From Wikipedia, the free encyclopedia
Sindrom (yunoncha: syndrome – yigʻilish, birga kechish) – yagona patogenez bilan bogʻliq kasallik belgilarining birgalikda yuzaga chiqishi. Kelib chiqish sabablari bir necha xil boʻlgani uchun kasallikning nozologik (muayyan sababli, bir xil patogenezli va hokazo) shakllaridan farq qiladi, masalan: meningeal sindrom (miya pardalari yalligʻlanishi) miyada qon aylanishining buzilishi va meningokok infeksiyasi oqibatida roʻy beradi: uremiya sindromi koʻpgina buyrak kasalliklarining oxirgi bosqichidir va hokazo. Tibbiyotning rivojlanishi, eng avvalo, kasallikning etiologik omillari aniqlanishi bilan sindromlar diagnostikasi va patogenetik terapiya usuliga nisbatan nozologik yoʻl bilan kasallikni aniqlash va uning oʻziga xos sabablari asosida davolash koʻproq qoʻllaniladigan boʻldi.
Avitsenna „Tibbiyot kanon“ asarida (1025-yil) birinchi boʻlib oʻziga xos kasalliklarni tashxislashda sindrom gʻoyasini taklif qildi. Tibbiy sindrom tushunchasi 17-asrda Tomas Sydenham tomonidan yanada rivojlangan.
Umumiy psixologiyada, shaxsiyat psixologiyasida, mehnat psixologiyasida, ijtimoiy psixologiyada (va sotsiologiyada) sindrom tushunchasi yanada kengroq maʼnoda – psixik xususiyatlarning yigʻindisini va ularning namoyon boʻlishini, ularning maʼlum xususiyatlarining kombinatsiyasini tavsiflash uchun ishlatiladi. L. S. Vygotskiy psixologiyada, tibbiyotda boʻlgani kabi, bola psixikasining xususiyatlarini tavsiflash uchun alohida koʻrsatkichlar (alomatlar) roʻyxatidan emas, balki kattaroq birlik – sindromdan foydalanish kerak degan fikrni ilgari surdi. „Shaxs sindromlari“ tushunchasi A. Maslou tomonidan oʻz-oʻzini hurmat qilish va shaxsiy xavfsizlikni oʻrganishda qoʻllaniladi. E. Fromm „oʻsish sindromi“ haqida yozadi. T. Adorno sindrom tushunchasidan shaxs turlarini, xususan, avtoritar shaxsiyatni tavsiflash uchun foydalanadi . A. L. Venger bolaning aqliy rivojlanishining noqulay variantlarini, kasbiy faoliyatda hissiy charchashni tahlil qilganda sindrom tushunchasidan foydalanadi; u, shuningdek, sindromning barqarorligini va uning oʻzgarish yoʻnalishini taʼminlaydigan simptomlar oʻrtasidagi munosabatlarning umumiy sxemasini taklif qildi. „Stokgolm sindromi“ tushunchasi psixologiyada qoʻllanilishidan tashqariga chiqdi va keng tarqalgan.
Mehnat psixologiyasida individual kasbiylikni oʻrganish uchun sindromli yondashuv qoʻllaniladi . Bunday holda, insonning kasbiy mahorati belgilar (simptomlar) toʻplami sifatida emas, balki murakkabroq birlik – simptomlar majmuasi yoki ushbu oʻzaro bogʻliq belgilarni birlashtirgan sindrom sifatida koʻrib chiqiladi . Sindromik yondashuvning afzalligi („simptomatik“ bilan solishtirganda) bu erda tibbiyotdagi kabi bir xil narsa bilan belgilanadi: „tashxis“ ni shakllantirish qobiliyati (kasbiylikni shakllantirish, shuningdek uning kasbiy deformatsiyasini rivojlantirish). psixologik tuzatish yoʻnalishini belgilovchi atamalar .
Soʻnggi oʻn yilliklar davomida bu atama tibbiyotdan tashqarida shunga oʻxshash hodisalarni tasvirlash uchun ishlatilgan.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.