Бурятияның девискээриниң улуг кезиинде иштики харылзажыр инфраструктура кошкак, демир орук медээзи чок, асфальтылыг оруктар эвээш.
Хөй-ниити транспорт
Кол статья:Бурятияда хөй-ниитиниң транспорду
Хоорай транспорду трамвай, автобус, маршруттуг таксилерден тургустунган. Пассажирлер дажылгазы 71 автобус болгаш 4 трамвай маршруттары-биле чоруттунуп турар. Улан-Удэже чыл санында 100 миллион ажыг пассажирлерни дажып турар. Хүн-бүрүде пассажир транспордунуң ачы-дузазын 270 муң ажыг хоорай чурттакчылары ажыглап турар. Пассажирлерниң 70 % хууда транспорт база дажып турар.
Автомобильдиг транспорттуң ниити саны 2015 единица. Ооң аразында МУП «Городские маршруты» болгаш ОАО «Городские маршруты»-ның 90 автобустары, Ми 51 —85 хууда автобустар, 1800 эвээш кижи сөөртүр автобустар.
Хүн-бүрүде линияже 1340 единиц автобустар үнүп турар, оларның 45 трамвай вагоннары (МУП «Управление трамвая» деп аттыг паркта 65 единица бар).
Туризм
Кол статья:Бурятияда туризм
Хүндүлээчел Бурятия. Улан-Удэде скульптура композициязы.. Скульптору – Александр Миронов
Турист-рекреациялыг комплекстиң тургузуунче ОЭЗ ТРТ «Байкальская гавань», «Подлеморье», «Байкальский», «Кяхта», «Тункинская долина» деп 4 авто-турисчи кластерлер, турист-рекреациялыг хевирниң экономиказынга таарымчалыг 8 зона бар [65].
Аалчылар бажыңнарының объектилери
2017 чылдың эгезинде ниитизи-биле 6,6 муң кижи чурттап болур 256 аалчылар бажыңы, 6 муң олуттуг 86 санаторий-курорт организациялары болгаш дыштаныр организациялар санаттынган[66] . Оларның иштинче «Мэргэн-Батор», «Байкал Плаза», «Бурятия», «Улан-Удэ Парк Отель», «Сагаан Морин», «Reston Hotel & Spa» болгаш оон-даа өске аалчылар бажыңнары кирип турар.
ОЭЗ «Байкальская гавань» аттыг турист-рекреациялыг зона
Кол статья: Байкал аттыг гавань
РФ-тиң Чазааның 2007 чылдың февраль 3-түң хүнүнде үндүрген № 68[67] Доктаалы-биле, Прибайкальск районунуң девискээринге «Байкальская гавань деп аттыг, инфраструктуразы сайзыраңгай, ниити шөлү 700 км² турист-рекреациялыг тускай экономиктиг зона тургустунган. Ол чылдың шупту үелеринде ажылдап турар делегей деңнелдиг курорт кылдыр көрдүнген.
Россияның чөөн талазында туризмниң төвү кылдыр чарлаттынып турарындан аңгыда, ол Соңгу-Чөөн Азия чурттарының «Восточное кольцо» деп аттыг хөй чурттарның кызыгаарлары эртип турар турисчи маршруттуң кол угланыышкыны болгаш объектизи кылдыр көрдүнүп турар.
2027 чылга чедир бир чылда 2 миллиондан хөй туристер келирин, оларның 30 % РФ-тиң, Белоруссияның болгаш СНГ чурттарының, 40 % Кыдат болгаш Моолдуң, 30 % Япония, АКШ, Австралия болгаш Канаданың хамаатылары дыштанып келири планаттынган.
«Байкальская гавань» аттыг турист-рекреациялыг зона
Үлетпүр
Амгы үеде Бурятияның үлетпүр комплексизиниң үндезининиң 95,1 % машина тудуушкуну, металл болбаазырадыр, электроэнергетика, өңнүг металлургия, чем, оттулар чүүлдүң, арга-арыгның ыяш болбаазырадыр болгаш саазын үндүрер адырлар эжелеп турар.
1923 чылда Бурят-Моол АССР тургустунганда, ооң девискээринге 854 ажылдакчыларлыг 17 биче үлетпүр бүдүрүлгелери турган. Улус ажыл-агыйында үлетпүрнүң уделдиг деңзизи 11,6 % турган [68]. Амгы үеде республиканың экономиказында регионнуң ниити регионалдыг продуктунуң 27 % үлетпүр хандырып турар. Материалдыг бүдүрүлгениң 30% күш-ажылчы ресурстары база үлетпүрге хамааржыр. Ниитизи-биле 1600 бүдүрүлге черлери санаттынып турар, оларның 147 улуг болгаш ортумак бүдүрүлгелер, ында 52,3 тыс. муң кижи хаара туттунган. Үлетпүр ажылчыннар саны, продукция үндүрүлгези болгаш кол фондуларның объёму-биле өске ажыл-агыйның адырларын мурнап турар.
Амгы үеде Бурятияның үлетпүрү
Амгы үеде Бурятия авиация техниказын, металлдан кылган көвүрүглер тудар конструкцияларын, ыяш, целлюлоза, картон, хап, дүктен пөстер, тудуг материалдарын, электри херекселдерин, эът консерваларын, макароннар, ликёрлуг арагалар, цемент болгаш оон-даа өске чүүлдерни бүдүрүп, экспортап турар. Республикада Россияда эң улуг эът консерваларын кылып турар ООО «Бурятмясопром» аттыг бүдүрүлгелерниң бирээзи ажылдап турар. Бурятияның эң улуг үлетпүр бүдүрүлгелери: ОАО «Улан-Удэнский авиационный завод», ОАО «Бурятзолото», ГУП «Улан-Удэнский локомотивовагоноремонтный завод», ЗАО «Улан-Удэстальмост», ОАО «Улан-Удэнское приборостроительное производственное объединение»,ОАО «Селенгинский целлюлозно-картонный комбинат», ОАО «Байкальская лесная компания», ОАО «Разрез Тугнуйский», ОАО «Бурятмясопром», ЗАО Кондитерская фабрика «Амта», ОАО «Байкалфарм», ОАО «Макбур», ООО «Тимлюйский цементный завод».
