Đỗ Kỳ Phong

Đỗ Kỳ Phong (tiếng Trung: 杜琪峰, tiếng Anh: Johnnie To Kei-fung, sinh ngày 22 tháng 4 năm 1955) là một nam nhà làm phim người Hồng Kông.^[1][2] Được đánh giá là một trong những nhà làm phim xuất sắc nhất của điện ảnh Hồng Kông,^[3] tên tuổi của ông cũng được khán giả và giới phê bình quốc tế đón nhận nồng nhiệt. Xuyên suốt sự nghiệp của mình, Đỗ Kỳ Phong đã làm rất nhiều bộ phim ở các thể loại, song những bộ phim thuộc thể loại hành động – tội phạm của ông thường được khán giả biết đến nhiều nhất.^[4][5]

Đỗ Kỳ Phong
Đỗ Kỳ Phong vào năm 2022
Sinh	22 tháng 4, 1955 (70 tuổi) Cửu Long, Hồng Kông thuộc Anh
Nghề nghiệp	Đạo diễn Nhà biên kịch Nhà sản xuất điện ảnh
Năm hoạt động	1972–nay
Quê quán	Phổ Ninh, Quảng Đông, Trung Quốc
Phối ngẫu	Hoàng Bảo Linh (cưới 1978)

Một số tác phẩm của Đỗ Kỳ Phong đã có được thành công vang dội trên thị trường quốc tế, và đa số đều có mặt tại các liên hoan phim quốc tế, cũng như được phân phối phát hành tại các nước trên thế giới. Ngoài vai trò đạo diễn, ông còn là một nhà sản xuất điện ảnh nổi tiếng thông qua việc sáng lập Milkyway Image vào năm 1996 cùng với người cộng sự của ông, Vi Gia Huy, và điều hành hãng phim này kể từ đó.

Sự nghiệp

Năm 1973, sau khi tốt nghiệp phổ thông, Đỗ Kỳ Phong tham gia lớp đào tạo diễn viên của hãng truyền hình TVB. Hoàn thành khóa học, Đỗ bắt đầu tham gia các công đoạn sản xuất phim truyền hình của TVB, từ trợ lý sản xuất, đạo diễn đến nhà sản xuất.

Năm 1980, Đỗ Kỳ Phong được giao đạo diễn bộ phim điện ảnh đầu tiên, Bích thủy hàn sơn đoạt mệnh kim (碧水寒山奪命金). Phải chờ gần 10 năm sau tài năng của ông mới thực sự được công nhận sau khi Đỗ đạo diễn bộ phim cực kì ăn khách A Lang đích cố sự (阿郎的故事) với sự tham gia của ngôi sao hàng đầu của điện ảnh Hồng Kông lúc bấy giờ là Chu Nhuận Phát. Với bộ phim này, Đỗ Kỳ Phong lần đầu tiên được đề cử giải Đạo diễn xuất sắc nhất tại Giải thưởng Điện ảnh Hồng Kông. Năm 1993 Đỗ Kỳ Phong đạo diễn một bộ phim ăn khách khác là Đông phương tam hiệp (東方三俠) với sự tham gia của ba ngôi sao nữ Mai Diễm Phương, Trương Mạn Ngọc và Dương Tử Quỳnh.

Năm 1996, cùng với người cộng tác lâu năm Vi Gia Huy, Đỗ Kỳ Phong thành lập hãng phim riêng Hãng phim Ngân Hà (銀河圖像) và tập trung làm đạo diễn và sản xuất cho các bộ phim của công ty này. Đỗ Kỳ Phong nổi tiếng là người làm việc năng suất và có phong cách đạo diễn đa dạng, không chỉ thành công với những bộ phim hài ăn khách như Cô nam quả nữ (孤男寡女, 2000) hay Sấu thân nam nữ (瘦身男女, 2001) (cả hai phim đều do Lưu Đức Hoa và Trịnh Tú Văn thủ vai chính), Đỗ còn có thể thực hiện những bộ phim hình sự được đánh giá cao như Ám chiến (暗戰, 1999) hay Sinh hỏa (鎗火, 1999). Sinh hỏa cũng giúp Đỗ Kỳ Phong giành giải Đạo diễn xuất sắc nhất tại Giải thưởng Điện ảnh Hồng Kông lần đầu tiên.

