From Wikipedia, the free encyclopedia
Михаил Илларион улы Голенищев-Кутузов (рус. Михаи́л Илларио́нович Голени́щев-Куту́зов , tat.lat. Mixail Qutuzov(үле сылтама)) (1745-1813) - Россия гаскәр башлыгы, генерал-фельдмаршал, Россия каһарманы, 1812 елгы Ватан сугышында Россия гаскәренең җитәкчесе. «Изге» Георгий ордены тулы кавалеры.
Михаил Кутузов | |
---|---|
Туган телдә исем | Михаил Илларион улы Голенищев-Кутузов |
Туган | 16 сентябрь 1745 Санкт-Петербург, Россия Империясе |
Үлгән | 28 апрель 1813 (67 яшь) Бунцлау, Пруссия |
Күмү урыны | Казанский собор[d] |
Ватандашлыгы | Россия империясе |
Әлма-матер | Икенче кадетлар корпусы[d] һәм Страсбур үнивирситите[d] |
Һөнәре | гаскәр башлыгы |
Җефет | Екатерина Ильинична Голенищева-Кутузова[d] |
Балалар | Елизавета Михайловна Хитрово[d], Прасковья Михайловна Кутузова[d][1], Дарья Михайловна Голенищева-Кутузова[d][1], Анна Михайловна Голенищева-Кутузова[d] һәм Екатерина Михайловна Голенищева-Кутузова[d] |
Ата-ана | |
Катнашкан сугышлар/алышлар | 1768—1774 еллардагы урыс-төрек сугышы[d], 1787—1792 еллардагы урыс-төрек сугышы[d], урыс-төрек сугышы (1806-1812)[d], Наполеон сугышлары, битва под Аустерлицем[d], Бородино бәрелеше, Сражение на Березине[d], Битва у Рябой Могилы[d], Битва при Ларге[d], Сражение при Кагуле[d], Осада Бендер (1770)[d], Турецкий десант в Крыму[d], Кинбурн бәрелеше[d], штурм Очакова[d], штурм Измаила[d], Мачинское сражение[d], Сражение при Кремсе[d], Битва при Рущуке[d], Битва при Слободзее[d], Тарутинский бой[d], Сражение под Малоярославцем[d], Сражение под Красным[d] һәм Война шестой коалиции[d] |
Бүләк һәм премияләре | , Георгий тулы дәрәҗәле кавалеры һәм бүтән |
Хәрби дәрәҗә | Генерал-фельдмаршал (Россия)[d] |
Рус тарихчысы Николай Баскаков "Рус фамилиясе чыгышы турында" китабы буенча һәм Бәрхет китабы буенча Кутузов фамилиясе борыңгы татар Кутуз нәселеннән чыккан. Иске татар телендә Кутуз - "кызы канлы" сүзенә туры килә. Михаил Кутузов бабалары - Булыг һәм Бордык мирзалары Алтын Урдадан 14-15 гасырларда чыккан.
Россия-Төркия сугышларында 18 гасырда (башта Александр Суворов һәм Румянцев җитәкчелегендә), Наполеон сугышында 1805 елда (Өченче бердәмлекнең сугышы), Россия-Төркия сугышында 1811 елда, Ватан сугышында 1812 елда катнашкан.
1788 елда Очаков чолгавында Кутузов икенче тапкыр башына яраланган, соңрак уң күзен бәйләвеч белән ябыла иде.
Шушы сугыштан соң Александр I Кутузовны нәфрәт итә башлый һәм "Кутузов анда юри җиңелде" дип бер хатта язып куя. Шушы вакыйгадан соң Кутузовны гаскәр башлыгыннан Киевкә җибәрә.
Кутузов 1813 елда үлгән, Санкт-Петербург шәһәрендә, Казан Чиркәвендә күмелгән.
Кутузов аның тәнкыйтьләвенә карамастан (мәсәлән Тарле тәнкыйте) Россия халкы каһарманы булып санала.
Бөек рус шагыйре Александр Пушкин Кутузовка мәшһүр шигырен багышлый:
Перед гробницею святой Стою с поникшею главой... Все спит кругом; одни лампады Во мраке храма золотят Столпов гранитные громады И их знамен нависший ряд. Под ними спит сей властелин, Сей идол северных дружин, Маститый страж страны державной, Смиритель всех её врагов, Сей остальной из стаи славной Екатерининских орлов. В твоем гробу восторг живёт! Он русский глас нам издаёт; Он нам твердит о той године, Когда народной веры глас Воззвал к святой твоей седине: «Иди, спасай!» Ты встал — и спас... Внемли ж и днесь наш верный глас, Встань и спасай царя и нас, О старец грозный! На мгновенье Явись у двери гробовой, Явись, вдохни восторг и рвенье Полкам, оставленным тобой! Явись и дланию своей Нам укажи в толпе вождей, Кто твой наследник, твой избранный! Но храм — в молчанье погружен, И тих твоей могилы бранной Невозмутимый, вечный сон... 1831 Пушкин |
Күп дөнья шәһәрләрендә Кутузов исемендәге урамнар, мәктәпләр бар. Бөек Ватан сугышында Кутузов ордены нигезләнә (уңышлы саклану операцияләр өчен бирелә).
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.