![cover image](https://wikiwandv2-19431.kxcdn.com/_next/image?url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Wayang_Performance.jpg/640px-Wayang_Performance.jpg&w=640&q=50)
Wayang kulit
From Wikipedia, the free encyclopedia
Wayang kulit — Indoneziyaning anʼanaviy sanʼat durdonalaridan biri boʻlib, qo‘g‘irchoq soyasi teatri hisoblanadi. Asosan Markaziy va Sharqiy Javada rivojlangan. Yava e'tiqodlari va adabiyotida wayang kulit Ponorogo zodagon Arya Wirarajaning avlodi bo‘lgan Sunan Kali Jaga tomonidan yaratilgan, u Vali Songo nomi bilan ham mashxur. Sunan Kalijaga Wayang Beberni yoqtiruvchi Jawa jamiyatini kuzatganda, Islomda qog‘ozga rasm chizish harom hisoblangan, shuning uchun Sunan Kalijaga dastlab Daluangdan (Ponoragan qog‘ozi) orqali qo‘g‘irchoqlar tayyorlagan. Keyinchalik, u echki terisidan ham foydalangan, bundan tashqari, bu Islom madaniyati belgisi sifatida ham qo‘llanilgan.
![Thumb image](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Wayang_Performance.jpg/640px-Wayang_Performance.jpg)
![Thumb image](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Bercerita_dengan_Wayang.jpg/640px-Bercerita_dengan_Wayang.jpg)
Wayang "Ma Hyang " so‘zidan kelib chiqqan bo'lib, ruh, Tangri yoki Qodir Xudoga tomon degan ma'noni anglatadi. Waangni yavacha atama sifatida talqin qiladiganlar ham bor, bu "soya" degan ma'noni anglatadi, chunki tomoshabinlar qo‘g‘irchoqni ekran ortidan yoki faqat uning soyasidan ham tomosha qilishlari mumkin. Wayang kulitni qoʻgʻirchoqboz ijro etadi, u shuningdek, bir guruh nayagalar ijro etgan gamelan musiqasi va qoʻshiqchilar kuylagan qoʻshiqlar joʻrligida vaang qahramonlari dialoglarining hikoya ijro etuvchisi hisoblanadi. Qo‘g‘irchoqboz oq matodan yasalgan ekranning orqasida soya qo‘g‘irchog‘ini ijro etadi, uning orqasida elektr chiroq yoki moy chiroq ( blencong ) yoritiladi, shunda ekranning narigi tomonidagi tomoshabinlar uning soyasini ko‘rish imkoniyatiga ega bo‘ladilar.Waang hikoyasini ( o'yinini ) tushunish uchun tomoshabinlar tasvirlari ekranda paydo bo‘ladigan Waang qahramonlari haqida ma'lumotga ega bo‘lishi kerak.
Umuman olganda, Waang Mahabharata va Ramayana hikoyalaridagi parchalardan ijro etiladi, lekin bu standartlar bilan cheklanmaydi, qo‘o‘irchoqboz ham karangan (kompozitsiya) o‘ynashi mumkin. Ba'zi hikoyalar Panji hikoyasidan, shuningdek, Islom, Xristianlik, Hinduizm, Buddizm diniga oid ma'naviy hikoyalardan olingan.
Wayang Kulit teatri 2003-yil 7-noyabrda YuNESKO tomonidan qimmatli va qadrli hikoyalar merosi ( Insoniyatning ogʻzaki va nomoddiy merosining durdona asari ) sohasidagi ajoyib madaniy ish sifatida tan olingan. Wayang kulit Javaning markaziy va sharqiy qismida ko‘proq mashhur, Wayang golek esa G'arbiy Javada ko‘proq ijro etiladi.