Đại hòa thượng (大只佬, 2003) là bộ phim đột phá của Đỗ Kỳ Phong khi ông thử nghiệm lần đầu đề tài mang tính triết lý cao và ít yếu tố hành động hoặc hài hước thường thấy trong các tác phẩm trước đó của Đỗ. Thử nghiệm đầu tiên của đạo diễn đã thành công khi bộ phim vừa trở thành tác phẩm ăn khách, vừa thắng lớn tại Giải thưởng Điện ảnh Hồng Kông khi giành cả giải Phim hay nhất, Vai nam chính xuất sắc nhất (cho Lưu Đức Hoa), Vai nữ chính xuất sắc nhất (cho Trương Bá Chi) và giải Đạo diễn xuất sắc nhất thứ hai cho Đỗ Kỳ Phong. Cũng trong năm 2003, Đỗ còn đạo diễn Rẽ phải, rẽ trái (向左走·向右走, tiếng Anh: Turn Left, Turn Right), một bộ phim tình cảm của Nga và Singapore.

Trong những năm gần đây đạo diễn lại trở về đề tài hình sự và "xã hội đen" quen thuộc của điện ảnh Hồng Kông với ba bộ phim Hắc xã hội (黑社會, 2005), Hắc xã hội: Dĩ hòa vi quý (黑社會以和為貴, 2006) và Phóng trục (放逐, 2006). Tuy đề tài không mới nhưng với cách thực hiện khác lạ, ba bộ phim "xã hội đen" này của Đỗ Kỳ Phong đều thành công về mặt doanh thu và được giới phê bình đánh giá cao. Trong số đó Hắc xã hội đã đem lại cho Đỗ giải Đạo diễn xuất sắc nhất thứ ba tại Giải thưởng Điện ảnh Hồng Kông. Hiện nay Đỗ Kỳ Phong và Phương Dục Bình đang là hai người có nhiều chiến thắng nhất tại hạng mục này với mỗi người 3 lần đăng quang.

Phong cách làm phim

Những tác phẩm của Đỗ Kỳ Phong thường có sự hợp tác với cùng một dàn diễn viên và đội ngũ làm phim quen thuộc; trong đó, đa phần các tác phẩm đều đi sâu vào các chủ đề về tình bạn, số phận và bộ mặt của xã hội ở Hồng Kông thời nay. Dù đôi khi những bộ phim được mô tả là "đa diện và hoa mỹ" do khả năng chuyển đổi tông màu và thể loại giữa các bộ phim, tuy vậy, ông được xem là người có phong cách nhất quán khi làm phim, bao gồm sự pha trộn giữa chủ nghĩa hiện thực và góc nhìn khách quan về xã hội với các yếu tố hình ảnh và diễn xuất được cách điệu hóa cao.^[6] Trong một buổi phỏng vấn, ông cũng đã trích dẫn lời rằng Hồ Kim Thuyên là vị đạo diễn có sức ảnh hưởng và cảm hứng rất lớn trong các bộ phim của ông.^[7]

Các tác phẩm của ông luôn nhận được sự tôn trọng trung thành từ các khán giả và giới phê bình, trong đó có Quentin Tarantino, người từng nói rằng rất thích các bộ phim giang hồ của ông.^[8]

