Юпитер (планета)

Юпитер (борынгы төркичә oñğay, оңгай^[1]) — Кояш системасында урнашкан, Кояштан бишенче планета. Кояш системасында иң зур планета. Сатурн, Уран һәм Нептун планеталары белән зур газлы планеталар исәбенә керә. Планетаның исеме Борынгы Рим мифологиясендәге күк йөзе һәм күкрәү Юпитер югары алласы хөрмәтенә кушылган.

Юпитер

Тәртип саны	5
Кояштан уртача ераклык	778 570 000 км
Максималь ераклык	816 620 000 км
Минималь ераклык	740 520 000 км
Радиус	поляр: 66 854 ± 10 км, экваториаль: 71 492 ± 4 км
Масса	1,8986×1027 кг
Тыгызлык	1,326 г/см³
Тәүлек озынлыгы	9,925 сәг.
Ел озынлыгы	4332,589 җир тәүлеге (11,86 көн)
Иярченнәр	63
v • d • e

Юпитерның экватордагы радиусы 71,4 мең км тәшкил итә. Бу җирнең радиусыннан 11,2 тапкыр зуррак.

Иярченнәр

2005 елның мәгълүматлары буенча Юпитерның 63 иярчене бар. Бу Кояш системасы өчен рекордлы сан. 4 иң зур иярчен — Ио, Европа, Ганимед һәм Каллисто инде 1610 елда Галилео Галилей тарафыннан ачылган.

Атамалар

Татар халкы, гарәп-мөселман мәдәниятенең бер өлеше буларак, әүвәл планетаны Мөштәри (иске тат. مشتری‎) исеме белән дә атап йөрткән.^[2], әмма хәзерге вакытта бу исем кулланылмый.