Михаил Мензбир

Михаил Мензбир (1855елның 23 октябре Тула, Рәсәй Империясе - 1935 елның 10 октябре, Мәскәү, СССР ) - рус һәм совет зоологы һәм зоогеографы, Мәскәү Университетының Мактаулы профессоры һәм Мәскәү университеты ректоры ( 1917-1919 ), СССР Фәннәр академиясенең хакыйкый әгъзасы, рус орнитологиясенә нигез салучы .

Михаил Мензбир
Туган телдә исем	рус. Михаил Александрович Мензбир
Туган	23 октябрь (4 ноябрь) 1855[1] Тула, Россия империясе[2][1]
Үлгән	10 октябрь 1935(1935-10-10)[2][1] (79 яшь) Мәскәү, СССР[2]
Күмү урыны	Введен зираты[d]
Ватандашлыгы	Россия империясе  СССР РСФСР[d]
Әлма-матер	Мәскәү университетының физика-математика факультеты[d]
Һөнәре	кошбелгеч, университет профессоры, хайванатбелгеч, коллекционер животных
Эш бирүче	Мәскәү дәүләт университеты[3], Мәскәү дәүләт университеты[3] һәм Мәскәү дәүләт университеты[3]
Гыйльми дәрәҗә:	табигать фәннәре докторы[d]
Гыйльми исем:	Мәскәү император университеты[d], Санкт-Петербург фәннәр академиясе[d] һәм ССҖБ ФА академигы[d]
Михаил Мензбир Викиҗыентыкта

Википедиядә Мензбир фамилияле башка кешеләр турында мәкаләләр дә бар.

Кайбер зоологик таксоннарны тасвирлаган тикшеренүче. Бу таксоннарның исемнәре (авторны күрсәтү өчен) " Menzbierр " билгесе белән күрсәтелә.

Биография

М. A. Минзбир

Мензбир Михаил Александрович 1855 елның 23 октябрендә Тулада ярлы дворян гаиләсендә туган. Аның әтисе суд тикшерүчесе була, әнисе Ольга Юлиановна, Михаил Мензбирга 11 яшь булганда, туберкулездан үлә. Соңрак Михаил бабасы карамагында яши.

1874 елда ул экстерн рәвештә Тула гимназиясен тәмамлый ^[4] . Шул ук елда ул Мәскәү университетының физика һәм математика факультетының табигый фәннәр бүлегенә укырга керә. Аның университет укытучылары арасында профессор Н. A. Северцов , Я. A. Борзенков , С. A. Усов һ.б. була.

1878 елда М. A. Мензбир Мәскәү университетын алтын медаль белән тәмамлый.

1882 елда магистр дәрәҗәсенә «Орнитологическая география Европейской России» темасы буенча диссертация яклый. Бу хезмәт зоогеографиядә классик әсәргә әверелә. Аннан соң аны Мәгариф министрлыгы чит илгә икееллык сәяхәткә җибәрә, шул вакытта ул Грац, Вена, Лейден, Брюссель, Париж һәм Лондон зоология музейларында эшли.

1884 елда ул Мәскәү университетының чагыштырма анатомия кафедрасында доцент булып раслана һәм студентлар өчен курслар укый башлый.

1886 елда «Сравнительная остеология пингвинов» темасы буенча зоология докторы дәрәҗәсенә диссертация яклый.

Мәскәү университетының зоология һәм чагыштырма анатомия кафедрасына 1887 елда ул экстраординар, 1898 елда - ординар профессор итеп сайлана.

Әгъза-корреспондент (1896), СССР ФА мактаулы (1926) һәм хакыйкый әгъзасы (1929), Н.А.Северцов шәкерте. Мәскәү университеты профессоры (1886 елдан). 1906 елда ул университет ректоры ярдәмчесе итеп сайлана (1906-1911). ).

1911 елда ул университеттан китә.