Tác phẩm

Năm	Phim	Tiếng Trung	Vị trí	Ghi chú
1980	The Enigmatic Case	碧水寒山奪命金	Director
1986	Happy Ghost III	開心鬼撞鬼	Director
1987	Seven Years Itch	七年之癢	Director
1988	The Eighth Happiness	八星報喜	Director
	The Big Heat	城巿特警	Co-Directed with Andrew Kam
1989	All About Ah-Long	阿郎的故事	Director
	The Iron Butterfly	特警90	Producer and director
1990	The Story of My Son	愛的世界	Writer and director
	A Moment of Romance	天若有情	Producer
	The Iron Butterfly 2	特警90 II 之亡命天涯	Producer and director
	The Fun, the Luck & the Tycoon	吉星拱照	Director
1991	Casino Raiders II	至尊無上II永霸天下	Director
	The Royal Scoundrel	沙灘仔與周師奶	Co-director with Jonathan Chik
1992	Lucky Encounter	踢到寶	Director
	Justice, My Foot!	審死官	Director
1993	The Heroic Trio	東方三俠	Producer and director
	Executioners	現代豪俠傳	Co-producer and co-director with Ching Siu-tung
	The Mad Monk	濟公	Director
	The Bare-Footed Kid	赤腳小子	Director
	Thiên nhược hữu tình 2	天若有情II之天長地久	Producer
1995	Loving You	無味神探	Director
	Only Fools Fall in Love	呆佬拜壽	Producer
	Fatal Assignment	共闖天涯	Producer
1996	A Moment of Romance III	天若有情III烽火佳人	Producer and director
	Beyond Hypothermia	攝氏32度	Producer
1997	Lifeline	十萬火急	Director
	Intruder	恐怖雞	Producer
	The Odd One Dies	兩個只能活一個	Producer (uncredited as Director)
	Too Many Ways to Be No. 1	一個字頭的誕生	Producer
	Final Justice	最後判決	Producer
1998	A Hero Never Dies	真心英雄	Producer and director
	Expect the Unexpected	非常突然	Producer
	The Longest Nite	暗花	Producer (uncredited as Director)
1999	Where a Good Man Goes	再見阿郎	Producer and director
	Running Out of Time	暗戰	Producer and director
	The Mission	鎗火	Producer and director
	Sealed with a Kiss	甜言蜜語	Producer
2000	Help!!!	辣手回春	Producer and director with Wai Ka-Fai
	Needing You...	孤男寡女	Producer and director with Wai Ka-Fai
	Comeuppance	天有眼	Producer
	Spacked Out	無人駕駛	Producer
2001	Wu yen	鍾無艷	Producer and director with Wai Ka-Fai
	Love on a Diet	瘦身男女	Producer and director with Wai Ka-Fai
	Fulltime Killer	全職殺手	Producer and director with Wai Ka-Fai
	Running Out of Time 2	暗戰2	Producer; director with Law Wing-Cheong
	Gimme Gimme	愛上我吧	Producer
2002	Fat Choi Spirit	嚦咕嚦咕新年財	Producer and director with Wai Ka-Fai
	My Left Eye Sees Ghosts	我左眼見到鬼	Producer and director with Wai Ka-Fai
	Second Time Around	無限復活	Producer
2003	Love for All Seasons	百年好合	Producer and director with Wai Ka-Fai
	PTU	PTU	Producer and director	Also known as PTU: Police Tactical Unit; start of the Tactical Unit series.
	Looking for Mr. Perfect	奇逢敵手	Producer
	Turn Left, Turn Right	向左走．向右走	Producer and director with Wai Ka-Fai
	Running on Karma	大隻佬	Producer and director with Wai Ka-Fai	Also known as An Intelligent Muscle Man (大只佬/大块头有大智慧)
	Memory of the Youth	少年往事	Producer
2004	Breaking News	大事件	Producer and director
	Throw Down	柔道龍虎榜	Producer and director
	Yesterday Once More	龍鳳鬥	Producer and director
2005	Election	黑社會	Producer and director
2006	2 Become 1	天生一對	Producer
	Election 2	黑社會以和為貴	Producer and director	Also known as Triad Election
	Exiled	放‧逐	Producer and director
2007	Mad Detective	神探	Producer and director with Wai Ka-Fai
	Triangle	鐵三角	Producer and director with Tsui Hark and Ringo Lam
	Hooked on You	每當變幻時	Producer
	Eye in the Sky	跟蹤	Producer
2008	Linger	蝴蝶飛	Producer and director
	Sparrow	文雀	Producer and director
	Tactical Unit – The Code	機動部隊─警例	Producer	Part of the Tactical Unit series.
	Tactical Unit – No Way Out	機動部隊─絕路	Producer	Part of the Tactical Unit series.
	Tactical Unit – Human Nature	機動部隊-人性	Producer	Part of the Tactical Unit series.
2009	Tactical Unit – Comrades in Arms	機動部隊─衕袍	Producer	Part of the Tactical Unit series.
	Tactical Unit – Partners	機動部隊─伙伴	Producer	Part of the Tactical Unit series.
	Accident	意外	Producer
	Vengeance	復仇	Producer and director	French-Hong Kong co-production
	Push	—	Production services	United States-Hong Kong co-production
2011	Don't Go Breaking My Heart	單身男女	Director with Wai Ka-Fai
	Punished	報應	Producer
	Life Without Principle	奪命金	Producer and director
2012	Romancing in Thin Air	高海拔之戀II	Producer and director
	Motorway	車手	Producer
	Drug War	毒戰	Director, producer
2013	Blind Detective	盲探	Director
2014	Don't Go Breaking My Heart 2	單身男女2	Director with Wai Ka-Fai
	A Complicated Story	一個複雜故事	Presenter
2015	Office	華麗上班族	Director
2016	Three	三人行	Producer and Director
	Trivisa	樹大招風	Producer
2019	Chasing Dream	我的拳王男友	Producer and Director
2022	Septet: The Story of Hong Kong		Screenwriter, Producer and Director	Co-director with Yuen Woo Ping, Sammo Hung, Ann Hui, Ringo Lam, Tsui Hark và Patrick Tam
2023	Mad Fate		Producer
TBA	Election 3		Producer and Director

