Roald Säğdiev

Roald Zinnur ulı Säğdiev (Роальд Зиннур улы Сәгъдиев) – tanılğan ğälim, fän eşleklese, fizika-matematika fännäre doktorı, RFA akademigı (1968). Tanılğan ğälim, şulay uq RFA akademigı Renad Säğdievneñ bertuğan enese. Roald Säğdiev elekkege AQŞ prezidentı Dwayt Eyzenhauernıñ onıqasına öylängän.

Roald Säğdiev
Tulı iseme	Roald Zinnur ulı Säğdiev
Hönäre	fizik
Tuu datası	28 dekäber 1932(1932-12-28) (91 yäş)
Watandaşlığı	SSRB/AQŞ/Räsäy/Azärbaycan
Büläk häm premiäläre	Sotsialistik Xezmät Qaharmanı (1986), ike Lenin ordenı, Tatarstan aldınnan xezmät öçen ordenı, Lenin premiäse (1984)

Tormış yulı

Roald Säğdiev dönyağa Mäskäwdä 1932nçe yılnıñ 26. dekaberendä kilä. 1955nçe yılda Mäskäw däwlät universitetınıñ fizika fakultetın tämamlıy. 1956-1961nçe yıllarda SSSR Fännär Akademiäseneñ Atom energiäse institutında (xäzer Kurçatov institutı) eşli.

1968nçe yılda, utız biş yäşendä Roald Säğdiev SSSRnıñ iñ yäş akademigı bula. Şulay uq ul Sovet ilennän berdänber Vatikan fännär akademiäse akademigı däräcäsenä ireşä. 1961-1970nçe yıllarda Atom-tös fizika institutında laboratoriä citäkçese (Novosibirsk).

1970-1973nçe yıllarda SSSR Fännär akademiäseneñ Yuğarı temperaturalar institutında eşli. Roald Säğdiev zamança plazma fizikasıñ öyränüçe aldınğı ğälim. Anıñ Kurçatov institutında başqarğan esse plazma häm idarä itelä torğan termo-töş sintez ölkäsendäge açışları xalıqara däräcädä tanıla.

1973-1988nçe yıllarda Roald Säğdiev SSSR Fännär Akademiäseneñ Ğäläm tikşerenüläre institutında direktor. Bu waqıtta ul unikal fänni programmalar (“Kosmos”, “Prognoz”, “İnterkosmos”, “Meteor”, “Apollon” h.b.) östenedä eşli.

1987-1991nçe yıllarda SSSR Yuğarı Sovetı deputatı itep saylana.

1985-1988nçe yıllarda Roald Säğdiev yuğarı dairälärdä ütkarelgän Jeneva, Waşington häm Mäskäw oçraşularında SSSR citakçese M. Gorbaçev kiñaşçese bula.

1989dan xäzergäçä Merilend universitetı professorı (AQŞ).

Akademiälär

• Rusiä Fännär Akademiäse akademigı
• AQŞ milli fännär akademiyäse akademigı
• Amerika Sänğat häm Fännär Akademiäse akademigı
• Şvetsiä Patşa Akademiäse akademigı
• Böyek Britaniä Astronomiä Cämğiäte äğzası
• Max Plank Cämğiäte (Almaniä) äğzası
• Xalıqara Astronomiä Akademiäse akademigı
• Macarstan Fännär akademiäse akademigı
• Çexiä Fännär Akademiäse akademigı
• Vatikan Fännär Akademiäse akademigı

Büläklär

• Lenin premiäse (1984) plazma fizikası ölkäsendäge eşläre öçen
• Sotsialist Xezmät Qaharmanı (1986)
• İke Lenin, Oktäber İnqıylabı häm Xezmät Qızıl Bayrağı ordennarı kavalerı
• Yıl keşese (Fransiä, 1988)
• Tate Medale (Amerika Fizika İnstitutı, 1991)
• Ettore Majorana premiäse (İtaliä, 1993)
• Leo Szilard premiäse (Amerika Fizika Cämğiäte, 1995)
• Maxwell premiäse (Amerika Fizika Cämğiäte, 2001)
• Carl Sagan Memorial Award (2003)

Sıltamalar

• Eisenhower İnstitutınıñ räsmi säxifäsendä Roald Säğdiev turında beleşmä 2008 елның 18 май көнендә архивланган.