From Wikipedia, the free encyclopedia
Mitral qopqoq, ikki tabaqali qopqoq yoki chap boʻlmacha va qorincha orasidagi qopqoq deb ham ataladi, toʻrtta yurak qopqoqlaridan biri. Ikkita tabaqali yoki qopqoqli boʻlib, yurakning chap boʻlmacha va chap qorincha oʻrtasida joylashgan. Yurak klapanlari qonning faqat bir yoʻnalishda oqishini taʼminlaydigan qopqoq. Ikki tabaqali va uch tabaqali qopqogʻi atrioventrikulyar klapanlar deb nomlanadi, chunki ular boʻlmacha va qorincha oʻrtasida joylashgan[1].
| Ikki tabaqali klapan | |
|---|---|
| lotincha: Valva atrioventricularis sinistra, valva mitralis, valvula bicuspidalis | |
 | |
| Kataloglar | |
| |
| Yurak ikki tabaqali qopqog'i |
Normal sharoitlarda diastolada chap boʻlmachaning qisqarishi bilan qon ochiq ikki tabaqali qopqoq orqali oqadi va sistolada chap qorincha qisqarishi bilan ikki tabaqali qopqoq yopiladi. Qopqoqlar bosim farqlari tufayli ochiladi va yopiladi, chap boʻlmachada qorinchaga qaraganda koʻproq bosim mavjud boʻlganda ochiladi va chap qorinchada boʻlmachaga qaraganda koʻproq bosim mavjud boʻlganda yopiladi[2].
Anormal sharoitlarda qon qopqoq orqali orqaga oqishi mumkin (mitral etishmovchiligida) yoki mitral qopqoq torayishi mumkin (mitral stenoz). Revmatik yurak kasalligida koʻpincha ikki tabaqali qopqoqqa taʼsir qiladi. Mitral qopqoq episkopning mitri sharafiga nomlangan boʻlib, uning qopqogʻiga oʻxshaydi[3][4].
Mitral qopqoq chap boʻlmacha va chap qorincha oʻrtasida joylashgan[5]. Uning ikkita tabaqasi, anteromedial varaqasi (AMVL) va posterolateral varaqasi (PMVL) mavjud. Mitral qopqoqning ochilishi mitral halqa deb nomlanuvchi tolali halqa bilan oʻralgan. Oldingi choʻqqi klapanning taxminan uchdan ikki qismini qoplaydi (aylana ichida yarim oyni tasavvur qiling, bu yerda yarim oy orqa tomonni ifodalaydi). Oldingi varaq halqaning katta qismini egallab, balandroq koʻtarilsa-da, orqa varaqning sirt maydoni kattaroqdir.
Qopqoqlar paysimon ipchalar taʼsirida chap boʻlmachaga prolapsusga yoʻl qoʻymaydi. Paysimon ipchalar — bir uchi chap qorinchaning soʻrgʻichsimon mushaklariga, ikkinchi uchi esa qopqoqga biriktirilgan elastik paylar. Soʻrgʻichsimon mushaklar chap qorincha devoridan barmoq kabi joylashgan.
Chap qorincha qisqarganda, qorinchadagi bosim qopqoqni yopishga majbur qiladi, paylar esa tabaqalarning bir-biriga yopishib turishini taʼminlaydi va qopqoqning notoʻgʻri yoʻnalishida ochilishiga yoʻl qoʻymaydi (qon chap boʻlmachaga qaytib ketishini oldini oladi). Eng yupqalari boʻsh tabaqaning chetiga, eng qalinlari esa erkin chetidan uzoqroqqa biriktiriladi. Bu moyillik sistolik stressni taqsimlash fiziologiyasiga muhim taʼsir koʻrsatadi[6].
Chap qorincha diastolasida, qorincha miokardining boʻshashishi tufayli chap qorinchadagi bosim pasayganidan keyin, ikki tabaqali qopqoq (mitral qopqoq) ochiladi va qon chap boʻlmachadan chap qorinchaga oʻtadi. Mitral qopqoq orqali oʻtadigan qonning taxminan 70-80% chap qorincha toʻldirishning dastlabki bosqichida sodir boʻladi. Ushbu erta toʻldirish bosqichi qorincha miokardini faol boʻshashishi bilan bogʻliq boʻlib, chap boʻlmadan mitral qopqoq boʻylab qonning tez oqishini taʼminlaydigan bosimni keltirib chiqaradi. Mitral qopqoq boʻylab bu erta toʻlgan ikki tabaqali qopqoqning doppler ekokardiyografisida E toʻlqini sifatida koʻrinadi.