1911-1917 елларда ул Мәскәү Югары хатын-кызлар курсларында һәм А.Л.Шанявский.исемендәге Халык университетында профессор булып эшли.

1917 елда ул Мәскәү университетына кабат кайта һәм университет ректоры вазифасын били (1917-1919).

1917 елда ул Мәскәү дәүләт университетында зоогеография һәм чагыштырма анатомия лабораториясен булдыра ( 1917-1930 елларда җитәкчелек итә). Фәннәр академиясенең зоогеография лабораториясен оештыручы сы да ул (1930).

1901-1911 елларда Мәскәү университетының чагыштырма анатомия институты һәм музеен оештыручысы һәм директоры була.

1902-1911 елларда - ректор ярдәмчесе.

1926 елдан - мактаулы, 1929 елдан - СССР Фәннәр академиясенең хакыйкый әгъзасы.

1915-1935 елларда М. А. Мензбир Мәскәү натуралистлар җәмгыяте Президенты була, ул 1880 елдан бирле әлеге җәмгыятьнең әгъзасы булып торган. Болардан тыш күп кенә Россия һәм чит ил фәнни җәмгыятьләре әгъзасы да була: Франциянең зоология җәмгыяте (1884), Америка орнитология берлеге (1884), Лондон зоология җәмгыяте, Британия орнитология берлеге (1894), Алман орнитология җәмгыяте (1930) һәм башкалар. Ул шулай ук Россия палеонтология җәмгыятенә нигез салучыларның берсе була (1916).

1932 елдан Мензбир Михаил Александрович каты авырый. 1935 нче елның 10 октябрендә Мәскәүдә үлә, Введен зиратында күмелгән (10 нчы уч.) ). Хәзерге вакытта кабере аяныч хәлдә ^[5] .

Гаилә

• Кызы - Наталья Михайловна Мензбир. 1948 елның 20 апрелендә кулга алына. 10 елга хезмәт лагерена хөкем ителә. 1956 елның 26 мартында реабилитацияләнә ^[6]

Мәскәү университеты профессоры (1911). Утыралар: В. П. Сербский, К. А. Тимирязев, Н. А. Умов, П. А. Минаков, М. А. Мензбир, А. Б. Фохт, В. Д. Шервинский, В. К. Цераский, Е. Н. Трубецкой.. Басканнар: I. И. П. Алексинский, В. К. Рот, Н. Д. Зелинский, П. Н. Лебедев, А. А. Эйхенвальд, Г. Ф. Шершеневич, В. М. Хвостов, А. С. Алексеев, Ф. А. Рейн, Д. М. Петрушевский, Б. К. Млодзеевский, В. И. Вернадский, С. А. Чаплыгин, Н. В. Давыдов.

Төп әсәрләре

• • Мензбир М. А. Орнитологическая география Европейской России. Ч. 1. — М.: Унив. тип. (М. Катков), 1882. — 524 с. — (Уч. зап. Моск. ун-та. Отд. естеств.-истор.; вып. 2—3). Ч. 2 — М., 1889. — 244 с.
  • Мензбир М. А. Дарвинизм в биологии и близких к ней науках, М., 1886
  • Мензбир М. А. Птицы России, вып. 1—7. — М., 1893—1895.
  • Мензбир М. А. Охотничьи и промысловые птицы Европейской России и Кавказа. Т. 1—2; Атлас из 140 хромолитографированных таблиц. — М., 1900—1902.
  • Мензбир М. А. Птицы. — СПб.: Брокгауз-Ефрон, 1904—1909.
  • Мензбир М. А. Зоогеографический атлас: 30 таблиц рисунков, иллюстрирующих животное население суши земного шара по зоологическим областям, с объяснительным текстом и картой зоологических областей. — М.: М. и С. Сабашниковы, 1912. — 16 с., 31 л. цвет. илл.
  • Мензбир М. А. Объяснительный текст к Зоогеографическому атласу. — М.: М. и С. Сабашниковы, 1912. — 32 с.
  • Мензбир М. А. Птицы (Aves). Falconiformes. Фауна России и сопредельных стран, преимущественно по коллекциям Зоологического Музея Императорской Академии Наук. Том 6. (С 5 таблицами и 17 рисунками в тексте). — Петроград: Тип. Имп. АН, 1916. — 344 c.
  • Мензбир М. А. Великий ледниковый период Европы (Век мамонта и пещерного человека). Пг., 1923
  • Первые 65 лет в истории теории подбора, 1926
  • Мензбир М. А. За Дарвина (Сб. статей), М. — Л., 1927
  • Мензбир М. А. Миграции птиц с зоогеографической точки зрения: научно-популярный очерк. — М.; Л.: Биомедгиз, 1934. — 109 с.
  • Мензбир М. А. Очерк истории фауны Европейской части СССР: (от начала третичной эры). — М.; Л.: Биомедгиз, 1934. — 223 с.

