Наполеон Бонапарт

Наполео́н I Бонапа́рт (корс. Napulione Buonaparte, итал. Napoleone Buonaparte, фр. Napoléon Bonaparte [na.po.leɔ̃ bɔ.nɑ.paʁt]; 1769 елның 15 августы, Аяччо, Корсика – 1821 елның 5 мае, Лонгвуд, Изге Елена утравы) – 1804–1815 елларда Франция императоры. Француз хәрби җитәкчесе һәм дәүләт эшлеклесе, бүгенге француз дәүләтенә нигез салучы.

Наполеон I Бонапарт
Туган телдә исем	Napoléon I Buonaparte
Туган	15 август 1769(1769-08-15) Аяччо, Корсика
Үлгән	5 май 1821(1821-05-05) (51 яшь) Лонгвуд, Изге Елена утравы
Үлем сәбәбе	ашказаны яман шеше[d]
Күмү урыны	Собор Святого Людовика Дома Инвалидов[d] һәм Долина Могилы[d]
Яшәгән урын	Изге Елена утравы Аяччо Париж Эльба[d]
Милләт	француз
Ватандашлыгы	Франция[1][2][3]
Әлма-матер	Хәрби мәктәп[d]
Һөнәре	император
Җефет	1) Жозефина де Богарне 2) Мария-Луиза Австрияле
Өйдәш	Мария Валевская[d], Полин Фуре[d], Emilie Kraus von Wolfsberg[d][4], Elisabeth de Vaudey[d], Элеонора Денюэль де ла Плень[d], Грассини, Джузеппина[d] һәм Альбина де Монтолон[d]
Балалар	Наполеон II[d][3], Шарль Леон[d], Колонна-Валевский, Александр Жозеф Флориан[d][5][6], Ойген Мегерле фон Мюльфельд[d] һәм Жюль Бартелеми Сен-Илер[d]
Ата-ана	Карло Буонапарте (әти) Летиция Рамолино (әни)
Кардәшләр	Элиза Бонапарт[d], Людовик I Бонапарт[d], Каролина Бонапарт[d][5], Полина Бонапарт[d], Жозеф Бонапарт[d][3], Люсьен Бонапарт[d][5], Жером Бонапарт[d][3] һәм безымянная дочь Бонапарте[d]
Катнашкан сугышлар/алышлар	Наполеон сугышлары һәм Революционные войны[d]
Хәрби дәрәҗә	бригада генералы[d] һәм дивизиюн янаралы[d]
Наполеон I Бонапарт Викиҗыентыкта

Балачак еллары

Чыгышы

Төп мәкалә: Наполеон гаиләсе

Наполеон 13 баладан икенчесе булган

• Жозеф Бонапарт (1768—1844)
• Люсьен Бонапарт (1775—1840)
• Элиза Бонапарт (1777—1820)
• Луи Бонапарт (1778—1846)
• Полина Бонапарт (1780—1825)
• Каролина Бонапарт (1782—1839)
• Жером Бонапарт (1784—1860)

Буонапарте гаиләсе

1. Карло Буонапарте + Летиция Рамолино
   1. Жозеф Бонапарт (1768—1844), Испания короле.
      1. Зенеида Бонапарт (8 июль 1801 — 8 август 1854);
      2. Шарлотта Бонапарт (31 октябрь 1802 — 3 март 1839).
   2. Люсьен Бонапарт (1775—1840), Канино һәм Музиньяно кнәзе.

Балачактан ук хәрби җиңүләр турында хыяланган^[7]

• 1798 елның 21 июлендә — Наполеон Мисырда төрек гаскәрләрен тар-мар итә (рәсемдә).

  

Беренче империя

Төп мәкаләләр: Беренче империя, Наполеон сугышлары

2 декабрь 1804. Наполеон . Давид (1805—1807)

Наполеон . Аппиани (1805)

• 1804 елның 16 маендә — Наполеон I Француз империясе императоры булып игълан ителә.
• 1804 елның 2 декабрендә — Наполеон Бонапарт үзен император буларак игълан итте.
• 1805 елның 15 сентябрендә — Россия Наполеонга беренче сугышны игълан итә.
• 1806 елның 21 ноябрендә — Наполеон Бөекбританиягә каршы «континенталь камалыш» турында игълан итә.
• 1807 ел 7 июль — Россия һәм Наполеон Франциясе арасында Тилзит килешүе.
• 1810 елның 2 апрелендә — Франция императоры Наполеон I / Парма эрцгерцогинясы Мария Луизага өйләнә.
• 24 июнь — Россиягә Наполеон Бонапарт җитәкләгән француз гаскәрләре керә. 1812 елгы Ватан сугышы башлана.
• 7 сентябрь — Мәшһүр Бородино сугышы башлана.
• 1812 елның 19 октябрендә — Наполеон Мәскәүне ташлап китә.
• 1815 елның 26 февралендә — Эльба утравына җибәрелгән Наполеон I Бонапарт сөргеннән кача.
• 1815 елның 20 мартында — Эльба утравында сөргендә булган Наполеон Бонапарт Парижга кайта.
• 1815 елның 30 мартында — Парижга Наполеонга каршы коалиция гаскәрләре керә. Наполеон сугышы тәмам.

Сугышның ахырында, антинаполеон коалициясе җиңде һәм Наполеон I сөргендә, Изге Елена утравында вафат булды.

• 1821 елның 5 маендә — Наполеон I (Napoléon Bonaparte), француз императоры, сөргендә, Изге Елена утравында вафат була.