Машина тудуушкуну болгаш металл болбаазырадыры
Кол статья: Бурятияның машина тудуушкуну болгаш металл болбаазырадыр үлетпүрү
Улан-Удэниң авиация заводу
Бурятияда ук адырның үлетпүр бүдүрүлгезинде кезээ эң улуг болгаш 36,2 % тургузуп турар. Машина тудуушкуну болгаш металл болбаазырадыр талазы-биле бүдүрүлгелерниң чүдүрүп чоруткан барааннар болгаш оон-даа өске кылган ажылдары-биле объему 2007 чылдың түңнелдери-биле 13 179 млн акша азы республиканың үлетпүрүнүң ниити чүдүрүп чоруткан продукциязының 34,2 % болган. 2007 чылдың программалыг даалганың күүселдезинге болгаш машина тудуушкунунуң бүдүрүлгезиниң хемчээлин улгаттырарынга ОАО «Улан-Удэнский авиационный завод», Улан-Удэнский ЛВРЗ-филиал ОАО «РЖД», ЗАО «Улан-Удэстальмост», ОАО «Улан-Удэнское приборостроительное производственное объединение» деп аттарлыг ук адырның эң улуг организацияларының сайзыраар талазы-биле стратегтиг планнарының боттандырыышкыны чугула рольду ойнаан. ОАО "Улан-Удэнский завод «Теплоприбор» болгаш ОАО «Улан-Удэнский судостроительный завод» деп бүдүрүлгелерни өскерткен түңнелинде, ЗАО «Завод Теплоприбор Комплект» болгаш ЗАО «Байкальская судостроительная компания» тургустунган[69]. Регионнуң машина тудуушкунунуң тургузуунга камгалал бүдүрүлгезиниң кезээ черле улуг турган. Амгы үеде ооң саны кызырылган (оларның аразында авиация болгаш энергетиктиг херекселдер тудуушкуну, ЭВМ, телевизорлар бүдүрүлгези болгаш оон-даа өске).
Даг казып тывар бүдүрүлге
Кол статья: Бурятияның даг казып тывар бүдүрүлгези
Бурятияның үлетпүрүнүң эң кол адырлары дээрге даг, алдын, хөмүр, өңнүг металлдар казып тывар бүдүрүлгелер.
Келир үениң оттулар чүүлүнүң бүдүрүлгези
Келир үеде (2030 чылдарда) Бурятия водород – келир үениң оттулар чүүлүн бүдүрер талазы-биле делегейниң лидери апарып болур. Эртемденнерниң санаашкыны-биле, Тунка ыйгылаажынга бир чылда 200 млн тонн одаар чүүлге дең үнелиг водородту тып болур [70].
Көдээ ажыл-агыйы
Бурятияның чер үлетпүрүнүң комплексизи Чөөн Сибирьниң улуг кезииниң аъш-чемин бүдүрүп турар. Мурнуу широталар болгаш суг курлавырының чедип болурунуң кайгамчык каттышканы республиканың көдээ ажыл-агыйының сайзыраарынга эки өзекти берип турар. Тус черниң сырье курлавырлары эът, сүт, балык, далган-тараа, комбикорм, ликёр-водка продукциязы чигирзиг чемнер болгаш оон-даа өске аъш-чем үлетпүрүнүң өзээн тургузуп турар. Бурятияның чер үлетпүрүнде 10 % ВРП, чурттакчы чоннуң 9,8 % хаара туттунган. 1992—1998 чылдарда бүдүрүлгениң кудулаанының соонда адырның кол көргүзүглери доктаамал байдалда турар 1999—2005 чылдарда ажылчын кадрларның өскээр чоруп турары хайгаараттынып турган, с 2006 чылдан эгелээш байдал чугула өскерилгеш, көдээ ажыл-агыйы сайзырап эгелээн. Хаван өстүрер ажыл дыка сайзырап эгелээн. 2012 чылда «Восточно-Сибирский» аттыг 140 000 хаван тудуп турар комплекс ажыттынган.10 чыл ажыг Сибирьде эң улуг «Николаевский» аттыг хаван эъди кылып турар агрохолдинг ажылдап турар. Республикада ийи куштар фабриказы ажылдап турар, Заиграевск районунга ам бирээни тудары планаттынган.
Көдээ ажыл-агый талазы-биле черлерниң ниити шөлү — 3,154 млн га, оларның аразында тараа шөлдери — 847 тыс. га. Оларның аразында эң хөй уделдиг деңзини сиген кезер шөлдер болгаш одарлар эжелеп турар. Черлерниң дүжүткүрү шоолуг эвес, хөрзүннери хаттың болгаш сугнуң эрозиязынга хөй алзыр. Көдээ ажыл-агыйының 82 % черлери, бода малдың 92 % хуу өнчүде. Федералдыг болгаш регионалдыг өнчүге хамааржыр күрүнениң көдээ ажыл-агый бүдүрүлгелери 8,7 % черлерни эжелеп турар. 2006 чылда шупту категорияларның ажыл-агыйы 10,4 млрд акшага продукция бүдүрген.
Көдээ ажыл-агыйында өртек-үнезиниң талазы-биле мал ажылы колдап (65%) турар. Тараа (кызыл-тас болгаш көк-тараа) - 58,9%; мал чеми (рапс, ви¬ка, ти¬мо¬фе¬ев¬ка лу¬го¬вая) - 32,8%; кар-то¬фель; мал чеми болур (сула, арбай) болгаш чочак-тараа (го¬рох) куль¬ту¬раларын тарып турар. Картофель тарылгазы-биле Ка¬бан¬ск району тергиидеп турар.
Тарылга шөлдери: |
чыл |
1959 |
1990 |
1995 |
2000 |
2005 |
2010 |
2015 |
|
|
|
|
|
Муң гектар |
846 |
767,8 |
551,1 |
361,6 |
221,8 |
192,8 |
154 |
|
|
|
|
|
Даштыкы садыг
2011 чылда Бурятияның даштыкы садыг саарылгазы 903,3 млн доллар болган. Даштыкы садыг дугуржулгалары делегейниң 40 чурттары-биле чоруттунган. Республиканың экспорт талазы-биле кол партнёрлары Кыдат, Моол, Узбекистан, Словакия, Каттышкан Араб Эмираттары, Вьетнам, Аргентина, Бразилия. Үндүр дажып турар кол барааннары: машина тудуушкунунуң продукциязы— 79,4 %, ыяш болгаш целюллоза — 14,9 %, аъш-чем болгаш көдээ ажыл-агыйының сырьёзу— 3,4 %. 2011 чылда республика экспорт талазы-биле 724 млн доллар, импорт талазы-биле 179,3 млн доллар болган орулгалыг болган. Импорт талазы-биле кол садыг-саарылга партнёрлары: Кыдат, Украина, Италия, Моол, Турция[74].
