![cover image](https://wikiwandv2-19431.kxcdn.com/_next/image?url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a8/NASA-Apollo8-Dec24-Earthrise.jpg/640px-NASA-Apollo8-Dec24-Earthrise.jpg&w=640&q=50)
Newton qonunlari
From Wikipedia, the free encyclopedia
Nyutonning harakat qonunlari klassik mexanikaning uchta asosiy qonuni boʻlib, jismning harakati va unga taʼsir qiluvchi kuchlar oʻrtasidagi munosabatni tavsiflaydi. Harakatning uchta qonuni birinchi boʻlib Isaak Nyuton tomonidan 1687-yilda chop etilgan "Philosophiæ Naturalis Principia Mathematica" ("Tabiiy falsafaning matematik asoslari ") asarida bayon etilgan[2].
![Thumb image](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a8/NASA-Apollo8-Dec24-Earthrise.jpg/640px-NASA-Apollo8-Dec24-Earthrise.jpg)
.
Ushbu qonunlarni quyidagicha izohlash mumkin:
- Agar kuch taʼsir qilmasa, tana tinch holatda yoki toʻgʻri chiziqli tekis harakat qiladi.
- Jismga kuch taʼsir qilganda, uning impulsining oʻzgarish tezligi kuchga teng boʻladi.
- Agar ikkita jism bir-biriga kuch taʼsir qilsa, bu kuchlar bir xil kattalikka ega, ammo qarama-qarshi yoʻnalishga ega[3].
Nyuton ulardan klassik mexanikaga asos solgan koʻplab jismoniy ob’ektlar va tizimlarning harakatini tadqiq qilish va tushuntirish uchun foydalangan. Nyutondan keyin klassik fizikaning kontseptual mazmuni turli xil matematik yondashuvlarni oʻz ichiga olgan muqobil usullar bilan qayta ishlab chiqilgan boʻlib, ular asl Nyuton formulasida yashiringan tushunchalarni keltirib chiqardi. Nyuton qonunlarining cheklanishi ham aniqlangan; Ob’ektlar juda yuqori tezlikda harakat qilganda (maxsus nisbiylik), juda massiv (umumiy nisbiylik) yoki juda kichik (kvant mexanikasi) boʻlganda yangi nazariyalar zarur.