Bötentatar İctimaği Üzäge

Bötentatar İctimaği Üzäge (BTİÜ) — Tatar milli ictimaği-säyäsi oyışma.

Bötentatar İctimaği Üzäge
Байрак
Нигезләнү датасы	1988
... хөрмәтенә аталган	Милли Идарә
Басма орган	Известия ТОЦ
Рәсми тел	татар теле
Штаб-фатирының урнашуы	Казан, Россия
Гамәлдән чыгу датасы	10 июнь 2022[1]

Tarix

Berençe oyıştıru qorıltayı 1989 yılnıñ fevrälendä Qazanda uzdırıla. Başta Tatar İctimaği Üzäge digän isem birelä. İkençe qorıltayda (1991 yıl, fevral) cämğiätneñ programması häm nizamnamäse qabul itelä, 35 keşelek prezideumı saylana, iseme Bötensoyuz Tatar İctimaği Üzäge dip üzgärtelä. 1992 yıldan xäzerge isemendä. BTİÜne oyıştıruda başlap yörüçelär: M. Mölekev, İ Ämixanov, Fäwziä Bäyrämeva, Z. Zäynulin, R. Safin, F. Safiullin h.b.

Maqsat-programması

• Tatarlarnıñ däwlätçelegen torğızu;
• Räsäy Federatsiäse häm başqa däwlätlär belän tiñ, tigez däwlätara mönäsäbätlär urnaştıru;
• Milli mädäniätneñ, telneñ üseşenä ireşü,
• Tatar telen çın däwlät tele itü,
• İslam dine eşçänlegen yañartıp cibärü,
• Başqa töbäklärdä yäşäwçe Tatarlarnıñ milli-mädäni häm üzbilgelänü xoquqların ğämälgä aşıruda yärdän iteşü h.b.

Taşqın, Millät häm İzvestiya TOTs (TİÜ xäbärläre; Urısça: Известия ТОЦ) gäzetläre näşer itelä.

Citäkçe organnarı

• Qorıltay;
• Ğäli Mäcles (qorıltaylar arasında);
• Prezidium (daimi eşli);
• Prezidium räise (almaşlap).

Qorıltayları

1.se 1989-da, 2.se 1991-dä, 3.se häm 4.se 1993-tä, 5.se 1996-da, 6.sı 1999-da, 7.se 2002-da uzdırıla.^[2]

Berniqädär mäğlümätlärgä qarağanda, BTİÜdä suğışçan qanatı bar; 1990-yıllarda İçkeriä yawbaşları belän elemtä totqanı uylanıla.^[3]

Eşçänlegen tuktatu

2021 yılnıñ 15 ğinwarında Tatarstan prokuraturası TİÜne ekstremistik oyışma dip tanunı sorap, Tatarstan Yuğarı mäxkämäsenä möräcäğät itä. 24 fevral'dä mäxkämädä eş qarala başladı.^[4]

Rusiä justiziä ministrlığı «extremist eşçänlek alıp baru belän bäyle räweştä» Bötentatar İctimaği Üzägeneñ eşçänlegen tuktatkan^[5][6].

Tatar ictimaği üzäge räisläre

• Marat Mölekov
• Zinner Ähliullin
• Ildus Ämirxanov
• Räşit Yäğfärov
• Färıt Zäkiyev

Monı da qarağız

• Tatar Milli Bäysezlek Partiäse İttifaq
• «Altın Urda» Tatar Patriotik Frontı

Çığanaqlar

1. https://www.kommersant.ru/doc/5407146
2. Tatar Ensiklopediä Süzlege, Qazan, 2003
3. (Urısça) 4. Bötendönya Suğışı säxifäsendä
4. Yuğarı mäxkämä TİÜ eşen qarıy: lingvistik ekspertizağf tänäfes Azatlıq radiosı. 25.02.2021
5. Перечень общественных и религиозных объединений, деятельность которых приостановлена в связи с осуществлением ими экстремистской деятельности, archived from the original on 2021-10-30, retrieved 2021-10-30
6. Россия юстиция министрлыгы Татар иҗтимагый үзәге эшчәнлеген туктатты. Azatlıq radiosı, 8.10.2021