột dân sự
Sở cảnh sát New York Lực lượng tuần tra chiến thuật Phân khu thứ tư, thứ năm, thứ sáu và thứ chín Khách hàng quen của Stonewall Inn
Nhân vật thủ lĩnh
Lãnh đạo phi tập trung Marsha P. Johnson
Số lượng
Ngày 1: 10 sĩ quan NYPD (bên trong Nhà trọ) Ngày 2: Nhiều phân khu của NYPD Ngày 1: 500–600 người ủng hộ bên ngoài Ngày 2: ~1.000 người ủng hộ bên trong và bên ngoài

Sự kiện này thường được nhắc tới như là vụ việc đầu tiên trong lịch Hoa Kỳ khi mà cộng đồng đồng tính Mỹ phản kháng lại một hệ thống của chính phủ Mỹ nhằm trừng trị những người có tính dục thiểu số, và nó trở thành sự kiện đánh dấu sự bắt đầu của cuộc đấu tranh cho các quyền của người đồng tính ở Hoa Kỳ và trên toàn thế giới.

Người Mỹ đồng tính vào những năm 1950 và 1960 phải đối diện với một hệ thống luật pháp kỳ thị hơn so với những nước thuộc khối Warsaw (khối xã hội chủ nghĩa Đông Âu).^[3] Những nhóm đồng tính đầu tiên ở Hoa Kỳ cố gắng chứng minh rằng người đồng tính có thể hòa nhập vào xã hội và họ mong muốn một nền giáo dục không đối đầu cho người đồng tính cũng như dị tính. Tuy nhiên, những năm cuối thập niên 1960, xã hội Mỹ rất căng thẳng khi có nhiều phong trào đấu tranh xã hội bao gồm Phong trào Nhân quyền cho người Mỹ gốc Phi (African American Civil Rights Movement), Văn hóa phản kháng của thập niên 1960 (Counterculture of the 1960s) và Phong trào phản chiến trong Chiến tranh Việt Nam. Những ảnh hưởng này cùng với một môi trường tự do của Làng Greenwich đã tạo xúc tác cho cuộc bạo loạn Stonewall.

Rất ít tổ chức ở Mỹ tiếp đón những người công khai đồng tính vào những năm 1950 và 1960. Những nơi tiếp đón họ thường là những quán bar kín, mặc dù chủ và người quản lý quán ít khi là người đồng tính. Quán rượu Stonewall tại thời điểm đó thuộc sở hữu của Mafia.^[4][5] Quán phục vụ một số loại khách nhưng được biết đến là những người nghèo nhất và những người bị tách ra khỏi xã hội: drag queen, cộng đồng chuyển đổi giới tính mới, những chàng ẻo lả trẻ tuổi, trai mại dâm và thanh niên vô gia cư.

Cảnh sát Mỹ đã nhiều lần đột kích những quán bar đồng tính trong những năm 1960. Lúc 1:20 a.m. thứ bảy, 28/6/1969, cảnh sát Mỹ xông vào quán rượu Stonewall. Nhưng họ nhanh chóng mất kiểm soát tình hình ở quán rượu Stonewall và đã gây chú ý cho một đám đông người, và họ đã châm ngòi cho những cuộc bạo loạn. Căng thẳng giữa cảnh sát Thành phố New York và các nhóm đồng tính tụ tập ở Làng Greenwich tăng cao thành cuộc biểu tình vào tối hôm sau và nhiều ngày sau đó. Trong nhiều tuần, người dân nhanh chóng tổ chức thành những nhóm hoạt động để tập trung nỗ lực thành lập những địa điểm cho người đồng tính công khai mà không sợ bị bắt bớ. Cảnh sát Mỹ tấn công dữ dội các địa điểm này, bắt giữ nhiều người.

Sau bạo loạn Stonewall, người đồng tính ở thành phố New York phải đối diện với một thử thách là tạo nên một cộng đồng thống nhất từ những người thuộc các giới tính, giai cấp và thế hệ khác nhau. Trong vòng 6 tháng, 2 tổ chức hoạt động của người đồng tính được thành lập ở New York, tập trung vào những chiến thuật đấu tranh và 3 tờ báo ra đời nhằm ủng hộ người đồng tính. Trong vòng vài năm sau đó, nhiều tổ chức cho người đồng tính được thành lập trên toàn Hoa Kỳ và trên thế giới, Vào ngày 28 tháng 6 năm 1970, những cuộc diễu hành đồng tính đầu tiên diễn ra ở Los Angeles, Chicago và New York để tưởng nhớ bạo loạn Stonewall.^[6]

Những cuộc diễu hành tương tự cũng được tổ chức ở những thành phố khác. Ngày nay, những sự kiện của người đồng tính được tổ chức hằng năm ở nhiều nơi trên thế giới cho đến cuối tháng 6 để kỷ niệm sự kiện này.

