From Wikipedia, the free encyclopedia
«Ирәндек» (баш. Ирәндек) — башкорт халык җыры, кыска көй. Дәртле бию көйле борынгы сунарчы җыры. Куплет формалы һәм зур булмаган диапазонлы көйгә ачык ритм, югарыга омтылучы интонация һәм җитез темп хас.
«Ирәндек» | |
---|---|
Җыр | |
Язылган | XVIII гасыр уртасы |
Көй авторы | халык көе |
Сүзләр авторы | халык сүзләре |
Һай!.. Иртәнчәккәй торып, бер карасам,
Уң кулында көмеш йөзек,
Куш беләзек, билкәй нәзек,
Чаң-чаң итә Ирәндек бөркете,
Һай!.. Чаң-чаң итә Ирәндек бөркете.
Өмет өзмәгез, дуслар, бу дөньядан,
Уң кулында көмеш йөзек,
Куш беләзек, билкәй нәзек,
Бәйрәм булып китәр бер көнне,
Һай!.. Бәйрәм булып китәр бер көнне.
Һай!.. Ат башкае белән ир башкае,
Уң кулында көмеш йөзек,
Куш беләзек, билкәй нәзек,
Эчәр суы бетмәсә, бер кайта.
Һай!..Эчәр суы бетмәсә, бер кайта.
Кыз балакай китсә, һич кайта алмый,
Уң кулында көмеш йөзек,
Куш беләзек, билкәй нәзек,
Ят җирләрдә башын картайта,
Һай!..Ят җирләрдә башын картайта.
Һай!.. Иркәлармиян, дидем, кич килермен, дидем,
Уң кулында көмеш йөзек,
Куш беләзек, билкәй нәзек,
Картлар күрер, ярамый, җаным, ди.
Һай!..Картлар күрер, ярамый, җаным, ди.
Һай!.. Сул битеннән үзен суырып үптем,
Уң кулында көмеш йөзек,
Куш беләзек, билкәй нәзек,
Картлар безгә карамый, җаным, дип,
Һай!..Картлар безгә карамый, җаным, дип.
Беренче тапкыр С. Габәши язып ала һәм «Башкорт халык җырлары» (1935) җыентыгында бастыра. Бу җыр төрле елларда Л. Н. Лебединский, И. В. Салтыков, Г. З. Сөләймәнов, Хөсәен Әхмәтов тарафыннан язып алынган. Җыр һәм инструменталь көй вариантларын К. М. Дияровтан Ф. Х. Камаев язып ала.
Риваятьларнең берсе буенча, «Ирәндек»не XVIII гасыр уртасында Ирәндек сырты матурлыгына хәйран калган тотучы Болгар иҗат иткән.
«Ирәндек» җырының сүзләре кантоннар заманында иҗат ителгән «армия» халык җырында кабатлана. Әлеге җырда линия хезмәтенең һәм хәрби походның авырлыгын үз җилкәсендә татыган исемсез каһарман үзенең ил-йортын сагына, шунда кайтырга ашкына, гомеренең заяга үтүеннән зарлана[1]:
Иртәнчәккәй торып, тышка чыксам, Күренеп тора Ирәндек үңере. «армия» җыры (фрагмент) |
.
«Ирәндек» җырын Р. Ә. Гәрәев, Гали Хәмзин, Ф. Ф. Гәрәев, А. Г. Галимов, Ф. З. Салихов, Г. С. Хәбибуллин, Флюра Килдиярова, Мәүләтбай Гайнетдинов һ. б. башкара.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.