Foydalanuvchi:Lillimor/Madina (shahar)
From Wikipedia, the free encyclopedia
Madina, rasman Al-Madina al-Munavvara ( arabcha: , Hejazi Arabic pronunciation: [al.maˈdiːna al.mʊˈnawːara] ) va odatda Madina sifatida soddalashtirilgan ( arabcha: ) - Saudiya Arabistoni gʻarbidagi Hijoz mintaqasidagi Madina viloyatining poytaxti. Bu islom tarixidagi eng qadimiy va eng muhim joylardan biridir. Islomdagi eng muqaddas shaharlardan biri, aholisi 2022-yil holatiga ko'ra 1,411,599 kishini tashkil etadi va bu mamlakatdagi aholi soni bo'yicha to'rtinchi o'rinni egallaydi. Aholining qariyb 58,5 foizi Saudiya fuqarolari va 41,5 foizi xorijliklardir[2]. Mamlakatning g'arbiy qismida Madina viloyatining markazida joylashgan shahar 589 km2 (227 kv mi) dan ortiq qismini tashkil qiladi, shundan 293 km2 (113 kv mi) tasi shaharning shahar hududini tashkil etadi, qolgan qismini Hijoz tog'lari, bo'sh vodiylar, qishloq xo'jaligi joylari va eski harakatsiz vulqonlar egallaydi.
Medina المدينة | |
---|---|
City | |
Mamlakat | [[ Saudi Arabia]] |
[[Province]] | [[Medina Province]] |
Hukumat | |
• [[Mayor]] | Fahad Al-Belaihshi[1] |
Asos solingan | 9th century BCE |
Maydon | 589 km2 (227 kv mi) |
Markazi balandligi | 620 m |
Aholisi (2022 census) |
1,411,599 |
Zichligi | auto kishi/km2 |
Vaqt mintaqasi | UTC+03:00 |
Madina “islom madaniyati va sivilizatsiyasi beshigi” hisoblanadi[3]. Shahar islom an'analaridagi uchta asosiy shaharning ikkinchi eng muqaddas shahri hisoblanadi, Makka va Quddusdan so'ng uchinchi muqaddas shahar bo'lib xizmat qiladi. Al-Masjid an-Nabaviy ( soʻzma-soʻz 'The Prophet's Mosque' ) Islomda alohida ahamiyatga ega bo'lib, Muhammad payg'ambar dafn etilgan joy hisoblanadi. Masjid milodiy 622-yilda ( hijratning birinchi yili) qurilgan.Musulmonlar odatda umrlarida kamida bir marta Ziyrat deb nomlanuvchi haj ziyoratida uning qabrini yoki ravzasini ziyorat qilishadi, garchi bu majburiy bo'lmasa ham[4]. Islom paydo boʻlgunga qadar shaharning asl nomi Yasrib ( arabcha: ) edi. va u Qur'onning 33-bobida shu nom bilan ataladi ( Al-Ahzob, soʻzma-soʻz 'The Confederates'). So'ng u Madīnat an-Nabī deb qayta nomlandi ( soʻzma-soʻz 'City of the Prophet' yoki 'The Prophet's City'). Muhammad vafotidan keyin al-Madinah al-Munawwarah ( soʻzma-soʻz 'The Enlightened City' ) va uning zamonaviy nomi Madinah ( soʻzma-soʻz 'The City' ) deb nomlandi. Saudiya yo'l belgilarida Madinah va al-Madinah al-Munawwarah bir-birining o'rniga ishlatiladi[4].
Shahar Muhammad alayhissalomning Makkadan ko'chib kelishidan oldin[5] 1500 yildan ortiq vaqt davomida mavjud bo'lgan, bu hijrat deb nomlanadi. Madina Muhammad alayhissalom boshchiligidagi tez o'sib borayotgan musulmon xalifaligining poytaxti bo'lib, Muhammad ummati ( soʻzma-soʻz 'nation') islomning beshigi bo'lib xizmat qilgan. Madinalik fuqarolar ( ansorlar ) hamda Muhammad ( Muhojirlar ) bilan birga hijrat qilganlar, ular birgalikda sahobalar nomi bilan mashhur bo'lgan katta ta'sir kuchiga ega bo'ldilar. Madinada uchta mashhur masjid, ya'ni al-Masjid an-Nabaviy, Quba masjidi va Masjid al-Qiblatayn joylashgan bo'lib, Quba masjidi Islomdagi eng qadimgi masjiddir. Qur'onning katta qismi avvalgi Makka suralaridan farqli ravishda Madinada nozil qilingan[6][7].
Hijozning ko'p qismi singari, Madinada ham nisbatan qisqa vaqt ichida ko'plab o'zgarishlar sodir bo'lgan. Mintaqa yahudiy-arab qabilalari (milodiy V asrgacha), Avs va Xazraj (Muhammad kelguniga qadar), Muhammad va Rashidun (622–660), Umaviylar (660–749), Abbosiylar (749–1254), Misr mamluklari (1254–1517), Usmonlilar (1517–1805), Birinchi Saudiya davlati (1805–1811), Misrlik Muhammad Ali (1811–1840), ikkinchi marta Usmonlilar (1840–1918), Hoshimiylar qoʻl ostidagi Makka sharifligi (1918–1925) va nihoyat hozirgi Saudiya Arabistoni Qirolligi (1925 yildan hozirgi kungacha) nazoratida boʻlgan[4].
Sayyohlar Uhud tog'i, Al-Baqiy qabristoni va Yetti masjid kabi diniy ahamiyatga ega bo'lgan boshqa mashhur masjidlar va diqqatga sazovor joylarni ziyorat qilish uchun tashrif buyurishadi. Saudiya hukumati Madina va Makkada bir qancha tarixiy inshootlar va arxeologik joylarni vayron qildi[8].