Brom

Brom (Br — bromum latinan kelel) om 35nz' himine element himižiden elementoiden periodižes tabludes. Sen sijaduz om seičemendestoštkümnendes gruppas (vanhtunuden klassifikacijan mödhe — seičemenden gruppan päalagruppas, VIIA), tabluden nelländes periodas.

Brom ampulas

35	0 0 0 7 18 8 2
Br 79,904
Brom

Ühthine ümbrikirjutand

Element om levitadud londuses avaros, leviganduz Man kores — 1,6 grammad tonnas; sen znamasižed koncentracijad oma merivedes (67 grammad tonnas).

Saksalaine Karl Jakob Lövih-himik vl 1825 i francine Antuan Žerom Balar-himik vl 1826 avaižiba broman ripmata toine toižespäi. Nimituz libub grekan βρῶμος-sanaspäi bromos «haiž, hajukaz».

Elementarine brom om morim, i se purustub. Solad poletas suguhimod, ottas niid tüništoitajaks zelläks.

Fizižed ičendad

Brom om jüged ruskedbur nozoluz lujanke pahanke hajunke. Se i artut' oma üks'jäižed elementad-nozoluded honuzližel lämudel.

Atommass — 79,904. Ninevuz (normaližiš arvoimižiš, 25 C°) — 3,102 g/sm³. Suladandlämuz — 265,9 K. Kehundlämuz — 331,9 K.

Londuseline brom kogoneb kahtes stabiližes izotopaspäi: ⁷⁹Br (50,56 %) i ⁸¹Br (49,44 %). Tetas 30 ratud radioaktivišt izotopad 66..78, 80, 82..97 atommassanke, sen ližaks 14 izomärad oma löutud. Kaikiš hätkembad čihodajad oma ⁷⁷Br-izotop (T_½=57 časud), ⁸²Br (35,28 časud) i ⁷⁶Br-izotop (T_½=16,2 časud). Radioaktivižed izotopad hajetas protonižen (izotopad 68, 69), β- i neitronižen (izotopad 87..94) čihodamižiden kal't, kändasoiš selenaks vai kriptonaks (izotopad 78 i 80 — molembikš).

Himižed ičendad

Brom om lujas aktivine himižešti galogen, levitadud kaikel sijal, no erazvuiččiš koncentracijoiš. Läz kaik sen ühthendad oma segojad vedes. Broman molekul om kaks'atomine — Br₂. Muigotandmär oleleb +7, +5, +3, +1, 0 i −1. Reagiruib toižidenke galogenidenke i äjidenke metalloidenke.

Himižen aktivižusen mödhe brom otab sijad hloran i jodan keskes. Joudai jod tegese broman reakcijas jodidoiden segoitesidenke:

${\displaystyle {\ce {Br2 + 2 KI -> I2 v + 2 KBr}}}$

Vastkarin, ku hlor valatoitab bromidoid vezisegoitesiš, ka brom kändase joudjaks, reakcii mäneb kehundan aigan:

${\displaystyle {\ce {Cl2{+}\ 2KBr\ {\xrightarrow {t^{\circ }}}\ Br2{\!\uparrow }+\ 2KCl}}}$

Kävutand

Ottas kävutamižhe lämoipalovastaižiden ližadusiden tehmižes (antipirenad), fotobumagan mujajaks palaks (AgBr), travijan azegišton palaks. Sadas AÜV:oiš i Izrailiš tobjimalaz. Meriorganizmad sätas bromorganižid ühtnendoid.

Irdkosketused

• Brom webelements.com-saital. (angl.)
• Kirjutuz bromas Himižiden elementoiden populärižes n-t.ru-kirjištos. (ven.)