E toʻlqinidan keyin qorinchaning sekin toʻldirish davri bor.
Chap boʻlmachaning qisqarishi (chap boʻlmacha sistolasi) chap qorincha diastolasi paytida chap qorincha sistolasidan oldin mitral qopqoq boʻylab qoʻshilgan qon oqimiga olib keladi. Ochiq mitral qopqoq boʻylab kech oqim mitral qopqoqning doppler exokardiografiya koefsenti A toʻlqini sifatida koʻrinadi. Chap qorinchaning kech toʻlishi qorincha sistolasidan oldin chap qorincha hajmining taxminan 20% ni tashkil qiladi va boʻlmacha zarbi deb nomlanadi.
Mitral halqa yurak siklida shakli va hajmini oʻzgartiradi. Boʻlmacha sistolaning oxirida u chap boʻlmaning sfinkter kabi qisqarishi tufayli kichikroq boʻladi. Boʻlmacha sistolaning oxirida halqa hajmining qisqarishi chap qorincha qisqarganda va qonni mitral qopqoq tabaqalarining toʻgʻri qoplanishi uchun muhim boʻlishi mumkin[7].
Mitral yani ikki tabaqali qopqoqqa taʼsir qiladigan baʼzi yurak qopqogʻi kasalliklari mavjud. Mitral stenoz — bu qopqoqning torayishi. Bu ochilish paytida eshitilishi mumkin. Odatda mavjud boʻlmagan yurak tovushi.
Qopqoqning prolapsi mitral yetishmovchilikka olib kelishi mumkin, bu qopqoqning toʻliq yopilmaganligi sabab qonning regurgitatsiyasi yaʼni qayta orqaga qaytishi..
Revmatik yurak kasalligi koʻpincha mitral qopqoqqa taʼsir qiladi. Qopqoqda infeksion endokarditda ham o;zgarish kuzatiladi.
Zararlangan qopqoqni almashtirish uchun operatsiya qilish mumkin. Kamroq zararli usul mitral valvuloplastika boʻlib, stenoz qopqogʻini ochish uchun balonli kateterdan foydalanadi.
Juda kam hollarda mitral qopqoq halqasining kalsifikatsiyasini ogʻir shakli kuzatilishi mumkin.
Mitral kasallikni tabaqalarning xarakatiga asoslangan Karpentier tasnifi yordamida tasniflash mumkin. I turi oddiy varaqalar harakati bilan bogʻliq. Qopqoq kasalligi regurgitant etiologiyasiga koʻra birlamchi mitral etishmovchiligi yoki ikkilamchi mitral etishmovchiligiga boʻlinadi. II toifa tabaqalar prolapsiga olib keladigan haddan tashqari harakatlanish bilan bogʻliq. Umumiy sabablar orasida Barlou kasalligi, miksomatoz degeneratsiya, yalligʻlanish va soʻrgʻichsimon mushaklarning yorilishi kiradi. Lekin ular bilan cheklanmaydi.
Mitral qopqoq va uch tabaqali qopqogʻining yopilishi birinchi yurak tovushini (S1) tashkil qiladi. Uni stetoskop bilan eshitish mumkin. Ovozni chiqaradigan qopqoqning yopilishining oʻzi emas, balki mitral (ikki tabaqali qopqoq) va uch tabaqali qopqoqlari yopilganda qon oqimining toʻsatdan toʻxtashi. Mitral qopqoq bilan bogʻliq anomaliyalar koʻpincha stetoskop bilan eshitiladi.
Mitral soʻzi lotin tilidan kelib chiqqan boʻlib, „ miterga oʻxshash“ (episkop mitri) degan maʼnoni anglatadi. Bicuspid soʻzi lotincha „juft“ degan maʼnoni anglatadi. Bi- va qopqoqning ikki tabaqali shaklini aks ettiruvchi „nuqta“ degan maʼnoni anglatadi. Cusp shakllarini birlashtirgan holda ishlatiladi.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