Giải thưởng

• Đỗ Kỳ Phong đã 3 lần giành giải Đạo diễn xuất sắc nhất (trong tổng số 13 lần được đề cử) tại Giải thưởng Điện ảnh Hồng Kông cho các phim:
  • 2000, Súng hỏa (鎗火)
  • 2004, Đại hòa thượng (大只佬)
  • 2006, Hắc xã hội (黑社會)
• Tại Giải thưởng Điện ảnh Kim Mã của Đài Loan, Đỗ Kỳ Phong cũng 2 lần được trao giải Đạo diễn xuất sắc nhất vào các năm 2000 (cho phim Sinh hỏa) và năm 2004 (cho phim Đại sự kiện (大事件)).
• Tại Liên hoan phim Quốc tế Catalunya (Festival Internacional de Cinema de Catalunya) năm 2005, Đỗ Kỳ Phong đã được trao giải thưởng Thành tựu trọn đời.

Ngoài lề

• Trong các bộ phim về đề tài hình sự và "xã hội đen" của mình, Đỗ Kỳ Phong thường xuyên lựa chọn một số diễn viên quen thuộc vào những vai có tính cách tương tự trong các phim trước đó, đó là Huỳnh Thu Sinh, Lâm Gia Đống, Ngô Trấn Vũ, Nhậm Đạt Hoa, Lâm Tuyết và Trương Gia Huy. Cũng tương tự trong các bộ phim tình cảm hài, hai diễn viên thường xuyên giữ vai chính trong phim của Đỗ là Lưu Đức Hoa và Trịnh Tú Văn.
• Đỗ Kỳ Phong rất hay cộng tác với Vi Gia Huy, người này thường làm nhà sản xuất cho các bộ phim do người kia đạo diễn và đôi khi cả Đỗ và Vi cùng tham gia đạo diễn một bộ phim.