Өөредилге
Школалар |
Чылы |
|
|
|
2009 |
Ниити билигниң |
|
517 |
Эге чада |
|
104 |
Кол |
|
43 |
Ортумак |
|
370 |
Лицейлер |
|
20 |
Ханы угланыышкынныг |
|
46 |
Национал |
|
152 |
1914—1915 өөредилге чылында Бурятияның девискээринге ниити, колдуунда эге чада школазынга 13,4 муң өөреникчилер өөренип турган; ортумак болгаш дээди өөредилге черлери чок турган.
В 1969/1970 өөредилге чылында 711 ниити билиг школаларынга 203,9 муң, 33 профессионал-техниктиг училищелерге 8,9 муң, 23 ортумак өөредилге черлеринге 20,9 муң өөреникчилер өөренип турган. Дөрт дээди өөредилге черлеринге 19,8 муң студентилер өөренип турган.
2009 чылда Бурятияга 517 ниити билигниң, оларның аразында 104 эге чада, 43 кол, 370 ортумак школалар санаттынган. 20 лицей болгаш гимназиялар, 46 ханы угланыышкынныг школалар, 6 авторлуг, 152 национал болгаш оон-даа өске школалар санаттынган[75].
Дээди өөредилге черлери
Кол статья: Бурятияның дээди өөредилге черлериниң даңзызы
• Байкальский экономико-правовой институт[76],
• Бурятская государственная сельскохозяйственная академия им. В. Р. Филиппова,
• Бурятский государственный университет,
• Восточно-Сибирский государственный институт культуры,
• Восточно-Сибирский государственный университет технологий и управления[77],
• Улан-Удэнский институт железнодорожного транспорта
болгаш оон-даа өске.
Тускай ортумак өөредилге черлери
• Байкальский колледж туризма и сервиса,
• Бурятский аграрный колледж им. М. Н. Ербанова,
• Бурятский лесопромышленный колледж,
• Бурятский республиканский индустриальный техникум,
• Бурятский республиканский педагогический колледж,
• Бурятский хореографический колледж,
• Колледж искусств им. П. И. Чайковского,
• Республиканский базовый медицинский колледж им. Э. Р. Раднаева,
• Республиканский многоуровневый колледж (колледж спорта и сервиса Республики Бурятия),
• Улан-Удэнский авиационный техникум,
• Улан-Удэнский инженерно-педагогический колледж,
• Улан-Удэнский торгово-экономический техникум,
болгаш оон-даа өске.
Өөредилге деңнели
Күш-ажыл кылып шыдаар чурттакчы чоннуң мергежил болгаш эртем-билиг талазы-биле деңнели бедик кылдыр санаттынып турар. 2005 чылда чурттакчы чоннуң 15 % дээди эртемниг (Россияда ортумак көргүзүг — 17%). Чурттакчы чоннуң 17,1 % тускай ортумак эртемниг. Техник эртемниг специалистер колдап турар, сөөлгү үеде оларга экономика талазы-биле эртемниг улустуң саны эвээш эвес немешкен.
Эртем
Кол статья:Бурятияда эртем
Тунка районнуң Монды суурда Мунку-Сардык дааның дужунда Саянская обсерватория ИСЗФ СО РАН аттыг обсерватория, Бадары аттыг арга-арыглыг черде радиоастрофизиктиг болгаш радиоастрономиктиг, Торы аттыг суурда геофизиктиг обсерваториялар ажылдап турар.
Культура
Массалыг медээ чепсектери
Бурятида 315 массалыг медээ чепсектери бүрүткеттинген, оларның 214 парлалга, 101 электроннуг ММЧ (база 9 медээ агентстволары).
Парлалга
Бир дугаар бурят «Шэнэ байдал» («Чаа чуртталга») солуну 1921 чылдың январь 20 Читага үнген. 1922 чылда Иркутск хоорайга орус дыл кырынга «Красный бурят-монгол» деп солун үнген. 1923 чылда автономнуг республика тургустунган соонда Бурятияның ном үндүрер чери тургустунган “Бурят-Моол шын» (орус дылда), «Бурят-Моол үнэн» (бурят дылда) үнүп эгелээн. 1925 чылда «Бурят комсомол» (сөөлүнде «Бурятияның аныяктары») аттыг аныяктар солуну парлаттынып эгелээн.1955 чылда орус болгаш бурят дылдарда «Байкал» аттыг литературлуг журнал үнген.1969 чылда ниити тиражы 40 млн экземпляр ажып турар 3 республика, 17 аймак (район) деңнелдиг солуннар үнүп эгелээн; 15 220 муң экземплярлыг журналдар үнүп турган.
Амгы үеде хөй тиражтыг солуннар:
Буряад үнэн,
• Информ-Полис
• Молодёжь Бурятии,
• Московский комсомолец в Бурятии,
• Новая Бурятия,
• Правда Бурятии,
• Пятница,
• Центральная газета.
Телевидение болгаш радио
Кол статья: Бурятияда телевидение
Бурят дылда радио дамчыдылгазы 1934 чылда эгелээн. 1961 чылда Улан-Удэге телецентр ажылдап эгелээн.1967 чылданчер кырында станцию «Орбита» таварыштыр москваның телевидение каналдары көргүзүп эгелээн.
Телеканалдар:
• Ариг Ус,
• АТВ,
• Бурятская государственная телерадиокомпания,
• Мир Бурятия,
• СТС-Байкал,
• Тивиком.
Музейлер
Кол статья: Бурятияның музейлери
2007 чылда Бурятияга 5 күрүне, 19 муниципалдыг, чүс ажыг суур болгаш школа музейлери санаттынып турган. Оларның коллекцияларында 250 муң ажыг шыгжамырда турар единицалар бар.
Кяхтаның чурт-шинчилел музейи — Бурятияның эң эрги музейлериниң бирээзи, ол 1890 январь 1 тургустунган.
Республиканың эң билдингир болгаш хөй чон барып турар музейлери:
Кяхтинский краеведческий музей,
• Музей декабристов в Новоселенгинске,
• Музей истории Бурятии,
• Музей истории города Улан-Удэ,
• Музей природы Бурятии,
• Художественный музей им. Сампилова,
• Этнографический музей народов Забайкалья.
