Rozia Sulton
From Wikipedia, the free encyclopedia
Raziyyat-Ud-Dunya Va Ud-Din (1240-yil 15-oktyabrda vafot etgan), xalq orasida Rozia Sulton nomi bilan tanilgan, Hindiston yarimorolining shimoliy qismida joylashgan Dehli sultonligi hukmdori. U subkontinentning birinchi ayol musulmon hukmdori va Dehlining yagona ayol musulmon hukmdori edi.
Roziyyat-Ud-Dunya Va Ud-Din | |
---|---|
Sulton | |
Roziya Sultonning "Jital" Tangasi | |
5-Dehli Sultoni | |
Saltanat | 1236-yil 20-Aprel - 1240-yil |
Oʻtmishdoshi | Ruknuddin Feruz |
Davomchisi | Muiziddin Bahrom |
Vafoti | 15-Oktyabr, 1240-yil |
Dafn etilgan joy |
Bulbuli Hana, Turkman darvozasi yaqinida, Dehli |
Turmush oʻrtogʻi | Ixtiyoruddin Altuniya |
Uy | Mamluk Sulolasi (Dehli) |
Otasi | Eltutmish |
Onasi | Turkon Xotun |
Dini | Sunni Islom |
Mamluk sultoni Shamsuddin Iltutmishning qizi Roziya 1231—1232-yillarda otasi Gvalior yurishida band boʻlganida Dehlini boshqargan. Apokrif boʻlishi mumkin boʻlgan afsonaga koʻra, uning bu davrdagi faoliyatidan hayratda qolgan Iltutmish Dehliga qaytgach, Roziyani oʻzining merosxoʻri sifatida koʻrsatgan. Iltutmish oʻrniga Roziyaning oʻgay ukasi Ruknuddin Firuz oʻtirdi, uning onasi Shoh Turkon uni qatl qilishni rejalashtirgan. Ruknuddinga qarshi koʻtarilgan suiqasd chogʻida Roziya keng jamoatchilikni Shoh Turkonga qarshi qoʻzgʻatdi va 1236-yilda Ruknuddin taxtdan agʻdarilganidan keyin taxtga oʻtirdi.
Roziyaning taxtga koʻtarilishiga zodagonlarning bir qismi qarshilik koʻrsatdi, oxir-oqibat ulardan baʼzilari unga qoʻshildi, boshqalari esa magʻlubiyatga uchradi. Uni qoʻllab-quvvatlagan turkiy zodagonlar undan arbob qilib tayinlanishni kutishgan, ammo u tobora kuchayib bordi. Bu uning turkiy boʻlmagan zobitlarni muhim lavozimlarga tayinlashi bilan birga, turklarning unga nisbatan noroziligiga olib keldi. U toʻrt yildan kamroq vaqt hukmronlik qilganidan keyin 1240-yil aprelda bir guruh zodagonlar tomonidan taxtdan agʻdarildi. U isyonchilardan biri — Ixtiyoruddin Altuniyaga turmushga chiqdi va taxtni qaytarib olishga harakat qildi, biroq oʻsha yilning oktyabr oyida uning oʻgay akasi va vorisi Muizuddin Bahram tomonidan magʻlubiyatga uchradi va koʻp oʻtmay oʻldirildi.