From Wikipedia, the free encyclopedia
Genuya qal’asi (ukraincha: Генуезька фортеця, ruscha: Генуэзская крепость, qrim tatarcha: ) yoki Sudak qalʼasi — Qrimning Sudak shahrida joylashgan XIII- XIV asrlarda genuyaliklar tomonidan qurilgan qalʼa. Qal’aning umumiy maydoni 27,9 ga.
Bu maqolaga boshqa birorta sahifadan
ishorat yoʻq. (avgust 2024) |
Bu maqola birorta turkumga qoʻshilmagan. Iltimos, maqolaga aloqador turkumlar qoʻshib yordam qiling. |
Genuya qalʼasi | |
---|---|
Joylashuvi | Sudak, Qrim |
Asos solinishi | 1371–yil |
Genuya qalʼasi Vikiomborda |
Sudak yaqinidagi birinchi istehkomlar III-IV asrlarda rimliklar tomonidan qurilgan[1]. Bosporanlarning Sugdayada (Sudak) ham oʻz istehkomlari boʻlgan. XIII asrda genuyaliklar Sugdayaga joylasha boshladilar. XIIIasr oxiri — XIV asr boshlarida shahar markazi atrofida tosh istehkomlar qurilgan. XIV asrning birinchi yarmida moʻgʻullar shaharga bostirib kirishdi va natijada genuyaliklarning asl istehkomlari vayron boʻldi. Xon Berdibek vafotidan keyin shahar qayta qurildi. Qal’a tarixining bu davri genuyaliklar tomonidan devorlarda qoldirilgan yozuvlar tufayli eng yaxshi oʻrganilgan[2]. 1475-yilda Sudak Usmonli imperiyasi nazoratiga oʻtdi. 1771-yilda Sudak Rossiya imperiyasining qurolli kuchlari tomonidan bosib olindi. Rossiya imperiyasi hukmronligi davrida qal’a oʻzining strategik ahamiyatini yoʻqotdi, shuning uchun Genuya binolari va qal’aning qismlari demontaj qilindi[3].
1925-yilda Genuya qal’asi hududida tarixiy va arxeologik muzey tashkil etildi va 1926-yilda Moskva davlat tarix muzeyi tarkibiga kirdi. 1958-yilda Qrim Ukraina SSR tarkibiga oʻtkazilgandan soʻng, qal’a „Kiyev Sofiya“ milliy qoʻriqxonasining bir qismiga aylandi. Qayta tiklash ishlari 1959-yildan beri davom etmoqda. Genuya qal'asi "Ukrainaning yetti mo''jizasi" nominatsiyasiga nomzod bo'lgan[4]. Qal’a 2007-yilda Jahon merosi ob’ektiga aylandi[5][6].
Genuya qal’asi togʻda joylashgan boʻlib, janubdan Qora dengiz va shimoldan xandaq bilan chegaralangan. Qal’a ikki qismga boʻlingan yuqori va pastki qavatlar.
Pastki qavat qal’aning shimoliy yarmini tashkil qiladi. Pastki qavat devorining balandligi 6-8 m, kengligi 1,5-2 m. U oʻn toʻrtta minora va asosiy darvozani oʻz ichiga oladi[7].
Yuqori qavat qal’aning dengiz yaqinidagi janubiy yarmini tashkil qiladi[8]. Yuqori qavatning diqqatga sazovor minoralari Qoʻriqchi minorasi, Burchak minorasi va Jorj minorasi.
Genuya qal’asi bilan oʻralgan hududda koʻplab binolar, shuningdek, devor tashqarisidagi inshootlar, ombor binolari, suv ombori, Padisha Cami masjidi, Oʻn ikki havoriylar cherkovi, Rossiya imperiyasi tomonidan qurilgan kazarmalar qoldiqlari bor.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.