Tổng thống lĩnh

Tổng thống lĩnh (Generalissimus hoặc tiếng Ý: Generalissimo), còn được gọi là Đại nguyên soái hoặc Đại thống tướng, Đại thống lĩnh, là một danh xưng cấp bậc dùng để tôn xưng một cá nhân là Vị thống soái tối cao của các tướng soái. Đây là cấp bậc danh dự dành cho giới quân sự ở một số quốc gia, dù trong hầu hết trường hợp đều không nằm trong hệ thống quân hàm chính thức. Do đó, những trường hợp được tôn xưng hoặc tự xưng là Tổng thống lĩnh, nhưng không thuộc giới quân nhân, hoặc không nắm giữ quyền lực quân sự tối cao nên không được xếp vào phạm vi này.

Tổng thống lĩnh Francisco de Miranda

Lịch sử

Trong lịch sử quân sự thế giới, từ thời cổ đại đã có nhiều trường hợp một số cá nhân được tôn lên vị trí tổng chỉ huy tối cao chỉ huy các tướng soái tư lệnh của các đội quân trong liên minh quân đội đa quốc gia hoặc lãnh thổ. Tuy nhiên, toàn bộ đều là những chức vụ theo thời vụ chứ chưa hình thành những cấp bậc quân hàm thực sự.

Nguyên nghĩa của từ Generalissimo bắt nguồn từ một thuật ngữ trong tiếng Ý, gồm Generale (tướng lĩnh), cộng với hậu tố -issimo, bắt nguồn từ tiếng Latin issimus (tối cao). Thuật ngữ ghép này nhằm mục đích để xưng danh hiệu cho một cá nhân quân sự là Vị thống soái tối cao của các tướng soái (tiếng Đức: General der Generäle).

Cấp bậc Tổng thống lĩnh chỉ thực sự bắt nguồn từ cuộc Chiến tranh 30 năm (1618-1648), khi nảy sinh nhu cầu cần có một quân nhân nắm giữ vị trí tối cao, chỉ huy các tướng soái tư lệnh của các đội quân trong liên minh quân đội đa quốc gia hoặc lãnh thổ. Về sau, danh hiệu này dần được một số quốc gia sử dụng như một cấp bậc quân sự tối cao dùng để tôn vinh những cá nhân có vai trò ảnh hưởng đặc biệt đến quân đội của quốc gia đó.

Các Tổng thống lĩnh trong lịch sử thế giới

Dưới đây là danh sách các Tổng thống lĩnh được phong với tư cách là Tổng tư lệnh tối cao Liên quân hoặc được tôn phong bởi bậc quân hàm chính thức kể từ sau khi danh hiệu này xuất hiện lần đầu tiên vào năm 1624.

