![cover image](https://wikiwandv2-19431.kxcdn.com/_next/image?url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/2006-01-15_coin_on_water.jpg/640px-2006-01-15_coin_on_water.jpg&w=640&q=50)
Sirt taranglik
From Wikipedia, the free encyclopedia
Sirt tarangligi — bu harorat, tizim hajmi va barcha komponentlarning kimyoviy potentsiallari sharti bilan ushbu interfeysning birlik maydonining teskari izotermokinetik hosil boʻlishi bilan belgilanadigan muvozanatdagi ikki faza oʻrtasidagi interfeysning termodinamik xarakteristikasi ikkala bosqichda ham doimiy boʻlib qolishi.
![Thumb image](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/2006-01-15_coin_on_water.jpg/640px-2006-01-15_coin_on_water.jpg)
![Thumb image](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/Drops_I.jpg/640px-Drops_I.jpg)
Sirt tarangligi ikki xil fizikaviy maʼnoga ega :
bular quyidagicha,
energiya (termodinamik) va kuch (mexanik).
Energiya (termodinamik) taʼrifi: sirt tarangligi — bu harorat doimiy boʻlishi sharti bilan choʻzilgan holda sirtni oshirishning oʻziga xos ishi hisoblanadi.
Kuch (mexanik) taʼrifi: sirt tarangligi — suyuqlik sirtini cheklovchi chiziq uzunligi birligiga taʼsir qiluvchi kuch hisoblanadi.
Sirt taranglik kuchi suyuqlik yuzasiga tangensial yoʻnaltirilgan boʻlib, u harakat qiladigan kontur kesimiga perpendikulyar boʻladi va bu qismning uzunligiga proportsionaldir. Proportsionallik omili — kontur uzunligi birligiga toʻgʻri keladigan kuch — sirt taranglik koeffitsienti deyiladi. SI sistemada u metr boshiga nyutonlarda oʻlchanadi. Ammo sirt tarangligini birlik sirt sinishi uchun jouldagi energiya (m²) sifatida belgilash toʻgʻriroqdir. Bunday holda, sirt tarangligi tushunchasining aniq fizikaviy maʼnosi paydo boʻladi.
1983-yilda nazariy jihatdan isbotlangan va maʼlumotnomalar maʼlumotlari bilan tasdiqlangan, suyuqlikning sirt tarangligi tushunchasi bir maʼnoda ichki energiya tushunchasining bir qismidir . Ushbu jurnal maqolasida keltirilgan formulalar baʼzi moddalarga boshqa fizik-kimyoviy xususiyatlardan, masalan, bugʻlanish issiqligidan yoki ichki energiyadan suyuqlikning sirt tarangligi qiymatlarini nazariy jihatdan hisoblash imkonini beradi).
1985-yilda boshqa fizik muammoni hal qilishda ichki energiyaning bir qismi sifatida sirt tarangligining fizik tabiati haqidagi va shunga oʻxshash nuqtai nazarni V. AQShdagi Weiskopf aniqlagan .
Sirt tarangligi gazsimon, suyuq va qattiq jismlar orasidagi chegarada sodir boʻladi. Odatda, „sirt tarangligi“ atamasi suyuqlik-gaz interfeysidagi suyuqlik jismlarining sirt tarangligini bildiradi. Suyuqlik interfeysi holatida sirt tarangligini sirt konturining birlik uzunligiga taʼsir qiluvchi va berilgan faza hajmlari uchun sirtni minimal darajaga tushirishga intiladigan kuch sifatida koʻrib chiqish ham aniqdir.
Sirt tarangligini oʻlchaydigan asbob tenziometr deb ataladi.