Âm môi răng

Trong ngữ âm học, âm môi-răng (tiếng Anh: labioddental consonant) là những phụ âm được phát âm bằng môi dưới và răng trên.

Ví dụ

Hiệp hội Ngữ âm Quốc tế (IPA) phân biệt các biến thể âm môi-răng sau:

IPA	Tên	Ví dụ
		Ngôn ngữ	Chính tả	IPA	Nghĩa
p̪	âm tắc môi răng vô thanh	Hy Lạp	σάπφειρος	[ˈsap̪firo̞s̠]	xa-phia
b̪	âm tắc môi răng hữu thanh	Sika	Âm đồng vị của /ⱱ/ khi phát âm kỹ.
p̪͡f	âm tắc xát môi răng vô thanh	Tsonga	N/A	[tiɱp̪͡fuβu]	các con hà mã
b̪͡v	âm tắc xát môi răng hữu thanh	Tsonga	N/A	[ʃileb̪͡vu]	cằm
ɱ	âm mũi môi răng	Anh	symphony	[ˈsɪɱfəni]	bàn nhạc giao hưởng
f	âm xát môi răng vô thanh	Việt[1]	pháo	[faːw˧ˀ˥]	pháo
v	âm xát môi răng hữu thanh	Việt[1]	và	[vaː˨˩]	và
ʋ	âm tiếp cận môi răng	Hà Lan	wang	[ʋɑŋ]	má
ⱱ	âm vỗ môi răng	Mono	vwa	[ⱱa]	gửi
ʘ	âm mút môi răng	Nǁng	ʘoe	[ʘ̪oe]	thịt

Tần suất

Những âm môi răng duy nhất phổ biến như âm vị là âm xát và tiếp cận. Âm vỗ môi răng là âm vị trong hơn mười thứ tiếng, nhưng chỉ có mặt ở ngôn ngữ miền trung và miền đông nam của châu Phi.^[2] Với cách phát âm khác thì âm đôi môi (thành viên khác của loại âm môi) phổ biến hơn.

Âm [ɱ] khá phổ biến, nhưng trong mọi (hay gần như mọi) thứ tiếng mà có âm này thì âm này chỉ là âm đồng vị của âm /m/ trước phụ âm môi răng như /v/ hay /f/. Nó được báo cáo là có mặt như âm vị trong ngôn ngữ địa phương thuộc tiếng Teke, nhưng báo cáo tương tự trong quá khứ luôn bị chứng minh không đúng.

Một thổ ngữ của tiếng Tsonga là tiếng XiNkuna có đôi âm tắc xát môi răng là âm vị. Trong một vài thứ tiếng khác, như tiếng Xhosa, âm tắc xát môi răng có thể có mặt trong vai trò là âm đồng vị của âm xát. Âm tắc xát ấy khác biệt với âm tắc xát đôi môi-môi răng <pf> của tiếng Đức, mà bắt đầu với âm p đôi môi. Hai âm tắc xát này cũng là âm hiếm có.

Không có thứ tiếng nào được xác nhận có âm tắc môi răng là âm vị riêng biệt. Âm ấy thỉnh thoảng được viết bằng ȹ ȸ.

Xem thêm

• Âm đôi môi
• Phụ âm

Tham khảo

1. Thompson, Laurence (1959), “Saigon phonemics”, Language, 35 (3): 458–461, doi:10.2307/411232, JSTOR 411232
2. Olson, Kenneth S. & John Hajek. 2003. Crosslinguistic insights on the labial flap. Linguistic Typology 7(2). 157–186. doi:10.1515/lity.2003.014

Tham khảo chung

• Ladefoged, Peter; Maddieson, Ian (1996), The Sounds of the World's Languages, Oxford: Blackwell, ISBN 0-631-19814-8 Chú thích có tham số trống không rõ: |1= (trợ giúp)