![cover image](https://wikiwandv2-19431.kxcdn.com/_next/image?url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/17/Canopus.jpg/640px-Canopus.jpg&w=640&q=50)
Sao Lão Nhân
From Wikipedia, the free encyclopedia
Sao Lão Nhân hay Sao Thọ, tên tiếng Anh là Canopus, là ngôi sao sáng nhất trong chòm sao Thuyền Để ở Thiên cầu Nam. Nó là ngôi sao sáng thứ hai trên bầu trời đêm của Trái đất, chỉ mờ hơn Sao Thiên Lang. Định danh Bayer của ngôi sao là α Carinae, viết đầy đủ theo tiếng Latinh là Alpha Carinae, viết tắt là α Car. Sao Lão Nhân có cấp sao biểu kiến là -0,72, và cấp sao tuyệt đối là -5,65.
Dữ liệu quan sát Kỷ nguyên J2000 Xuân phân J2000 | |
---|---|
Chòm sao | Thuyền để |
Phát âm | /kəˈnoʊpəs/[1] |
Xích kinh | 06h 23m 57.10988s[2] |
Xích vĩ | −52° 41′ 44.3810″[2] |
Cấp sao biểu kiến (V) | −0.74[3] |
Các đặc trưng | |
Kiểu quang phổ | A9 II[4][5] |
Chỉ mục màu U-B | +0.10[3] |
Chỉ mục màu B-V | +0.15[3] |
Trắc lượng học thiên thể | |
Vận tốc xuyên tâm (Rv) | 203±05[6] km/s |
Chuyển động riêng (μ) | RA: 19.93[2] mas/năm Dec.: 23.24[2] mas/năm |
Thị sai (π) | 10.55 ± 0.56[2] mas |
Khoảng cách | 310 ± 20 ly (95 ± 5 pc) |
Cấp sao tuyệt đối (MV) | –5.71[7] |
Chi tiết | |
Khối lượng | 80±03[8] (2013) 101±01[9] (2011) M☉ |
Bán kính | 71±4[8] (2013) 733±52[10] (2021) R☉ |
Độ sáng | 10,700[8] L☉ |
Hấp dẫn bề mặt (log g) | 170±005[10] cgs |
Nhiệt độ | 7,400[11] K |
Độ kim loại [Fe/H] | –0.07[7] dex |
Tự quay | ≥298 d[12] |
Tốc độ tự quay (v sin i) | 9[11] km/s |
Tuổi | 251±25[9] Myr |
Tên gọi khác | |
Cơ sở dữ liệu tham chiếu | |
SIMBAD | dữ liệu |
Sao Lão Nhân cách Mặt trời khoảng 310 năm ánh sáng. Nó là một ngôi sao khổng lồ thuộc nhóm A9 trong hệ thống phân loại sao, vì thế nó có màu trắng khi được quan sát bằng mắt thường. So với Mặt trời thì Sao Lão Nhân sáng gấp 10.000 lần, nặng gấp 8 lần và có kích thước lớn gấp 71 lần. Nhiệt độ hiệu dụng ở vùng quang quyển của ngôi sao khoảng 7.500 độ K. Trong quá trình tiến hóa sao thì Sao Lão Nhân đã đi qua giai đoạn khổng lồ đỏ và đang ở giai đoạn blue loop, đây là thời kỳ mà nó sẽ tiêu thụ helium ở trong lõi. Sao Lão Nhân là một nguồn tia X, có khả năng được phát ra từ vành nhật hoa của nó.
Do có độ sáng nổi bật nên Sao Lão Nhân được nhắc tới rất nhiều trong các câu chuyện truyền thuyết của các nền văn minh cổ đại. Tên tiếng Latinh và tên tiếng Anh của nó (Carinae/Canopus) được đặt theo tên Canopus, là người lái tàu của Menelaus, vua của Sparta trong thần thoại Hy lạp. Ở Ai Cập khi Sao Lão Nhân mọc cùng Mặt trời là thời điểm họ tổ chức lễ hội Ptolemaia. Ở Ấn Độ cổ đại, ngôi sao được đặt tên là Agastya, một vị thần trong kinh Vệ đà.
Các nhà thiên văn học cổ đại ở Trung Quốc gọi ngôi sao là Lão Nhân Tinh (老人星) hoặc "Nam cực lão nhân", nghĩa là "ông lão ở phương Nam", thuộc chòm sao Tỉnh trong Nhị thập bát tú. Cái tên Sao Lão Nhân hay Sao Ông Thọ trong tiếng Việt bắt nguồn từ nghĩa này.