Tên	Thời gian sống	Cấp bậc	Chỉ huy	Năm tôn phong	Phụ chú
Albrecht von Wallenstein	1583–1634	Generalissimo	Đế quốc La Mã Thần thánh	1624
Lennart Torstenson	1603–1651	Generalissimus	Thụy Điển	1641
Aleksei Shein	1603–1651	Генералиссимус	Nga	1696
Franz du Hamel	?-1705	Generalissimo	Cộng hòa Venezia	1701
Friedrich av Hessen	1676-1751	Generalissimus	Thụy Điển	1716
Aleksandr Menshikov	1673–1729	Генералиссимус	Nga	1727
Maurice d'Elbée	1752–1794	Généralissime	Pháp	1793
Alexander Suvorov	1730–1800	Генералиссимус	Nga	1799
Manuel Godoy	1767-1851	Generalísimo	Tây Ban Nha	1801
Karl von Österreich-Teschen	1771-1847	Generalissimus	Áo	1806
Jean-Baptiste Bernadotte	1763–1844	Generalissimus	Thụy Điển	1810	Cấp bậc bấy giờ là Thống chế Pháp
Francisco de Miranda	1750–1816	Generalísimo	Venezuela	1812
Miguel de Bragança	1802—1866	Generalíssimo	Bồ Đào Nha	1822
Antonio López de Santa Anna	1794–1876	Generalísimo	México	1846[1]
Deodoro da Fonseca	1827—1892)	Generalíssimo	Brasil	1890
Joseph Joffre	1852-1931	Generalissimus	Khối Hiệp ước	1914	Cấp bậc bấy giờ của Joffre là Général de division.
Ferdinand Foch	1851–1929	Generalissimus	Khối Hiệp ước	1918[2]	Cấp bậc bấy giờ của Foch là Général de division.
John J. Pershing	1860–1948	General of the Armies	Hoa Kỳ	1919
Trương Tác Lâm	1873-1928	大元帅	Trung Hoa Dân quốc	1927	Quyền lực thực tế chỉ trong lãnh thổ Mãn Châu Lý
Rafael Trujillo	1891-1961	Generalísimo	Cộng hòa Dominica	1933[3]
Tưởng Giới Thạch	1887-1975	特級上將	Trung Hoa Dân quốc	1935[4]	Cấp bậc ban đầu của Tưởng là Thượng tướng, đến năm 1935 mới được thăng hàm Đặc cấp Thượng tướng, dù ông đã nắm chức Tổng tư lệnh tối cao từ năm 1928.
Francisco Franco	1892-1975	Generalísimo	Tây Ban Nha	1936[5]
Benito Mussolini	1883–1945	Primo Maresciallo dell'Impero	Phát xít Ý	1938
Hermann Göring	1893-1946	Reichsmarschall	Đức Quốc xã	1941
Iosif Stalin	1879–1953	Генералиссимус	Liên Xô	1945[6]	Giữ chức Tổng tư lệnh tối cao từ năm 1941, đến năm 1943 được phong hàm Nguyên soái, đến năm 1945 được tôn phong Đại nguyên soái[7].
Lon Nol	1913-1985	Ouk Dam Nea Ek	Cộng hòa Khmer	1970[8]
George Washington	1732–1799	General of the Armies	Hoa Kỳ	1976	Sinh thời Washington chỉ giữ chức Tổng tư lệnh tối cao nhưng không mang quân hàm cụ thể nào. Được truy phong hàm Đại thống tướng năm 1976.
Kim Il-sung	1912-1994	대원수	Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên	1992[9]	Nhận chức Tổng tư lệnh tối cao Quân đội Nhân dân Triều Tiên từ năm 1948. Năm 1953, được tôn phong hàm Nguyên soái, đến năm 1992 được tôn phong lên Đại Nguyên soái.
Than Shwe	1933-nay	Bo Gyoke Hmu Gyi	Myanmar	1992
Kim Jong-il	1942-2011	대원수	Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên	2012[10]	Nhận chức Tổng tư lệnh tối cao Quân đội Nhân dân Triều Tiên từ năm 1994. Năm 1992, được tôn phong hàm Nguyên soái. Truy phong Đại Nguyên soái năm 2012.

Một số Đại thống lĩnh chính trị

Dưới đây là danh sách một số nhân vật chính trị nổi tiếng trong lịch sử cũng từng tự xưng hoặc được tôn xưng là Đại thống lĩnh nhưng không thuộc giới quân sự hoặc nắm thực quyền quân sự tối cao. Một số nhân vật chỉ huy quân sự của các lực lượng không chính quy cũng được liệt kê vào đây.

Tên	Thời gian sống	Cấp bậc	Chỉ huy	Năm tôn phong	Phụ chú
Anton Ulrich von Braunschweig	1714-1774	Генералиссимус	Nga	1740	Do vợ là Nữ hoàng Nga Anna Leopoldovna phong cấp Tổng thống lĩnh nhưng không chỉ huy quân đội và cũng không nắm quyền.
Henri Christophe	1767–1820	Généralissime	Haiti	1807	Tổng thống Haiti
Miguel Hidalgo y Costilla	1753–1811	Generalísimo	México	1810	Lãnh tụ quân khởi nghĩa trong Chiến tranh giành độc lập Mexico
Mutsuhito	1852–1912	大元帅	Nhật Bản	1872	Thiên hoàng Nhật Bản. Không nắm thực quyền quân sự
Cao Tông	1852–1919	대원수	nhà Triều Tiên	1897	Hoàng đế Hàn Quốc.
Máximo Gómez	1836–1905	Generalísimo	Cuba	1898	Lãnh tụ quân khởi nghĩa trong Chiến tranh giành độc lập Cuba
Thuần Tông	1874-1926	대원수	nhà Triều Tiên	1907	Hoàng đế Hàn Quốc.
Yoshihito	1879–1926	大元帅	Nhật Bản	1912	Thiên hoàng Nhật Bản. Không nắm thực quyền quân sự
Tôn Trung Sơn	1866-1925	大元帅	Trung Hoa Dân quốc	1917	Tổng thống lâm thời Trung Hoa Dân quốc. Không nắm thực quyền quân sự
Hirohito	1901–1989	大元帅	Nhật Bản	1926	Thiên hoàng Nhật Bản. Không nắm thực quyền quân sự
Victor Emmanuel III	1869-1947	Primo Maresciallo dell'Impero	Vương quốc Ý	1938	Vua của Ý. Không nắm thực quyền quân sự
Mao Trạch Đông	1893–1976	大元帅	Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa	1955[11]	Từ chối nhận quân hàm [12].