• Музейлер
•
• Забайкалье чоннарының этнографтыг музейи
Кабанның чурт-шинчилел музейи
• Кяхтаның чурт-шинчилел музейи
•
Новоселенгинскиде декабристер музейи
Театрлар
Бир дугаар профессионал эвес шиилер Верхнеудинскиге 1870 чылдарда салдынып эгелээн. 1880 чылдарда уездиниң училищезиниң хайгааракчызы Н. С. Нелюбов любитель театр тургускан. Театр А. Островскийниң «Доходное место» болгаш «Лес» деп чогаалдарынга пьесаларны, орус болгаш француз авторларның водевильдерин салып турган.
1920 чылдарның эгезинде Прибайкальскиниң улусчу университединиң башкызы Виктор Николаевич Добронравов Пролетарийлерниң театрын тургузарын оралдашкан.
1924 чылдың август 21 Бурполитпросветтиң базазынга театр херектериниң талазы-биле организастыг бюро тургустунган. Ооң кол сорулгазы — национал театр тургузары[78].
1928 чылдың декабрь 22 Москваның шимченгир Оргтеатры Улан-Удэге А. Файконуң «Человек с портфелем» деп аттыг шиизин көргүскен, ол Бурятияга профессионал театрның ажылының эгези деп чугаалап болур. 1928 чылда Улан-Удэге театр студиязы, 1930 чылда ооң өзээнге уран чүүл техникуму ажыттынган. Бир дугаар бурят шиилерниң авторларының иштинде С. П. Балдаев, И. Д. Дадуев, Х. Н. Намсараев, А. И. Шадаев, олар турар. 1932 чылда национал драма театрының сценазынга Н. Г. Балданонуң «Прорыв» деп шиизи салдынган.
• Бурятский государственный академический театр драмы имени Хоца Намсараева — Бурятияның эң эрги театры.
• Государственный русский драматический театр имени Н. А. Бестужева — Бурятияның бир дугаар профессионал театры.
• Бурятский государственный академический театр оперы и балета — Сибирь болгаш Ыраккы Чөөн чүкте театр болгаш операның эң эрги театры.
• Бурятский государственный национальный театр песни и танца «Байкал».
• Театр кукол «Ульгэр».
• Молодёжный художественный театр.
• Театрлар
• Бурятияның драма театры
•
Орус драма театры
• Опера болгаш балеттиң театры
•
• «Ульгэр» аттыг кукла театры
Библиотекалар
Национал библиотека
1881 чылдың ноябрь 1-де Верхнеудинскиге Н. С. Нелюбовтуң саналы-биле бир дугаар хөй-ниитиниң библиотеказы ажылдап эгелээн (амгы үеде Бурят Республиканың национал библиотеказы- Национальная библиотека Республики Бурятия). Эгеки чылдарында библиотека уездиниң училищезиниң бажыңынга турган. 1885 чылда библиотека 78 номчукчулуг турган[79].
1924 чылда Бурятияга 10 библиотекалар болгаш 49 номчуттунар избалар турган[80].
1970 чылдың январь 1-де республикага 518 хөй-ниитиниң библиотекалары ажылдап турган. Оларның ниити фондузу 3 703 муң экземпляр номнар болгаш журналдар турган.
2009 чылда 443 школа библиотекалары ажылдап турган.
Эң улуг библиотекалар:
• Национальная библиотека Республики Бурятия;
• Государственная республиканская юношеская библиотека им. Д-О. Батожабая;
• Государственная республиканская детская библиотека им. Б. Абидуева;
• Центральная городская библиотека города Улан-Удэ им. И. К. Калашникова.
Цирк
Бурят республиканың күрүне цириги 2000 чылдың ноябрь 10-да Бурят Республиканың Чазааның Доктаалы-биле Бурят национал цирк школа-студиязының доозукчуларын өзеглеп, Россияның улустуң артизи Майдари Жапхандаевтиң удуртулгазы-биле тургустунган. 2010 чылдың июль 28-те үрде манааны цирк-шапитонуң ажыдыышкыны С. Н. Орешков аттыг парк девискээринге болган. Бодунуң 17 чыл иштинде ажылдаан түңнелинде Бурят цирк бодунуң репертуарын элээн делгемчиткен: «Зов джунглей», «Питер Пэн», «Джуманджи», «Путешествие Деда Мороза и Снегурочки», «Легенды Белого месяца», «Маугли», «Сказочный круиз Всезнайки и Незнайки», «Легенды Байкала» деп цирк шиилерин тургускан.
Спорт
Кол статья: Бурятияда спорт
Бурят Республиканың спортсменнери 2007 чылда Россия болгаш делегей чергелиг маргылдааларга киришкеш, 380 медальдар эккелген, оларның 133 алдын, 117 мөңгүн, 130 хүлер. Республиканың күш культура болгаш спорт агентствозу спорттуң аңгы-аңгы хевирлериниң федерациялары-биле 600 ажыг физкультура, кадыкшылга, болгаш спортчу хемчеглерни эрттирген (ниити республика деңнелдиг хемчеглер база кирип турар)[81].
Шажын-чүдүлге
Бурят митрополия, Иркутск-Забайкальскиниң епархиязы, Сибирьниң митрополиязы, Россияның чаңчыл болган сарыг шажынның Сангхазы, Сарыг шажын Бурятияда деп чүүлдерни база көрүп болур.
Бурят Республикада Россия Федерациязының юстиция яамызының удуртулгазының медээзи-биле, 2017 чылдың январь 1-де Бурятияда 234 шажын организациялары бүрүткеттинген: 79 Орус православ, 70 сарыг шажынчы хүрээлер, 26 евангелие адырының христианнары, 12 хам чүдүлгениң, 10 эрги чаңчылдың христианнары (4 Орус православ эрги чаңчылдың хүрээзи, 6 древлеправослав хүрээ); 5 Евангелие адырының баптист христианнары, 4 евангелие христианнары, 2 ислам; 2 евангелие-пятидесятник шажынның христианнары; 2 чеди дугаар хүннүң адвентистери; 2 лютеран (Ингрияның хүрээзи – 1, 1 чаа апостолдуң хүрээзи); 7 пресвитериан хүрээ, 2 Иегованың херечилери; 1 Рим-католик хүрээ; 1 Иудаизм (1 чайгылыш чок); 1 Иисус Христостуң ыдык сөөлгү хүннериниң хүрээзи (мормоннар); 1 Кришнаның медерели (вайшнава); 1 Бахаиниң шажыны; 5 өске шажын-чүдүлгелер[82].
