Phó vương quốc Río de la Plata

Phó vương quốc Río de la Plata (tiếng Tây Ban Nha:Virreinato del Río de la Plata) là đơn vị hành chánh phó vương quốc thành lập sau chót và có thời gian tồn tại ngắn nhất của Đế quốc Tây Ban Nha ở Châu Mỹ. Nguyên thủy khi đặt nền cai trị ở Tân Thế giới, triều đình Madrid lập Phó vương quốc Nueva España ở Trung Mỹ (1521, thủ phủ là Thành phố México); sau đặt thêm Phó vương quốc Perú (1542, thủ phủ là Lima), Phó vương quốc Nueva Granada (1717, lỵ sở ở Bogotá), và cuối cùng là Phó vương quốc Río de la Plata.

Phó vương quốc Río de la Plata
Tên bản ngữ Virreinato del Río de la Plata
1776–1814
Quốc kỳ được sử dụng trong các công trình ven biển Tây Ban Nha từ năm 1790 Quốc huy
Tiêu ngữ: Plus ultra "Vươn xa hơn nữa"
Quốc ca: Marcha Real "Hành khúc Hoàng gia"
Lãnh thổ của Phó vương quốc Río de la Plata (xanh đậm) và tranh chấp "de jure" extention (xanh nhạt)
Tổng quan
Vị thế	Phó vương quốc của Đế quốc Tây Ban Nha
Thủ đô	Buenos Aires (1776-1810) Montevideo (1811-1814)
Ngôn ngữ thông dụng	Tiếng Tây Ban Nha
Tôn giáo chính	Công giáo Rôma
Chính trị
Chính phủ	Quân chủ
Vua
Phó vương quốc
Lịch sử
Lịch sử
• Thành lập	1 tháng 8 1776
• Anh xâm lượcs ở Río de la Plata	thứ nhất - ngày 2 tháng 1 năm 1806 thứ hai - ngày 3 tháng 2 năm 1807
• Cách mạng tháng 5	ngày 25 tháng 5 năm 1810
• Độc lập Paraguay	ngày 14 tháng 5 năm 1811
• Mùa thu Montevideo	20 tháng 5 năm 1814
Kinh tế
Đơn vị tiền tệ	Real
Tiền thân Kế tục Phó vương quốc Peru Thuộc địa Río de la Plata Paraguay Bolivia

Xứ này được thành lập năm 1776 tách phần đất nam phần của Phó vương quốc Peru, chủ yếu là lưu vực Río de la Plata, tương ứng với lãnh thổ ngày nay của các nước Argentina, Bolivia, Paraguay và Uruguay. Buenos Aires bên hữu ngạn sông Río de la Plata được chọn làm thủ phủ để giữ phần biên cương; bên tả ngạn lúc bấy giờ có đồn lũy của quân Bồ Đào Nha xứ Brasil. Việc lập hành dinh ở Buenos Aires cũng thúc đẩy thương mại thêm phát triển cùng củng cố chủ quyền của triều đình Madrid ở miền cực nam đang bị Anh Quốc và Bồ Đào Nha dòm ngó. Khi phong trào độc lập nở rộ chống Madrid vào đầu thế kỷ 19, quân triều đình không sao dẹp được, rút cuộc thể chế thuộc địa bị giải thể năm 1824.

Danh sách Phó vương:

1. Pedro Antonio de Cevallos: 1776 - 1778
2. Juan José de Salcedo: 1778 - 1784
3. Nicolás del Campo: 1784 - 1789
4. Nicolás de Arredondo: 1789 - 1795
5. Pedro de Melo: 1795 - 1797
6. Antonio Olaguer Feliú: 1797 - 1799
7. Gabriel de Avilés: 1799 - 1801
8. Joaquín del Rozas: 1801 - 1804
9. Rafael de Sobremonte: 1804 - 1807
10. Santiago de Liniers: 1807 - 1809
11. Baltasar de Cisneros: 1809 - 1810, bị nhân dân lật đổ để lập "Cộng hòa thứ nhất": Saavedra - Matheu: 1810 - 1811
12. Francisco Javier de Elío: 1811 - 1812

Chú thích

Thư mục

• Abad de Santillán, Diego. Historia Argentina (bằng tiếng Tây Ban Nha). Buenos Aires: TEA (Tipográfica Editora Argentina).
• Lynch, John. Spanish Colonial Administration, 1782-1810: The Intendant System in the Viceroyalty of the Río de la Plata. London, University of London, Athlone Press, 1958.

Tham khảo