From Wikipedia, the free encyclopedia
AQSh universitet kampuslarida Isroil-Hamas urushi namoyishlari — Amerika Qoʻshma Shtatlarining bir nechta universitet kampuslarida Isroilning Gʻazoga bostirib kirishiga qarshi namoyishlardir. Falastin tarafdorlarining noroziliklari 2024-yil 17-aprelda AQShda boshlanib, boshqa mamlakatlarga tarqaldi. Voqealar Kolumbiya universiteti kampusida sionistlarga qarshi guruhlarni ommaviy hibsga olishlardan soʻng boshlandi. Namoyishchilar falastinliklarni genotsid qilgani uchun Isroildan investitsiyalarni olib tashlashni talab qildilar[5][6]. 2-may holatiga koʻra, AQShning 30 dan ortiq kampuslarida 2400 dan ortiq namoyishchilar[4][7], jumladan professor-oʻqituvchilar[1] hibsga olindi[8]. Universitetlar bir qancha talabalarni oʻqishini toʻxtatib qoʻydi, baʼzilarini oʻqishdan chetlatdi[1][9]. Norozilik namoyishlarining talablari orasida Isroil va unga aloqador tashkilotlar bilan moliyaviy aloqalarni uzish, moliyaviy aloqalar boʻyicha shaffoflik va namoyishchilarga amnistiya eʼlon qilinishi kiradi[10][11].
Universitet kampuslarida Isroil—Hamas urushi namoyishlari | |
---|---|
Isroil–Hamas urushining bir qismi bir qismi | |
| |
Sana |
2024-yil 17-aprel — hozirgacha (5 oy, 2 hafta va 3 kun) |
Joy |
|
Sababi |
Qarshilik:
|
Maqsadlari | Isroildan sarmoyalarni olib qoʻyish |
Usullari | Namoyishlar, itoatsizlik, piketlar |
Yetakchilar | |
Raqamlarda | |
Qurbonlar va yoʻqotishlar | |
Qurbonlar | |
Jarohatlanganlar |
100+ namoyishchilarga koʻzdan yosh oqizuvchi gaz qoʻllandi[manba kerak] 2+ namoyishchi kasalxonaga yotqizildi[3] 5 jurnalist[manba kerak] 4 politsiyachi[manba kerak] |
Qoʻlga olinganlar | 2400+ namoyishchilar[4] |
22-aprel kuni Sharqiy sohildagi bir qancha universitetlar, jumladan Nyu-York universiteti, Yel universiteti, Emerson kolleji, Massachusets texnologiya instituti (MIT) va Tafts universiteti talabalari kampuslarni egallab oldi. Nyu York va Yel universitetlarida ommaviy ravishda hibsga olish boshlangandan keyin namoyoshchilar tarqatib yuborildi[12]. Keyingi kunlarda AQSH boʻylab norozilik namoyishlari kuchaydi, 40 dan ortiq kampuslarda norozilik lagerlari tashkil etildi[13]. 25-aprel kuni Emerson kolleji, Janubiy Kaliforniya universiteti va Texas universitetida[14] norozilik namoyishlari Yevropa, Avstraliya va Kanadaga tarqalib ketganligi sababli ommaviy hibsga olishlar boshlandi. 27-aprel kuni davom etgan tazyiqlar Vashington, Northeastern, Arizona davlat universiteti va Indiana universitetlarida taxminan 275 kishi hibsga olinishiga olib keldi[15][16].
Emori universitetida[9] va Sent-Luisdagi Vashington universitetida hibsga olinganlar orasida bir necha professorlar, universitet xodimlari ham bor edi[15]. 28-aprel kuni MIT, Pensilvaniya universiteti va Los-Anjelesdagi Kaliforniya universitetida (UCLA) qarshi namoyishlar boʻlib oʻtdi[17]. 30-aprel kuni Kolumbiya universiteti va Nyu-York shahar kollejida 300 ga yaqin namoyishchilar hibsga olindi[18]. 1-may kuni UCLA kampusida 200 dan ortiq namoyishchilar hibsga olindi[19].
Ishgʻollar natijasida Kolumbiya universiteti va Kaliforniya davlat politexnika universitetida semestrning qolgan qismidagi oʻqishlar toʻxtatildi[20][21]. Kaliforniya, Jorjiya va Texasdagi fakultet aʼzolari tomonidan berilgan ishonchsizlik votumi[22] va Portlend Davlat universiteti Isroil bilan aloqalari tufayli Boeing bilan moliyaviy aloqalarini toʻxtatdi[23]. 200 dan ortiq guruhlar norozilik namoyishlarini qoʻllab-quvvatladi[24]. Shuningdek, AQSH senatori, yahudiy Berni Sanders va Kongressning koʻplab ilgʻor aʼzolari qoʻllab-quvvatlashda ishtirok etdi[25]. Norozilik namoyishlari prezident Jo Bayden[11] va va sobiq prezident Donald Tramp tomonidan tanqid qilindi[26].AQSh gubernatorlari Ron DeSantis[27], Greg Abbott[28][29] va Isroil Bosh vaziri Benyamin Netanyaxu[30] — yahudiy talabalarning namoyishlari norozilik emasligini taʼkidlagan boʻlsalar ham, ularning barchasi antisemitizm deb atadi[31]. Politsiyaning noroziliklarga munosabati AQSh Kongressi vakili Aleksandriya Okasio-Kortez va Texas demokratlari tomonidan ham tanqid qilindi[32][33]. Norozilik namoyishlari AQShning Vyetnamdagi urushiga qarshi noroziliklar va AQShdagi 1968-yilgi norozilik namoyishlari bilan solishtirildi[34][35].