Шажынның улуг ажылдакчылары
•
Епископ Ефрем Селенгинский, Орус православ хүрээ ыдыктык кижилер (лик) аразынче киирген.
•
Епископ Афанасий, Орус православ хүрээ ыдыктык кижилер (лик) аразынче киирген.
XII дугаар Пандито Хамбо-лама Даши-Доржо Итигэлов.
Культурлуг өнчүнүң объектилери
Бурятияда 2020 чылдың январь 1-ниң байдалы-биле, күрүне камгалалынга 1632 культура өнчүзүнүң объектилери киирдинген турган[83].
• Посольский Спасо-Преображенский монастырь
(1682 год)
• Одигитриевский собор (Улан-Удэ)
(1741-1785 г.)
•
Иволгинский дацан
•
Этнографический музей народов Забайкалья
Бурятия уран чүүлде
Мемуарлар
Боттарының мемуарларында Бурятияны дараазында кижилер бижээн: Тимофей Петрович Калашников — И. Т. Калашников чогаалчының ачазы; «Жизнь незнаменитого Тимофея Петровича Калашникова, простым слогом писанная с 1762 по 1794 год» деп аттыг демдеглелдерниң. «Русский архив». Москва, 1904 чыл;
• Декабрист барон А. Е. Розен. «Записки декабриста» деп демдеглелдери 1876 чылда «Отечественные Записки» деп журналга парлаттынган.
Чечен чогаал
1922 чылда «Цветостепь» аттыг Солбонэ Туяның чыынды шүлүктер ному бир дугаар парлаттынган (П. Н. Дамбинов, 1882—1937). Бир дугаар бурят «Луна в затмении» (1932 год), «Отравление от брынзы» (1935 год) деп тоожуларны Ц. Дон (Ц. Д. Дондубон, 1905—1938) бижээн.
1930 чылдарда бурят чогаалчылар бичии уругларга номнар бижип эгелээн. 1938 чылда Б.Д. Абидуевтиң «Сказка о козленке Бабане», «Оседлавший тигра», «Шалай и Шанай», а 1939 чылда «Котий Батор», «Летучая мышь», «Храбрый козленок Бабана» деп чечен тоолдары үнген. Тоолдар улустуң тоолдарынга даянып бижиттинген.
1949 чылда Улан-Удэге Ж.Т. Тумуновтуң «Степь проснулась» деп бурят дылда бир дугаар роман парлаттынган. Ооң соонда X. Намсараевтиң «На утренней заре» (1950 год), Ч. Цыдендамбаевтиң «Доржи, сын Банзара» (1952 год), «Вдали от родных степей» (1956 год) деп романнары үнген. 1954 чылда Ж. Т. Тумунов ийи дугаар «Золотой дождь» деп романы бижиттинген.
И. К. Калашников «Разрыв-трава» деп романын бижээш, Бурят АССР-ниң 1968—1969 чылдарның чогаал болгаш уран чүүл талазы-биле Республика премиязы-биле шаңнаттырган.
Музыка, балет
Кол статья: Бурятияның музыказы
1938 чылда Бурятияның драма театрынга П. Берлинскиниң Г. Ц. Цыдынжаповтуң болгаш А. Шадаевтиң сөзүглелинге даянган бир дугаар «Баир» деп национал музыка драмазы салдынган. 1940 чылда драма ийи дугаар Б. Б. Ямпилов-биле кады салдынган. Ол үеде СССР-ниң национал театрларынга музыка драмазы операже шилчиириниң бир жанры турган. 1940 чылдың октябрь 20-де Москвага бурят-моол уран чүүлдүң I дугаар Декадазы эгелээн. Театр П. М. Берлинскиниң «Баир» болгаш «Эржен» деп музыка драмаларын болгаш «Энхэ-Булат батор» деп аттыг бир дугаар бурят операны көргүскен.
Ряузовтуң «Свет над долиной» деп бир дугаар бурят балетти 1956 чылда Бурятияның опера болгаш балет театры салган.
«Красавица Ангара» деп балет-поэма — Бурятияның күрүне Академиктиг Опера болгаш Балет театрының кол шиилериниң бирээзи. Ол бир дугаар 1959 чылда салдынган, ооң тургузарынга консультант кылдыр Игорь Моисеев, балетмейстер М. Заславский, либретто Н. Балдано киришкеннер. «Красавица Ангара» — М. Глинканың премиязын алган кара чаңгыс национал балет.
Кино
1928 чылда В. И. Пудовкин Бурят-Моол АССР-ге «Потомок Чингисхана» деп уран-чечен фильмни тырттырган.
1951 чылда Я. Б. Фрид «Советская Бурят-Монголия» (Ленфильм, 1951 чыл) деп документалдыг кинону тырттыргаш, Бурят-Моол АССР-ниң уран чүүлүнүң алдарлыг ажылдакчызы деп атты алган. 1990 чылда режиссёр Сергей Пинигин (Чөөн Сибирьниң кинохроника студиязы, сценарийин Марк Давыдович Сергеев болгаш Баяр Тумурович Жигмытов бижээн) был «Круг Сансары» деп Бурятияның 20 дугаар чүс чылын көргүзүп турар метражтыг документалдыг фильмни тырттырган.
Уран-чечен фильмнер:
• Песня табунщика — 1957 чыл, Д. О. Батожабаяның тоожузу-биле.
• Золотой дом — 1960 чыл, В. И. Ежов, Д. Батожабай болгаш Г. Цыдынжаповтуң сценарийи-биле.
• Пора таёжного подснежника — режиссёр Ярополк Лапшин;
• Крик тишины — И. К. Калашниковтуң сценарийи-биле;
• Утро обречённого прииска — 1985 год;
• Горький можжевельник — режиссёр Б. Халзанов.
• Чайник — режиссёр Ж. Бадмацыренов.
Бурятияның символу
Байкал чанында чечектелип турар өвээнчи.
«Аллея России» деп бүгү Россияның акциязының иштинге Россияның шупту субъектилери ажык соңгулда ёзугаар бодунуң регионунуң символу кылдыр бир үнүш шилиир турган. Бурятияның официалдыг порталынга эрттирген айтырылга түңнели-биле, Бурятияның символу даур рододендрон (багульник кылдыр хөйге билдингир үнүш) болган[84].
