Мамадыш

Мамадыш (лат. тат. Mamadış, рус. Мамадыш) — Россия Федерациясендәге Татарстан Республикасының Мамадыш районы үзәге, Казаннан 167 км көнчыгышта урнашкан. Кама алды төбәгендә, Нократ елгасының (Чулманның кушылдыгы) уң ярына, Ушмы елгасы койган урында, Казан-Екатеринбург линиясендәге Кукмара тимер юл станциясеннән 80 км көньяк-көнчыгышта урнашкан. Нократ елгасында пристань.

Мамадыш
рус. Мамадыш
Илтамга
Нигезләнү датасы	1391
Дәүләт	Россия
Нәрсәнең башкаласы	Мамадыш районы, Городское поселение город Мамадыш[d][1], Мамадыш өязе һәм Мамадыш кантуны
Административ-территориаль берәмлек	Городское поселение город Мамадыш[d][1]
Сәгать поясы	UTC+03:00
Халык саны	15 726 (2021)[2]
Диңгез дәрәҗәсе өстендә биеклек	60 метр
Мәйдан	15 км²
Почта индексы	422190
Җирле телефон коды	85563
Мамадыш Викиҗыентыкта

Халык саны: 14 432 кеше (2010).^[3]

* Туган якны өйрәнү музее

Тарих

Татар авылы буларак барлыкка килә. Аның урынына беренче күчеп утыручының исемен йөртә. ХVII гасырдан анда руслар күченеп утыра башлый. Изге Троица храмы җиткерелгәч, Троицкое авылы дип атала. 1781 елдан Мамадыш – өяз шәһәре. Район 1930 елда оештырыла.

1921 елның ахырында Мамадышта эшләп килгән педагогия курслары ябыла. Сәбәбе: укыту өчен әсбаплар, кабинетлар, мастерскойлар һәм иң мөһиме — педагоглар җитешмәү. Күп кенә фәннәр бөтенләй укытылмый. Курсларны Алабугадагы шундый ук курсларга кушалар.

Халык

1840[4]	1866[5]	1897[6]	1913[7]	1939[7]	1959[8]	1970[9]	1979[10]	1989[11]	2002[12]	2010[3]
3 655	3 619	4 195	~5 900	~7 700	9 023	9 663	10 326	11 835	13 509	14 432

Төп милләтләр:

• 1989 елгы җанисәп буенча: татарлар — 59,0%, руслар — 39,4%.
• 2002 елгы җанисәп буенча: татарлар — 65,3%, руслар — 30,1%.

Сәнәгать

• "Мамадышнефтепродукт" ҖЧҖ
• шәһәр электр челтәрләре
• "Мамадыш агач эшкәртү комбинаты" ААҖ
• "Мамадыш спирт заводы"
• "Мамадыш сыр-май комбинаты"
• "Мамадыш ашлык кабул итү предприятиесе" ААҖ
• "Мамадыш балык заводы" ААҖ
• Мамадыш урман хуҗалыгы

Авыл хуҗалыгы

Бодай, арыш, арпа, солы, борчак, бәрәңге, җитен үстерелә. Терлекчелекнең төп юнәлешләре-сөтчелек, дуңгызчылык, җәнлекчелек.

Авыл хуҗалыгына хезмәт күрсәтүче ширкәтләр: "Агрохимсервис".

Матбугат

"Нократ" ("Вятка") матбугат-мәгълүмат дәүләт учреждениесе.

Шәхесләр

• Галина Ибраһимова (1928), ССРБ халык табибы.
• Ирек Мәгасумов (1988), подполковник (2022), Россия Федерациясе Каһарманы (2023).
• Олег Сорокин (1995–2022), өлкән лейтенант, Россия Федерациясе Герое (2023, үлгәннән соң).

Мәдәният

• Мамадыш татар театры
• Туган якны өйрәнү музее

Сылтамалар

• http://www.tatmedia.com/tat/region/153 2009 елның 23 май көнендә архивланган.
• Рәсми сайт

Искәрмәләр

1. ОКТМО

   https://wikidata.org/wiki/Track:P764https://wikidata.org/wiki/Track:Q4330203
2. Итоги Всероссийской переписи населения 2020 года (по состоянию на 1 октября 2021 года)

   https://wikidata.org/wiki/Track:Q126684906
3. архив күчермәсе, archived from the original on 2011-06-27, retrieved 2013-05-25
4. Статистические таблицы о состоянии городов Российской империи, 1840
5. Казан губернасы торак урыннары исемлеге, 1866
6. Населенныя мѣста Россійской Имперіи въ 500 и болѣе жителей. Санктъ-Петербургъ, 1905.
7. http://tatarile.org/maglumat/%D0%BC%D3%99%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D3%99/%D0%B1%D1%83%D0%B0-1
8. 1959 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
9. 1970 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
10. 1979 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
11. 1989 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
12. 2002 елгы Бөтенроссия җанисәбе. РФ, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны