Đế quốc Khwarazmia
From Wikipedia, the free encyclopedia
Đế chế Khwarazmia [chú thích 1] (tiếng Anh: /kwəˈræzmiən/;[7] còn được đánh vần: Khwarezmian) là một đế chế Hồi giáo dòng Sunni của người Thổ-Ba Tư [8] cai trị phần lớn Trung Á, Afghanistan và Iran ngày nay. Trong giai đoạn 1077 đến 1231, đầu tiên nó là chư hầu của Đế quốc Seljuk [9] và Qara Khitai (triều đại Tây Liêu),[10] và sau đó trở nên độc lập, cho đến khi bị Đế quốc Mông Cổ chinh phục vào thế kỷ XIII. Người ta ước tính rằng đế chế này trải dài trên diện tích từ 2,3 triệu km2 [11] đến 3,6 triệu km2 [12] vào đầu thế kỷ XIII, khiến nó trở thành một trong những đế chế trên đất liền lớn nhất trong lịch sử nhân loại.
Đế chế Khwarazmia
|
|||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Tên bản ngữ
| |||||||||||||||||||||
1077–1231 | |||||||||||||||||||||
Lãnh thổ Đế chế Khwarazmia k. 1205 | |||||||||||||||||||||
Vị thế | Đế quốc | ||||||||||||||||||||
Thủ đô | Gurganj (1077–1212) Samarkand (1212–1220) Ghazni (1220–1221) Tabriz (1225–1231) | ||||||||||||||||||||
Thành phố lớn nhất | Shahr-e Ray | ||||||||||||||||||||
Ngôn ngữ thông dụng | |||||||||||||||||||||
Tôn giáo chính | Hồi giáo Sunni | ||||||||||||||||||||
Chính trị | |||||||||||||||||||||
Chính phủ | Quân chủ chuyên chế | ||||||||||||||||||||
Khwarazmshah | |||||||||||||||||||||
• 1077–1096/7 | Anushtegin Gharchai | ||||||||||||||||||||
• 1220–1231 | Jalal ad-Din Mingburnu | ||||||||||||||||||||
Lịch sử | |||||||||||||||||||||
Thời kỳ | Trung cổ | ||||||||||||||||||||
• Thành lập | 1077 | ||||||||||||||||||||
1219–1221 | |||||||||||||||||||||
1230 | |||||||||||||||||||||
• Giải thể | 1231 | ||||||||||||||||||||
Địa lý | |||||||||||||||||||||
Diện tích | |||||||||||||||||||||
• 1210 est.[4]
or | 2.300.000 km2 (888.035 mi2) | ||||||||||||||||||||
• 1218 est.[5] | 3.600.000 km2 (1.389.968 mi2) | ||||||||||||||||||||
Dân số | |||||||||||||||||||||
5,000,000 | |||||||||||||||||||||
Kinh tế | |||||||||||||||||||||
Đơn vị tiền tệ | Dirham | ||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
Ngày thành lập nhà nước Khwarazmshahs vẫn còn gây tranh cãi. Vương triều cai trị đế chế được thành lập bởi Anush Tigin (còn được gọi là Gharachai), ban đầu là nô lệ người Thổ của những nhà cai trị Gharchistan, sau đó trở thành Mamluk phục vụ cho Seljuqs. Tuy nhiên, chính Ala ad-Din Atsiz, hậu duệ của Anush Tigin, người đã giành được độc lập cho Khwarazm khỏi các nước láng giềng.
Năm 1220, người Mông Cổ dưới sự cai trị của Thành Cát Tư Hãn đã xâm lược Đế chế Khwarazmia, chinh phục thành công toàn bộ nó trong vòng chưa đầy hai năm. Người Mông Cổ đã khai thác những điểm yếu và xung đột hiện có trong đế chế, bao vây và cướp bóc những thành phố giàu có nhất, đồng thời tạo ra một trong những cuộc chiến đẫm máu nhất trong lịch sử nhân loại.