Филателия
1973 чылда Бурят АССР-ниң 50 чылдаанынга СССР-ниң почта марказы парлаттынган.
Почта маркалары
• Бурят АССР-ниң 50 чылы
•
Бурят Республика, 1998 чыл
•
Бурятияның СССР-ге эки тура-биле киргениниң 350 чылы
Нумизматика
Бурятияның Россияга эки туразы-биле каттышканының 350 чылынга тураскаадып, Россияның Банкызы 2011 чылдың апрель айда дараазында тураскаалдыг чоостарны (мында чүгле реверстерни көргүскен)[85] .
3 серебряных рубля с изображением женщины в национальном костюме
100 серебряных рублей с изображением жителей Бурятии в сценах бытия на фоне храмов
50 золотых рублей с гербом Республики Бурятия
10 латунно-мельхиоровых рублей с гербом Республики Бурятия
См. также[править | править код]
• Конституция Республики Бурятия
• Список Героев Советского Союза из Бурятии
• Тункинский эксперимент
Примечания[править | править код]
↑ Показывать компактно
1. ↑ Народный хурал
2. ↑ Валовой региональный продукт по субъектам Российской Федерации в 1998-2017гг. (xls). Росстат.
3. ↑ Валовой региональный продукт по субъектам Российской Федерации в 1998-2017гг. (xls). Росстат.
4. ↑ Валовый региональный продукт на душу населения по субъектам Российской Федерации в 1998-2017гг. MS Excel документ
5. ↑ Валовый региональный продукт на душу населения по субъектам Российской Федерации в 1998-2017гг. MS Excel документ
6. ↑ Валовой региональный продукт по субъектам Российской Федерации в 1998-2017гг. (xls). Росстат.
7. ↑ Перейти обратно:1 2 3 4 5 Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2019 года. Дата обращения 31 июля 2019.
8. ↑ Буряад Улас, и никак иначе: официальный перечень соответствий терминов и должностей на бурятском языке (недоступная ссылка). Буряад Үнэн (9 декабря 2015). Архивировано 22 декабря 2015 года.
9. ↑ Петрушина М.М., Гладкевич Г.И., Кызластов И.Л., Санжиева Т.Е., Фёдоров К.Н., Прокинова А.Н., Цендина А.Д. Бурятия. — Большая российская энциклопедия. — Москва: Издательство «Большая Российская энциклопедия», 2006. — Т. 4: Большой Кавказ - Великий канал. — С. 392-400. — 750 с. — 65 000 экз. — ISBN 5-85270-333-8.
10. ↑ День в истории: 30 мая 1923 года образована Бурят-Монгольская АССР.
11. ↑ Васильев С. В., Боруцкая С. Б., Роговской Е. О., Бердникова Н. Е., Липнина Е. А., Бердников И. М. Сообщение об антропологических находках на палеолитическом местонахождении Туяна в Тункинской рифтовой долине (Юго-Западное Прибайкалье) (недоступная ссылка — история ). // Известия Иркутского государственного университета, 2017
12. ↑ Н.Наваан, Бронзовый век Восточной Монголии, 1975
13. ↑ Перейти обратно:1 2 История Монголии, Том I, 2003
14. ↑ Хунну (недоступная ссылка). WayBack Machine (8 августа 2007). Дата обращения 2 октября 2017. Архивировано 8 августа 2007 года.
15. ↑ ЗАКОН Бурятской ССР от 27.03.1992 № 213-XII «Об изменении наименования Бурятской Советской Социалистической Республики». Архивировано 13 января 2016 года.
16. ↑ Закон Российской Федерации от 21 апреля 1992 года № 2708-I «Об изменениях и дополнениях Конституции (Основного Закона) Российской Советской Федеративной Социалистической Республики». Данный закон вступил в силу с момента опубликования в Российской газете 16 мая 1992 года.
17. ↑ Указ Президента Российской Федерации от 03.11.2018 № 632 "О внесении изменений в перечень федеральных округов, утверждённый Указом Президента Российской Федерации от 13 мая 2000 г. № 849". publication.pravo.gov.ru. Дата обращения 4 ноября 2018.
18. ↑ Банки данных о природных ресурсах и природных объектах. www.burpriroda.ru. Дата обращения 27 июля 2019.
19. ↑ Валерия Бальжиева. Потеря леса грозит Бурятии катастрофой века. О том, как быстро мы убиваем свои «зелёные лёгкие», - в наглядной карте. www.infpol.ru. Улан-Удэ: ООО "Информполис" (02.08.2018). Дата обращения 1 июня 2019.
20. ↑ Елена Александровна Федичкина, Алексей Сергеевич Ланкин. Анализ экспорта древесной продукции с Дальнего Востока России в 2015 г. — Всемирный фонд дикой природы (WWF). — Владивосток: Апельсин, 2016. — 50 с. — 200 экз. — ISBN 978-5-98137-045-8.
21. ↑ Эндрю Осборн. Будущему российских лесов угрожает жажда наживы (рус.) // The Independent. — Москва: ИноСМИ, 2004. — 2 августа. — ISSN 0951-9467. Оригинал: Andrew Osborn. Into the woods (The push for profits is putting the future of Russia's great forests, Europe's lungs, in peril) (англ.) // The Independent. — 2004. — 1 August. — ISSN0951-9467.
22. ↑ GFW. Анализ лесного покрова в Бурятии (англ.). www.globalforestwatch.org. World Resources Institute (2019). Дата обращения 22 августа 2019.Ссылка на результат анализа по Бурятии
23. ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2018 года. Дата обращения 25 июля 2018. Архивировано 26 июля 2018 года.
24. ↑ Перейти обратно:1 2 Республика Бурятия: население, власть, здравоохранение, районы. femida.guru. Дата обращения 25 июля 2018.
25. ↑ Приложение. Справочник статистических показателей.. Демоскоп Weekly. demoscope.ru. Дата обращения 2 октября 2017.
26. ↑ Приложение. Справочник статистических показателей.. Демоскоп Weekly. demoscope.ru. Дата обращения 2 октября 2017.
27. ↑ Приложение. Справочник статистических показателей.. Демоскоп Weekly. demoscope.ru. Дата обращения 2 октября 2017.