2023-yil 7-oktabr kuni Isroilning Gʻazoga hujumi boshlanganidan beri butun AQSh boʻylab Isroil-Hamas urushi bilan bogʻliq mitinglar, namoyishlar, kampaniyalar va hushyorliklarni oʻz ichiga olgan, Isroil-Hamas urushiga qarshi namoyishlar boʻlib oʻtmoqda. Falastin tarafdori boʻlgan namoyishchilar AQShning Isroilga harbiy va diplomatik yordamini hamda Isroilning Gʻazo sektoriga bostirib kirishi va urush olib borishini tanqid qildi, baʼzilar buni genotsid deb atadi[36][37].
Aksariyat norozilik namoyishlarida talabalar Isroil va mojaroda ishtirok etgan kompaniyalar bilan moliyaviy aloqalarini uzishini hamda AQShning Isroilga harbiy yordamini toʻxtatishni[38][28] talab qiladi[10]. Ayrim noroziliklarda universitetlardan Isroil bilan akademik aloqalarni uzish, Gʻazoda oʻt ochishni toʻxtatishni qoʻllab-quvvatlash va sarmoyalarni oshkor qilish talab qilingan[39]. Talabalar talablari turlicha boʻlgan, jumladan, universitetlar Isroildan harbiylarni qoʻllab-quvvatlovchi tadqiqot pullarini qabul qilishni toʻxtatish va kollej mablagʻlarini isroillik tashkilotlardan foyda koʻruvchi menejerlarga sarmoya kiritishni toʻxtatish kabi[10]. Namoyishchilar Kolumbiya universitetini Isroil hukumati bilan biznes aloqalari boʻlgan har qanday kompaniya, jumladan Microsoft, Google va Amazondan moliyaviy jihatdan voz kechishga chaqirishdi[40]. Falastin uchun NYU bitiruvchilari Nyu-York universitetini "Falastindagi harbiy ishgʻol va Gʻazoda davom etayotgan genotsidda faol rol oʻynagan kompaniyalar, yaʼni Cisco, Lockheed Martin, Caterpillar va General Electric bilan barcha sotuvchi shartnomalarini bekor qilishga chaqirdi[41]. Falastin tarafdorlari boʻlgan namoyishchilar Vashington universitetidan Boeing bilan aloqalarni uzishni talab qilishdi[42].
Bir necha ommaviy hibsga olishlardan soʻng, talablar orasida norozilik uchun intizomiy jazoga tortilgan yoki oʻqishdan chetlatilgan talabalar va professor-oʻqituvchilar uchun amnistiya ham kiritilgan. Koʻpgina kampuslardagi norozilik namoyishlari talabalar guruhlari koalitsiyalari tomonidan tashkil etilgan va asosan mustaqildir. Biroq baʼzilar ularni boshqa kampus noroziliklaridan ilhomlangan deb daʼvo qilmoqda. Hamma zoʻravonlikka qarshilik qildi[43][11].
Ishtirokchilar orasida talabalar, professor-oʻqituvchilar va universitetga tegishli boʻlmagan turli kelib chiqishga ega shaxslar: yahudiylar va musulmonlar ham ishtirok etadi[44][11]. Kolumbiyadagi Falastin tarafdori boʻlgan faollar, oʻzlarining harakati bilan sionizmga qarshi ekanliklarini bildirishdi[45]. Kampuslarda bir necha norozilik namoyishlari sionistlarga qarshi guruhlar tomonidan uyushtirilgan[5]. Namoyishchilar irqchilikka qarshi kurash, zulm, mustamlakachilikka qarshi, antiimperializm, iqlim oʻzgarishining taʼsiri va mahalliy aholi huquqlari kabi boshqa mafkuralar doirasida birlashdilar[46]. Kolumbiyadagi Hamilton Hollga bostirib kirgan namoyishchilar orasida qora taxtalarda maoizmning inqilobiy shiorlari yozilgan[47]. Namoyishchilar Jo Bayden va uning maʼmuriyatining Isroilni qoʻllab-quvvatlayotganini tanqid qilishdi[48]. Namoyishlarda muhokamalar, diniy hamkorlik va musiqiy chiqishlar boʻlib oʻtdi[49]. Baʼzi norozilik namoyishlarida odamlar nutq soʻzlashga taklif qilindi. Masalan, Kolumbiyadagi namoyishga taklif qilingan va tashrif buyurganlar orasida falastinlik fotojurnalist Motaz Azaiza ham bor[50][51]. Falastinlik faol Linda Sarsour: „Bu yoshlar Falastinda toʻlqinlar siljayotganini, Falastin xalqi nafaqat Amerika Qoʻshma Shtatlarida, balki butun dunyoda hamjihatlikka ega ekanligini yana bir bor tasdiqlamoqda va namoyish qilmoqda“ deb fikr bildirdi[52].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.