Andad
From Wikipedia, the free encyclopedia
Andad, Andiden Kordiljerad (isp.: Andes, Cordillera de los Andes) om kaikiš pidemb (9000 km) da üks' kaikiš korktembišpäi (Akonkagua-mägi, 6962 m) mägisistemišpäi Man päl. Se kantoičeb kaiked Suviamerikad päivlaskmal da pohjoižel; Kordiljeriden suvipala. Andad oma 500 km levette erasiš sijiš. Keskmäižed Andad (18°-20° s.l.) oma kaikiš levedamb (750 km). Keskkorktuz om läz 4 tuhad metrid.
Andad oma järedaks valdmeridenkeskeižeks vezierigoitimeks. Tünen valdmeren basseinan joged (ned oma lühüdad tobjimalaz) jokseba Andiden päivlaskmaspäi. Atlantižen valdmeren basseinan joged jokseba Andiden päivnouzmaspäi. Ned oma pit'kad joged: iče Amazonas da sen äiluguižed ližajoged, mugažo Orinokon, Paragvajan, Paranan ližajoged, Magdalen-jogi da Patagonijan joged.
Andad oma kaikiš tarbhaižemb klimatine barjer Suviamerikas. Mäged seižuba 5 klimatižil vöil (ekvatorialine, subekvatorialine, tropine, subtropine da ven). Andiden päivlaskmaižiden (sattud tulleile) da päivnouzmaižiden (tulleitomad) pautked nepstuba ani erazvuiččikš.
Andid alajagadas koumhe päižihe regionihe reljefan da toižiden londusen erinendoiden mödhe — Pohjoižed Andad, Keskmäižed Andad da Suviandad.
Andad oigendase läbi Suviamerikan seičemen valdkundan territorijas — Venesuel, Kolumbii, Ekvador, Peru, Bolivii, Čili da Argentin.