Ngữ tộc German
Nhánh con của ngữ hệ Ấn-Âu / From Wikipedia, the free encyclopedia
Ngữ tộc German (phiên âm tiếng Việt: ngữ tộc Giéc-man) là một nhánh của ngữ hệ Ấn-Âu, là các ngôn ngữ mẹ đẻ của hơn 500 triệu người[nb 1] chủ yếu ở Bắc Mỹ, châu Đại Dương, Nam Phi, và Trung, Tây và Bắc Âu. Đây là nhóm ngôn ngữ phổ biến thứ ba trong ngữ hệ Ấn-Âu, sau nhóm gốc Ý và Ấn-Iran.
Ngữ tộc German
| |
---|---|
Phân bố địa lý | Chủ yếu là Bắc, Trung, và Tây Âu, châu Mỹ (Mỹ Ănglê, Caribe thuộc Hà Lan và Suriname), Nam Phi và châu Đại Dương |
Phân loại ngôn ngữ học | Ấn-Âu
|
Ngôn ngữ nguyên thủy: | German nguyên thủy |
Ngôn ngữ con: | |
ISO 639-5: | gem |
Linguasphere: | 52- (phylozone) |
Glottolog: | germ1287[1] |
Quốc gia nơi tiếng Anh là ngôn ngữ thứ nhất của đa phần dân cư
Quốc gia nơi tiếng Anh là ngôn ngữ chính thức nhưng không phải ngôn ngữ chủ yếu
Quốc gia nơi tiếng Hà Lan là ngôn ngữ thứ nhất của đa phần dân cư
Quốc gia nơi tiếng Đan Mạch là ngôn ngữ thứ nhất của đa phần dân cư
Quốc gia nơi tiếng Đan Mạch là ngôn ngữ chính thức nhưng không phải ngôn ngữ chủ yếu
Quốc gia nơi tiếng Đức là ngôn ngữ thứ nhất của đa phần dân cư
Quốc gia nơi tiếng Na Uy là ngôn ngữ thứ nhất của đa phần dân cư
Quốc gia nơi tiếng Thụy Điển là ngôn ngữ thứ nhất của đa phần dân cư
Quốc gia nơi tiếng Thụy Điển là ngôn ngữ chính thức nhưng không phải ngôn ngữ chủ yếu |
Chi ngôn ngữ German phía Tây gồm ba ngôn ngữ German phổ biến nhất: tiếng Anh với chừng 360–400 triệu người bản ngữ,[3][nb 2] tiếng Đức với hơn 100 triệu người nói,[4] và tiếng Hà Lan với 23 triệu người bản ngữ. Những ngôn ngữ German Tây đáng kể khác là Afrikaans, một ngôn ngữ con của tiếng Hà Lan với 7,1 triệu người bản ngữ,[5] tiếng Hạ Đức với chừng 6,7 triệu người bản ngữ (được xem là một tập hợp phương ngữ riêng biệt; 5 triệu người tại Đức[6] và 1,7 triệu người ở Hà Lan),[7] rồi tiếng Yiddish (từng có tới 13 triệu người nói[8]) và tiếng Scots, cả hai đều có 1,5 triệu người bản ngữ.
Những ngôn ngữ German Bắc còn tồn tại là tiếng Na Uy, tiếng Đan Mạch, tiếng Thụy Điển, tiếng Iceland, và tiếng Faroe, tổng cộng có chừng 20 triệu người nói.
Nhánh Chi ngôn ngữ German phía Đông gồm tiếng Goth, tiếng Burgundy, và tiếng Vandal, tất cả đều đã biến mất. Tiếng Goth Krym, dạng ngôn ngữ German Đông biến mất cuối cùng, còn tồn tại đến cuối thế kỷ XVIII ở vài vùng hẻo lánh tại Krym.[9]
SIL Ethnologue liệt kê 48 ngôn ngữ German còn tồn tại, trong đó 41 thuộc nhánh German Tây, và 6 thuộc nhánh German Bắc; họ không đặt tiếng Hunsrik vào nhánh nào (dù các nhà ngôn ngữ học thường xem nó là một phương ngữ tiếng Đức).[10]
Tổ tiên chung của cả ngữ tộc là ngôn ngữ German nguyên thủy còn gọi là ngôn ngữ German chung, từng hiện diện vào thiên niên kỷ 1 TCN tại Scandinavia thời đồ sắt. Ngôn ngữ German nguyên thủy, cùng với tất cả các hậu duệ của nó, có một vài đặc điểm ngữ pháp riêng biệt, nổi tiếng nhất là một sự biến đổi phụ âm gọi là luật Grimm.