Pháp

• Louis II de Bourbon-Condé (1621–1688)
• Henri de Turenne (1611–1675)
• Claude-Louis-Hector de Villars (1653–1734)
• Maurice de Saxe (1696–1750)
• Nicolas Jean de Dieu Soult (1760–1851)
• Maurice Gamelin (1872–1958)

Pakistan

• Ayub Khan
• Yahya Khan
• Zia ul Haq
• Pervez Musharraf

Đế quốc La Mã La Mã Thần thánh / Đế quốc Áo

• Raimondo Montecuccoli (1609–1680)
• Vương công Eugène de Savoie-Carignan (1663–1736)
• Leopold Josef Graf Daun (1705–1766)
• Josef Wenzel, Prince of Liechtenstein (1696–1772)
• Đại công tước Karl của Áo (1771–1847)
• Karl zu Schwarzenberg (1771–1820)

Quân hàm

• 
  Tổng thống lĩnh Liên Xô
• 
  Tổng thống lĩnh Pháp
• 
  Tổng thống lĩnh Hoa Kỳ
• 
  Tổng thống lĩnh Đế quốc Đại Hàn
• 
  Tổng thống lĩnh Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên
• 
  Tổng thống lĩnh Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa
• 
  Thượng tướng đặc cấp Trung Hoa Dân quốc
• 
  Tổng thống lĩnh Mãn Châu Quốc
• 
  Tổng thống lĩnh Đế quốc Nhật Bản

Chú thích

1. Stephen L Hardin, Angus McBride: The Alamo 1836 (2001) Osprey. pp24, 100
2. John McGroarty:The Gray Man of Christ: Generalissimo Foch (1919) Los Angeles, Walter A Abbott
3. Stanley Walker: Generalissimo Rafael L. Trujillo (1955) Caribbean Library
4. Jay Taylor:The Generalisimo:Chiang Kai-shek and the struggle for modern China (2009) Harvard Press
5. Cover Lưu trữ 2012-09-15 tại Wayback Machine, TIME magazine, 18 Oct 1943
6. Joseph Stalin was appointed Generalissimus of the Soviet Union. See: Ivan Aleksandrovich Venediktov, Selskokhozyaystvennaya yentsiklopediya, Vol. 4, Gos. izd-vo selkhoz, 1956, p. 584. (tiếng Nga)
7. Tuy nhiên, Stalin không đồng ý bất kỳ sự thay đổi dấu hiệu phân biệt nào của cấp bậc này và vẫn giữ nguyên dấu hiệu và quân phục Nguyên soái như tất cả các Nguyên soái Liên Xô khác.
8. Conboy, FANK: A History of the Cambodian Armed Forces, 1970-1975 (2011), p. 15.
9. “The Daily Yomuiri, ngày 29 tháng 9 năm 2010, Kim Jong Un spotlighted / 'Heir apparent' promoted to general, makes DPRK media debut”. Lưu trữ bản gốc ngày 2 tháng 10 năm 2010. Truy cập ngày 2 tháng 10 năm 2010.
10. The Australian, ngày 15 tháng 2 năm 2012, Late Kim Jong-il awarded highest honour by North
11. Do Quốc vụ viện Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa tôn phong
12. Trung Quốc: Lịch sử chế độ quân hàm và 10 vị nguyên soái đầu tiên