pul

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

pul

Aytilishi

Etimologiyasi

PUL Bu ot asli yunoncha boʻlib, 'tiyin' maʼnosini anglatadi (Andoza:ССТТН,1,322), shu maʼnosi bilan fors, tojik tillariga, ulardan oʻzbek tiliga olingan (G1RS, 98: ТжРС, 312; OʻTIL, I, 606). Keyinchadik bu ot 'maʼlum qiymat belgilanib, metadl va qogʻozdan maxsus shaklda tayyorlanib, olish, sotishda ishlatiladigan muomala birligi' maʼnosini anglatish uchun ishlatilgan. Bu otdan oʻzbek tilida pulla- feʼli yasalgan.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (III-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

I [Forschadan — pul, aqcha; baliq tangasi] 1 Oldi-sotdi yoki toʻlov muomalalarida narx, baho, qiymat oʻlchovi boʻlgan metall yoki qogʻoz belgi; aqcha. ◆ Qogʻoz pul. Tanga pul. Naqd pul. Pul maydalamoq. ◆ Pul boʻlsa, changalda shoʻrva. Maqol ◆ Puli kuygan qalampir chaynar. Maqol ◆ Kimdir qilar yallo, Kim esa pul dardida. ◆ Sidiqjon.. kechki payt koʻchaga chiqmoqchi boʻlgan edi, Anzirat xola, uning puli yoʻqligini bilganday, soch oldirgani pul berdi. A. Qahhor, „Qoʻshchinor chiroqlari“ . ◆ Yoʻlkiraga pulimiz, piyoda qaytishga ilojimiz boʻlmaganidan qolib ketdik.

M. Ismoiliy, Fargʻona t.o. ◆ [Sanavbar Xay-rinisoga:] Sizga ham gapiraman, pul uchun imoni va qizini sotadigan otamga ham gapi-raveraman. Hamza, „Tuhmatchilar jazosi“ .

Pul boʻlmoq Pulga almashinmoq, sotil-moq. ◆ Narsa sotsang, pul boʻladi, Erta-indin kul boʻladi. Maqol . Pul qilmoq 1) pul hi-sobiga bermoq, sotmoq, pullamoq. ◆ Uyni be-zashdan boshqa narsaga yaramaydigan asbob-larni yigʻishtirdim, barini sotib pul qildim. Oybek, „Tanlangan asarlar; 2) ishlab yoki boshqa yoʻl bilan pulni qoʻlga kiritmoq, pul toʻplamoq“ . Pul(ning) qadrsizlanishi q. inflyatsiya. ◆ Pulning qadrsizlanishi surʼat-lari muntazam ravishda va izchillik bilan pasayibbormoqda. Gazetadan .

2 Sarmoya, mablagʻ. ◆ Qurilishga pul ajrat-moq. shsh Pul-chi? Pul ham tugʻadi. Juda koʻp tugʻadi, tez tugʻadi, ayniqsa, bu zamonda pul sertuxum boʻlib ketgan. Oybek, „Tanlangan asarlar“ . ◆ Nuqul pul va foyda ketidan quv-sak-da, ammo odamlarimiz ruhan qashshoq boʻ-lib qolishsa, bunday jamiyatning hech kimga keragi yoʻq. Gazetadan .

3 s. t. Ish haqi; maosh. ◆ Qorovul puli. Bu-gun pul oladigan kunimiz.

4 esk. Baʼzi yerlarda yarim tiyinga, baʼzi yerlarda bir tiyinga teng boʻlgan pul oʻlchov birligi va shu qiymatdagi mayda pulning oʻzi. ◆ Narx bilib kelgan bolaga yigirma pul berib, orqasi kuymaganini olish sharti bilan nonga yubordi. A. Qodiriy, „Mehrobdan chayon“ . ◆ Iiqitgan bolalarga ikki puldan sov-rin berib tomosha qilib yotgan ikki boyning biri shu — Niyozmat hoji boʻlib, hajdan yangi kelgan yillari edi. A. Qahhor, „Sarob“ .

