From Wikipedia, the free encyclopedia
تىلشۇناسلىق تىللارنى تەتقىق قىلىدىغان پەن. بىر تىلشۇناس ئادەتتە مۇئەييەن بىرنەچچە تىللارنى تەتقىق قىلىدۇ، ئەمما ئىلمىي تەتقىقات ئوبيېكتى تىلنىڭ ئومۇمىي خۇسۇسىيىتىنى ئۆگىنىش. تىلشۇناسلار تەتقىق قىلىدىغان سوئاللارنىڭ ئىچىدە:
باشقا پەنلەردەك، تىلشۇناسلىقنىڭ ۋەزىپىسى دۇنيا تۇغرۇلۇق مەلۇمات يىغىش. تىل ھەممە كىشىلەر تەرىپىدىن ئىشلىتىلىدۇ ۋە ئىنسانىي مۇناسىۋەتلەرنىڭ ئاساسى بولىدۇ. شۇڭا تىلشۇناسلاردىن ئېلىنغان مەلۇماتلاردا نۇرغۇن ئەمەلىي قوللىنىش بولىدۇ. مەسىلەن:
تىل مۇرەككەپ ھادىسە، شۇڭا تىلشۇناسلىقتا بىرنەچچە بۆلەكلەر بار.
تاۋۇشلارنى تەتقىق قىلىدىغان تارماق. ئۇ تىلنىڭ ئاۋاز تەركىبى ۋە ئاساسىي ئاۋاز جەريانلىرىنى تەتقىق قىلىدۇ. فونېتىكا مۇتەخەسسىسلىرى ئىنسان ئورگانلىرىدىن تاۋۇشلارنىڭ چىقىشى،ئۇلارنىڭ ئاۋاز چىقىرىشى ۋە تاۋۇشلارنىڭ قانداق ھېس قىلىنىشىنى تەتقىق قىلىدۇ.
تىللارنىڭ تاۋۇش سىستېمىلىرىنى تەتقىق قىلىدىىغان تارماق. فونولوگىيە مۇتەخەسسىسلىرى تىلدا تاۋۇشلارنىڭ پەرق قىلىنىشى (مەسىلەن، ئۇيغۇر تىلىدا «ۈ» ۋە «ۇ» دېگەن تاۋۇشلار پەرق قىلىنىدۇ، لېكىن ئىنگلىز تىلىدا بۇ تاۋۇشلار پەرق قىلىنمايدۇ)، تاۋۇشلارنىڭ قانداق سۆزلەرگە بىرلىشىشى (مەسىلەن ئۇيغۇر تىلىدا سۆزلەرنىڭ بىرىنچى تاۋۇشى «ڭ» بولالمايدۇ، ئەمما ۋېيتنام تىلىدا بولىدۇ) قاتارلىق ئىشلارنى تەتقىق قىلىدۇ.
سۆزلەرنىڭ تۈزۈلمىسىنى تەتقىق قىلىدىغان تارماق. سۆزلەر قانداق كىچىكرەك بۆلەكلەردىن قورۇلىدۇ؟ مەسىلەن، نېمىشقا ئۇيغۇر تىلىدا «يېيىلىدۇ» ۋە «يېيەلەيدۇ» دېگەن سۆزلەر بار، ئەمما «يېيىلەلەيدۇ» دېگەن سۆز يوق؟
جۈملىلەرنىڭ تۈزۈلمىسىنى تەتقىق قىلىدىغان تارماق. جۈملە قانداق سۆزلەر بىلەن قۇرۇلىدۇ؟ سىنتاكسىس مۇتەخەسسىسلىرى سۆزلىگۈچىنىڭ قانداق قىلىپ مەلۇم سۆزلەرنى ئىشلىتىپ جۈملىلەرنى ھاسىل قىلىشى، نېمىشقا بىر جۈملىنىڭ كۆپ مەنىسى بولىشى ۋە شۇنىڭغا ئوخشىغان مەسىلىلەرنى تەتقىق قىلىدۇ.
سۆزلەر ۋە جۈملىلەرنىڭ مەنىسىنى تەتقىق قىلىدىغان تارماق. سېمانتىكا مۇتەخەسسىسلىرى جۈملە بۆلەكلىرىنىڭ مەنىلىرى ۋە ئورنىغا ئاساسەن ياسالغانلىقىنى تەتقىق قىلىدۇ.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.