28. ↑ Приложение. Справочник статистических показателей.. Демоскоп Weekly. demoscope.ru. Дата обращения 2 октября 2017.
29. ↑ Приложение. Справочник статистических показателей.. Демоскоп Weekly. demoscope.ru. Дата обращения 2 октября 2017.
30. ↑ Всероссийская перепись населения 2002 года
31. ↑ Информационные материалы об окончательных итогах Всероссийской переписи населения 2010 года
32. ↑ ОБ АДМИНИСТРАТИВНО-ТЕРРИТОРИАЛЬНОМ УСТРОЙСТВЕ РЕСПУБЛИКИ БУРЯТИЯ (с изменениями на: 07.07.2017), Закон Республики Бурятия от 10 сентября 2007 года № 2433-III. ТехЭксперт. docs.cntd.ru. Дата обращения 2 октября 2017.
33. ↑ О РЕЕСТРЕ АДМИНИСТРАТИВНО-ТЕРРИТОРИАЛЬНЫХ ЕДИНИЦ И НАСЕЛЁННЫХ ПУНКТОВ РЕСПУБЛИКИ БУРЯТИЯ (с изменениями на: 13.11.2015), Постановление Правительства Республики Бурятия от 18 ноября 2009 года № 431. ТехЭксперт. docs.cntd.ru. Дата обращения 2 октября 2017.
34. ↑ ОБ УСТАНОВЛЕНИИ ГРАНИЦ, ОБРАЗОВАНИИ И НАДЕЛЕНИИ СТАТУСОМ МУНИЦИПАЛЬНЫХ ОБРАЗОВАНИЙ В РЕСПУБЛИКЕ БУРЯТИЯ (с изменениями на: 07.07.2017), Закон Республики Бурятия от 31 декабря 2004 года № 985-III. ТехЭксперт. docs.cntd.ru. Дата обращения 2 октября 2017.
35. ↑ Перейти обратно:1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 3839 40 41 42 43 44 Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2017 года (31 июля 2017). Дата обращения 31 июля 2017.Архивировано 31 июля 2017 года.
36. ↑ Перейти обратно:1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 Итоги Всероссийская перепись населения 2010 года. 5. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских населённых пунктов, сельских населённых пунктов – районных центров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи человек и более. Дата обращения 14 ноября 2013. Архивировано 14 ноября 2013 года.
37. ↑ Перейти обратно:1 2 3 4 5 6 7 8 9 Всероссийские переписи населения 2002 и 2010 годов
38. ↑ Список субъектов Российской Федерации по ВРП — Википедия
39. ↑ Список регионов России по ВРП на душу населения. Documentation. newsruss.ru. Дата обращения 2 октября 2017.
40. ↑ Ермаковское (Be) месторождение, Забайкалье, Россия. Описание, минералы, фотографии.. Минералы и месторождения. www.webmineral.ru. Дата обращения 2 октября 2017.
41. ↑ ВОЗМОЖНОСТЬ ТОКСИЧЕСКОГО ПРОЯВЛЕНИЯ БЕРИЛЛИЯ НА ЕРМАКОВСКОМ МЕСТОРОЖДЕНИИ Сандакова Д. М., Кислов Е.В «Фундаментальные науки и практика Том 1, № 3»
42. ↑ Ермаковское месторождение. Санкт-Петербургский государственный горный институт им. Плеханова в Республике Бурятия
43. ↑ «Золотой край Бурятии» Верхотурова Г. А., Жерлов В. Ф.
44. ↑ Золотой потенциал Бурятии
45. ↑ Перейти обратно:1 2 Уголь Бурятии: используем на одну десятую
46. ↑ ГУСИНООЗЁРСКОЕ МЕСТОРОЖДЕНИЕ :: Портал география — Электронная Земля — Eearth
47. ↑ В Бурятии будет наращиваться добыча урана. БайкалФинанс. baikalfinans.com. Дата обращения 2 октября 2017.
48. ↑ Барун-Хобинское месторождение / Месторождения полезных ископаемых. Каталог минералов. www.catalogmineralov.ru. Дата обращения 2 октября 2017.
49. ↑ Цветные камни Трансбайкальского региона. Добыча нефрита. lavrovit.ru. Дата обращения 2 октября 2017.
50. ↑ Перейти обратно:1 2 3 4 5 6 7 Схема и программа развития электроэнергетики Республики Бурятия на 2015-2019 гг. (недоступная ссылка). Официальный сайт Правительства Республики Бурятия. Дата обращения 19 сентября 2014. Архивировано 5 марта 2016 года.
51. ↑ Системный оператор Единой энергетической системы: Факт генерации и потребления ОЭС Сибири (англ.). so-ups.ru. Дата обращения 30 сентября 2017.
52. ↑ Приказ ФСТ России № 904-э от 03.06.2014 «О включении организаций в Федеральный информационный реестр ГП и зон их деятельности» (недоступная ссылка). Дата обращения 19 сентября 2014. Архивировано 4 ноября 2014 года.
53. ↑ Филиал ОАО «СО ЕЭС» Бурятское РДУ
54. ↑ egov-buryatia.ru›index.php…
55. ↑ Как добраться — ВизитБурятия.рф
56. ↑ vt-inform.ru›Новости Бурятии›187/62015.php
57. ↑ Минтранс: Свыше 70% дорог Бурятии не отвечает нормам (недоступная ссылка). Восток Телеинформ. Дата обращения 2 октября 2017. Архивировано 2 октября 2017 года.
58. ↑ БАМ свяжут с Транссибом в Бурятии
59. ↑ Международные аэропорты. Федеральное агентство воздушного транспорта.
60. ↑ Сборник аэронавигационной информации. Урал и Западная Сибирь РФ. ФГУП ЦАИ, 2013.
61. ↑ Молодых И. Ф. Задачи водных путей в Восточной Сибири. Иркутск, 1926.
62. ↑ «Сохатый» (Сибирское предание)"// Н. А. Полевой, Денница, Москва, 1830 год
63. ↑ Об учреждении в Сибири купцом Мясниковым пароходства // Журнал мануфактур и торговли. 1844.
64. ↑ Ландарма Селенгинское госпароходство и задачи транспорта в Бурреспублике // Жизнь Бурятии. Верхнеудинск. № 4-№ 5 октябрь — ноябрь 1924 года. стр. 55—64
65. ↑ Туристско-рекреационный комплекс (недоступная ссылка). invest-buryatia.ru. Дата обращения 16 марта 2019. Архивировано 21 апреля 2019 года.
