" Enigma " (nemischa: Änigma - topishmoq) - maxfiy xabarlarni shifrlash va deshifrlash uchun ishlatiladigan portativ shifrlash mashinasi. Rotorli shifrlash mashinasining birinchi versiyasi 1918-yilda Artur Sherbius tomonidan patentlangan. Asl Enigma modelining dizayni asosida xuddi shu nom ostida 1920-yillardan beri dunyoning ko'plab mamlakatlarida tijorat va harbiy aloqa sohasida qo'llanilgan, ammo eng keng tarqalgan elektromexanik rotorli mashinalarning butun oilasi yaratilgan. Ikkinchi jahon urushi davrida fashistlar Germaniyasida ishlatilgan[2]. Enigma haqida gap ketganda, ko'pincha nemis harbiy modeli nazarda tutiladi.
 Tashqi videofayllar | |
|---|---|
|
Ролик c разбором устройства
Криптограф Ральф Симпсон продемонстрировал, как работает «Энигма» (опубликовало CNET)[1]. |
F.Bauerning taxminiy hisob-kitoblariga ko'ra 100 000 ga yaqin Enigma shifrlash mashinalari ishlab chiqarilgan[3]. Biroq, boshqa mutaxassislar ishlab chiqarilgan mashinalarning umumiy sonini taxminan 40 000 dona deb hisoblashadi[4].
Birinchi marta Enigma shifrini 1932 yil dekabr oyida Polsha shifrlash byurosida deshifrashga muvaffaq bo'lindi. To'rt razvedkachi - Marian Rejewski, Yerji Rojitski, Genrik Zygalski va Iogann Revklid - fransuz razvedkasi ma'lumotlari, matematik nazariya va teskari muhandislik usullaridan foydalangan holda, "kriptologik bomba" deb atalgan kodlangan xabarlarni hal qilish uchun maxsus qurilmani ishlab chiqish va qurishga muvaffaq bo'lishdi. (Qarang: Kriptanaliz "Enigma"). Shundan so'ng, nemis muhandislari Enigma qurilmasini murakkablashtirdilar va 1938-yilda yangilangan versiyasini chiqardilar, uning shifrini ochish uchun yanada murakkab mexanizmlarni yaratish kerak edi[5].
1941-yil 9-mayda U-110 suv osti kemasini ingliz kuchlari tomonidan qo'lga olish paytida Enigma shifrlash mashinasi kodlar, radiogrammalar va boshqa tegishli hujjatlar bilan birga birinchi marta ittifoqchilar qo'liga tushdi. Qabul qilingan materiallar yordamida ingliz kriptograflari uch rotorli Enigmada "Dolphin"dan foydalangannemis suv osti kemalarining habarlarini o'qiy boshladilar.
1941-yil avgust oyida inglizlar nemis radiosi xabarlarini tezda deshifrlash imkonini beradigan yanada rivojlangan " Bombalar"ni yaratdilar. Ikki oy o'tgach, nemislar suv osti kemalari uchun yangi kodni taqdim etishdi, ammo Bletchley Park uni ham buzishga muvaffaq bo'ldi.
Nemis dengiz floti yangi to'rt rotorli "Enigma"dan foydalanishni boshlagan 1942-yil fevraligacha inglizlar dushman shifrlash habarlarini bemalol o'qidilar. Vaziyat 1942-yil 30-oktabrda Petard suv osti kemasiga qarshi kemasi modernizatsiya qilingan Enigma va uning hujjatlarini[6] U-559 suv osti kemasidan tortib olgandan keyingina tuzatildi. Bu urushning oxirigacha nemis xabarlarini deshifrlash imkonini berdi.
Ikkinchi jahon urushi paytida Angliyada Enigma yordamida shifrlangan xabarlarni deshifrlash uchun "Tyuring Bombe" nomli mashina yaratildi, bu Gitlerga qarshi koalitsiyaga katta yordam berdi. Mahfiylikni saqlash uchun uning yordami bilan kriptoanaliz orqali olingan barcha ma'lumotlar "Ultra" kod nomini oldi va juda cheklangan odamlar doirasiga tarqatish uchun mo'ljallangan edi[5]. Bu yutuq ittifoqchilarning g'alabasida hal qiluvchi omil bo'lganligi ta'kidlangan[5].
Zamonaviy kriptografiya nuqtai nazaridan, "Enigma"nin shifrlash zaif bo'lganiga qaramay[7][8], amalda faqat ushbu omilning boshqalar bilan kombinatsiyasi (operator xatolari, protsessual kamchiliklar, ma'lum xabar matni (masalan, ob-havo ma'lumotlarini uzatishda), "Enigma" nusxalari va shifrlangan kitoblarning musodara qilinishi shifrlash krakerlariga "Enigma" shifrlarini buzish va xabarlarni o'qish imkonini berdi[8].
Tavsifi
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
