Un tribunałe (derivà dal latin tribunalis: "dei tribuni") el ze un òrgano, de frecuente un'istitusion goernativa, co l'autorità de dirìmare controvèrsie legałi e de aministrare ła zustìsia sia siviłe, penałe o aministrativa stando drio a ła leje e a el derito. de ła roba zudegada.
Racuanti tribunałi in racuanti paezi o teritori i vien ciamai corte. Ogni tribunałe el ze conponesto da uno o pì zùdezi incargai de zudegar controvèrsie.
Miga tuti i tribunałi i ze òrgani pùbleghi e zudisiari: ghe ze anca tribunałi rełijozi, cofà i tribunałi ecleziàsteghi de łe diòceze catòłeghe, e tribunałi privai, cofà i tribunałi arbitrałi par determenae atività econòmeghe o sportive.
Un cazo partegołare i ze i conseji de guera, andove no se aplegava leji siviłi ma règołe miłitari.
Inte l'Antigo Rezime, prima de l'istitusion de ła separasion dei poderi, ghe zera òrgani pùbleghi no zurisdizionałi (co funsion esensialmente aministrative e lejislative) che i vegneva anca ciamai "tribunałi".
I połe vegner clasìfegai in baze a ła so conpozision, natura, faze del proceso inte el cuało i tołe parte e a ła so zerarchia.[1]
Par conpozision[2]
No i ze clasifegai drio i zùdezi che i ghene fa parte ma dai zùdezi che efetivamente i zùdega:
- Tribunałe unipersonałe: co un zùdeze ùgnoło.
- Tribunałe cołetivo o cołejałe: interi vien do o pì ziùdezi.
Drio ła so natura
I połe èsar:
- Tribunałe ordenàrio: el ze cueło che zùdega tuti i cazi a parte che łe ecesion legałi.
- Tribunałe speciałe: istituio par zùdegare determinae persone o cazi spesìfeghi.
- Tribunałe arbitrałe: costituio da un tribunałe arbitrałe o da persona che no ła ze un mazistrà zudisiàrio.
Dipendendo da ła faze del proceso
I połe èsar:
- Tribunałe de istrusion: el intervien inte łe faze istrutòrie, sołitamente de indàzene penałe.
- Tribunałe condanante: el ze el tribunałe che riseve l'istrusion del proceso dal tribunałe incuirente e el ga da emétar ła sentensa.
Drio ła zerarchia
I połe èsar:
- Tribunałe de primo grado: Cheło che el zùdega in grado inferior e ła so decizion połe vegner inpugnada;
- Corte Suprema: ła ze cueła che zùdega de seconda istansa e de istansa superiore.
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