66. ↑ Статистики подсчитали, сколько туристов может одновременно лечь спать в Бурятии. ulan.mk.ru. Дата обращения 17 февраля 2019.
67. ↑ Постановление Правительства Российской Федерации от 3 февраля 2007 года № 68 (недоступная ссылка). Дата обращения 10 марта 2008. Архивировано 22 марта 2008 года.
68. ↑ Социалистическое строительство Бурятии за 10 лет. — Верхнеудинск, 1933.
69. ↑ Машиностроение и металлообработка (англ.). Органы государственной власти Бурятии. egov-buryatia.ru. Дата обращения 2 октября 2017.
70. ↑ Источник бесконечной энергии (недоступная ссылка — история ).
71. ↑ Основные показатели сельского хозяйства по республикам, краям и областям // Сельское хозяйство СССР. Статистический сборник (1960). — Москва: Госстатиздат ЦСУ СССР, 1960. — С. 500. — 667 с. — 10 000 экз.
72. ↑ Перейти обратно:1 2 Госкомстат России. Растениеводство. 14.1 Посевные площади всех культур // Регионы России. Социально экономические показатели. 2002. — Москва, 2002. — С. 490. — 863 с. — 1600 экз. — ISBN 5-89476-108-5. Архивная копия от 19 апреля 2019 на Wayback Machine
73. ↑ Перейти обратно:1 2 Федеральная служба государственной статистики. Растениеводство. 14.5 Посевные площади сельскохозяйственных культур // Регионы России. Социально экономические показатели. 2016. — Москва, 2016. — С. 726. — 1326 с. — ISBN 978-5-89476-428-3.
74. ↑ В Бурятии экспорт товаров увеличился в 1,6 раза - Экономика и бизнес - Новая Бурятия. www.newbur.ru. Дата обращения 2 октября 2017.
75. ↑ Образование (англ.). Органы государственной власти Бурятии. egov-buryatia.ru. Дата обращения 2 октября 2017.
76. ↑ Главная страница ЧОУ ВО БЭПИ. www.bepi-edu.ru. Дата обращения 2 октября 2017.
77. ↑ Восточно-Сибирский государственный университет технологий и управления. www.esstu.ru. Дата обращения 30 сентября 2017.
78. ↑ А. Мархаев Об организации Бурят-Монгольского национального театра и клуба//Бурят-Монгольская правда. № 247 (345) 2 ноября 1924 года. стр.5
79. ↑ Т. В. Бадлаева История светских библиотек в Забайкалье. Издательство БНЦ СО РАН. Улан-Удэ, 2008
80. ↑ Деятельность правительства за год//Бурят-Монгольская правда. № 171 (269) 6 августа 1924 года. стр.2
81. ↑ Доклад Республиканского агентства по физической культуре и спорту о результатах и основных направлениях деятельности на 2008—2010 гг.
82. ↑ Государство, общественные организации::Бурятстат. burstat.gks.ru. Дата обращения 20 марта 2019.
83. ↑ «Памятники архитектуры и истории». Том I. Свод объектов культурного наследия Республики Бурятия.// Научный редактор В. К. Гурьянов. Улан-Удэ. 2010
84. ↑ Информация на сайте акции (недоступная ссылка — история ).
85. ↑ 350-летие добровольного вхождения Бурятии в состав Российского государства (недоступная ссылка — история ). 350-летия добровольного вхождения Бурятии в состав Российского государства
Литература[править | править код]
• Бурятия / М. Н. Петрушина (Природа.); Г. И. Гладкевич (полезные ископаемые, Население, Хозяйство), И. Л. Кызласов, Т. Е. Санжиева, К. Н. Фёдоров (Исторический очерк), А. Н. Прокинова (Здравоохранение), А. Д. Цендина (Литература) // Большой Кавказ — Великий канал. — М. : Большая российская энциклопедия, 2006. — С. 392—400. — (Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов ; 2004—2017, т. 4). — ISBN 5-85270-333-8.
• Буянтуев Б. Р., Раднаев Г. Ш. Советская Бурят-Монголия: (Экономико-географический обзор) / Акад. наук СССР. Вост.-Сиб. филиал. — Улан-Удэ: Бурятское книжное издательство, 1957. — 352 с.
• Елаев А. А. Бурятский народ: становление, развитие, самоопределение. — М.: РАГС при Президенте РФ, 2000. — 351 с. ISBN 5-9200-0008-2
• Жуков В. М., Климат Бурятской АССР, Улан-Удэ, 1960;
• История бурятской советской литературы, Улан-Удэ, 1967;
• Литература о Бурятской АССР. Рекомендательный указатель, Улан-Удэ, 1968.
• Писатели Советской Бурятии. Биобиблиографический справочник, Улан-Удэ, 1959;
• Санжиев Г. Л., Санжиева Е. Г. Бурятия. Вып. 4: История (XVII—XIX вв.) / Бурят. гос. ун-т. — Улан-Удэ: Издательство Бурятского государственного университета, 1997. — 356 с.
• Шулунов Н. Д. Становление Советской национальной государственности в Бурятии (1919—1929 гг.). / Под ред. П. Т. Хаптаева; БФ СО АН СССР. — Улан-Удэ: Бурятское книжное издательство, 1972. — 493 с
.
Ссылки[править | править код]
В родственных проектах
• Значения в Викисловаре
• Медиафайлы на Викискладе
• Путеводитель в Викигиде
________________________________________
• Портал «Бурятия»
• Всероссийская перепись населения 2002 года. Национальный состав населения по регионам России
• Официальный сайт Администрации города Улан-Удэ — Столицы Республики Бурятия
• Официальный сервер органов государственной власти Республики Бурятия
• Министерство культуры и массовых коммуникаций Республики Бурятия
• Законодательство Республики Бурятия
• Республика Бурятия в справочнике-каталоге «Вся Россия» (недоступная ссылка). Архивировано 2 марта 2008 года.
• «Культурный туризм в Бурятии» — сайт для туристов, интересующихся культурным наследием республики
• Документы по истории Бурятии XVII век
• Исторические сведения о Бурятии
• Виртуальный тур по Бурятии (3D-панорамы Бурятии)
• База данных «Научная Сибирика: природа, история, экономика, культура, наука Сибири и Дальнего Востока (1988 г.-)»