Detonatorlar
From Wikipedia, the free encyclopedia
Detonatorlar - portlovchi moddalarni ishga tushirish uchun ishlatiladigan qurilmalar. Detonatorlar kimyoviy, mexanik yoki elektr kuchlanishlar bilan ishga tushirilishi mumkin, oxirgi ikkitasi eng keng tarqalgan.
Portlovchi moddalardan tijorat maqsadlarida foydalanish uchun elektr detonatorlar yoki oddiy detonatorga ulangan, xavfsizlik piltalarining bir turi boʻlgan kapsulali pilta ishlatiladi. Koʻpgina detonatorlarning asosiy portlovchi moddalari ASA birikmasi deb ataladigan materiallardan tayyorlanadi. Bu birikma qoʻrgʻoshin azid, qoʻrgʻoshin stifnat va alyuminiydan iborat boʻlib, bazaviy zaryaddan yuqori bosiladi. Odatda harbiy detonatorlarda TNT yoki tetril, tijorat detonatorlarida PETN boʻladi.
DDNP (diazo dinitro fenol) kabi boshqa materiallar konchilik va karyer qazish ishlari natijasida atmosferaga chiqariladigan qoʻrgʻoshin miqdorini kamaytirish uchun asosiy zaryad sifatida ishlatiladi. Qadimgi detonatorlarda simob fulminati asosiy vosita sifatida ishlatilgan, u koʻpincha yaxshi ishlash uchun kaliy xlorat bilan aralashtiriladi.
Portlatish kapsulasi — kichik, sezgir birlamchi portlovchi qurilma hisoblanib, odatda TNT, dinamit yoki plastik portlovchilar kabi kattaroq, kuchliroq va kamroq sezgir boʻlgan ikkilamchi portlovchi moddalarni portlatish uchun ishlatiladi.
Portlatish kapsulalari turlicha, jumladan elektr boʻlmagan kapsulalar, elektr kapsulalar va piltali kapsulalari mavjud. Ular tijorat, konlarini qazib olish, qazish va buzish ishlarida qoʻllaniladi. Elektr turdagi portlatgichlarga xavfsizlikni taʼminlash uchun qisqa oqim portlatish mashinasi tomonidan uzun sim orqali kapsulaga yoʻnaltiriladi. Anʼanaviy piltali kapsulalarda gugurt yoki zajigalka kabi olovli manba tomonidan yoqiladigan pilta mavjud.