Bir (yoki ikki, uch) pul 1) bir yoki ikki, uch tiyin. ◆ Bir pul berib yigʻlatdim, ming pul berib tindirdim. Maqol; 2) hech narsaga ar-zimaydigan, „ahamiyatsiz, bir tiyinga ham qimmat“ . ◆ Bu gaplar unga bir pul. Hamma unga bir pul. n ◆ Joʻraboyev Yusufiyning dajiua-larini bir pul qiladigan maqola yozibdi. Sh. Rashidov, „Boʻrondan kuchli“ . ◆ Turdi gʻilay olti yillik toat-ibodatini bir pul qildi. A. Koʻchimov, „Halqa“ .

5 Afgʻonistonning asosiy pul birligi — afgʻoniyning yuzdan bir ulushiga teng mayda pul, tanga.

Pulga chaqmoq q. chaqmoq I. Pulni pul bilan oʻynamoq dagʻl. Mehnat qilmay osonlik bilan pul topib, bebiliska sarf qilmoq, uncha-muncha pulni nazarga olmaslik. Pu-lining sassigʻiga yotolmaydi s. t. Juda boy, puldor odam haqida aytiladigan ibora.

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

pul

Aytilishi

Etimologiyasi

II f. — koʻprik

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

esk. kt. ayn.

koʻprik.

Puli sirot q. sirot.

Sinonimlari

Antonimlari

ПУЛ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

pul I
1 деньга; ◆ naqd pul наличные деньги; ◆ mol naqd pulga sotiladi товар продаётся за наличные деньги, за наличный расчёт; ◆ bu narsa pulga kelgan эта вещь стоит денег (т. е. не даром досталась); ◆ pul qilmoq 1) копить деньги; делать (наживать) деньги; 2) сбывать, продавать (что-л.); ◆ pul ishlamoq зарабатывать деньги; ◆ pul yigʻmoq копить, накапливать деньги; ◆ pulni omonat kassada saqlamoq хранить деньги в сберегательной кассе; ◆ pul boʻldi - kul boʻldi погов. (букв. превратилось в деньги, значит превратилось в золу) что продано, то пропало; ◆ pulni pul bilan oʻynaydi (букв. он играет на деньги деньгами) у него всегда много денег; он человек денежный; у него денег куры не клюют; pulning sassigʻiga yotolmaydi (букв. от денежного зловония он не может лежать) у него денег куры не клюют; ◆ puli bor имущий; богач; ◆ puli yoʻq неимущий; бедняк; ◆ pul boʻlsa, changalda shoʻrva посл. (букв. при деньгах и на вилах суп сваришь) с деньгами можно всё сделать; ◆ pul zamburning nishini qaytarar посл. деньги и жало шмеля отвратят (остановят); ◆ puli borning yuzi bor посл. у имущего и авторитет; ◆ puli borlar yoʻrgʻa-yoʻrgʻa, puli yoʻqlar zoʻrgʻa-zoʻrgʻa посл. имущие иноходью (скачут), а неимущие кое-как (плетутся);
2 грош, самая мелкая монета; ◆ bir pul обл. полкопейки; ◆ uch pul копейка; ◆ toʻqqiz pul три копейки; ◆ bu narsa bir pulga qimmat (или arzimaydi) эта вещь ни гроша нестоит; этой вещи грош цена; ◆ uning butun harakatlari bir pul boʻldi все его старания (хлопоты) пошли насмарку.

pul II
уст. книжн. ◆ = koʻprik; puli sirot см. sirot.

Ot

pul

Etimologiya

Dan ozarbayjoncha پول (pūl).

Feʻl

pul

Ot

pul

Anagram

• PLU

Ot

pul

Ot

pul (koʻplik pulen, kichkina pulje, kichkina koʻplik puljes)

Ot

pul