Tham khảo

Chú thích

1. Carter 2004, tr. 162.
2. Grudo, Gideon (15 tháng 6 năm 2019). “The Stonewall Riots: What Really Happened, What Didn't and What Became Myth”. The Daily Beast.; “New-York Historical Society commemorates 50th anniversary of Stonewall Uprising with special exhibitions and programs”. New-York Historical Society. 23 tháng 4 năm 2019.; “Movies Under the Stars: Stonewall Uprising”. New York City Department of Parks and Recreation. 26 tháng 6 năm 2019. Bản gốc lưu trữ ngày 7 tháng 8 năm 2020. Truy cập ngày 5 tháng 7 năm 2019.
3. Carter, p. 15.
4. Duberman, p. 183.
5. Carter, pp. 79–83.
6. "Pride Marches and Parades", in Encyclopedia of Lesbian, Gay, Bisexual, and Transgender History in America, Marc Stein, ed. (2004), Charles Scribner's Sons.

Nguồn

• Adam, Barry (1987). The Rise of a Gay and Lesbian Movement. G. K. Hall & Co. ISBN 978-0-8057-9714-5.
• Bronski, Michael biên tập (2003). Pulp Friction: Uncovering the Golden Age of Gay Male Pulps. St. Martin's Griffin. ISBN 978-0-312-25267-0.
• Cain, Paul (2007). Leading the Parade: Conversations with America's Most Influential Lesbians and Gay Men. Scarecrow Press, Inc. ISBN 978-0-8108-5913-5.
• Carter, David (2004). Stonewall: The Riots that Sparked the Gay Revolution. St. Martin's Press. ISBN 978-0-312-34269-2.
• Clendinen, Dudley; Adam, Nagourney (1999). Out for Good. Simon & Schuster. ISBN 978-0-684-81091-1.
• Deitcher, David biên tập (1995). The Question of Equality: Lesbian and Gay Politics in America Since Stonewall. Scribner. ISBN 978-0-684-80030-1.
• Duberman, Martin (1993). Stonewall. Penguin Books. ISBN 978-0-525-93602-2.
• Edsall, Nicholas (2003). Toward Stonewall: Homosexuality and Society in the Modern Western World. University of Virginia Press. ISBN 978-0-8139-2211-9.
• Faderman, Lillian (1991). Odd Girls and Twilight Lovers: A History of Lesbian Life in Twentieth Century America. Penguin Books. ISBN 978-0-14-017122-8.
• Faderman, Lillian; Timmons, Stuart (2006). Gay L.A.: A History of Sexual Outlaws, Power Politics and Lipstick Lesbians. Basic Books. ISBN 978-0-465-02288-5..
• Fejes, Fred (2008). Gay Rights and Moral Panic: The Origins of America's Debate on Homosexuality. Palgrave MacMillan. ISBN 978-1-4039-8069-4.
• Gallo, Marcia (2006). Different Daughters: A History of the Daughters of Bilitis and the Rise of the Lesbian Rights Movement. Seal Press. ISBN 978-1-58005-252-8.
• Hoffman, Amy (2007). An Army of Ex-Lovers: My life at the Gay Community News. University of Massachusetts Press. ISBN 9781558496217. OCLC 134990244.
• Katz, Jonathan (1976). Gay American History: Lesbians and Gay Men in the U.S.A. Thomas Y. Crowell Company. ISBN 978-0-690-01165-4.
• LaFrank, Kathleen biên tập (tháng 1 năm 1999). National Historic Landmark Nomination: Stonewall (PDF). US Department of the Interior: National Park Service.
• Marcus, Eric (2002). Making Gay History. HarperCollins. ISBN 978-0-06-093391-3.
• Teal, Donn (1971). The Gay Militants. St. Martin's Press. ISBN 978-0-312-11279-0.
• Williams, Walter; Retter, Yolanda biên tập (2003). Gay and Lesbian Rights in the United States: A Documentary History. Greenwood Press. ISBN 978-0-313-30696-9.
• Witt, Lynn; Thomas, Sherry; Marcus, Eric biên tập (1995). Out in All Directions: The Almanac of Gay and Lesbian America. New York: Warner Books. ISBN 978-0-446-67237-5.