Искәрмәләр

1. Памяти академика Михаила Александровича Мензбира — М., СПб.: Издательство Академии Наук СССР, 1937.

   https://wikidata.org/wiki/Track:Q126722821https://wikidata.org/wiki/Track:Q248326
2. Мензбир Михаил Александрович // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / мөхәррир А. М. Прохорова — 3-е изд. — Москва: Советская энциклопедия, 1969.

   https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135https://wikidata.org/wiki/Track:Q649https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737
3. Фандо Р. А. Московский городской народный университет имени А.Л. Шанявского: у истоков экспериментальной биологии, The A.L. Shanyavsky Moscow City People’s University: at the Beginning of Experimental Biology // Историко-биологические исследования — 2017. — ISSN 2076-8176; 2500-1221

   https://wikidata.org/wiki/Track:Q130459526https://wikidata.org/wiki/Track:Q126725109
4. Мензбир заболел сыпным тифом в выпускном классе гимназии, но позже, по выздоровлении, экстерном сдал выпускные экзамены и был награждён серебряной медалью.
5. Общество Некрополистов. Мензбир Михаил Александрович (1855-1935). necropolsociety.ru. 2018-02-12 тикшерелгән.
6. Постановление Главной военной прокуратуры

Әдәбият

• • Памяти академика Михаила Александровича Мензбира: Сборник статей / Ред. акад. Н. М. Кулагин. — М.—Л.: Изд-во АН СССР, 1937. — 640 с. — 2725 экз. (Статьи: Г. П. Дементьева, В. А. Дейнега, А. Ф. Котс и др.)
  • Котс А. Ф. Памяти учителя
  • Дементьев Г. П. Михаил Александрович Мензбир, 1855—1935: Биогр. очерк. — М.: Изд-во МГУ, 1950. — 40 с. — (Замечательные ученые Московского университета / Моск. ордена Ленина гос. ун-т им. М. В. Ломоносова. Науч. б-ка им. А. М. Горького). (Библиография печатных трудов М. А. Мензбира)
  • Ильичёв В. Д., Симкин Г. Н. Михаил Александрович Мензбир (1855—1935) // Московские орнитологи / Ред. совет: В. Т. Бутьев, В. М. Галушин, М. В. Калякин, В. М. Константинов, В. С. Шишкин; Отв. ред.: В. Е. Флинт, О. Л. Россолимо. — М.: Изд-во МГУ, 1999. — С. 322—330. — 528 с. — 1000 экз. — ISBN 5-211-04119-4. (в пер.)
  • Матвеев Б. С. М. А. Мензбир (1855—1935) // Успехи современной биологии, 1936, т. 5. вып. 1.
  • Матвеев Б. С. М. А. Мензбир // Люди русской науки: Очерки о выдающихся деятелях естествознания и техники. Биология. Медицина. Сельскохозяйственные науки. — М., 1963. — С. 268—273.
  • Пузанов И. И. М. А. Мензбир, как зоогеограф // Бюл. МОИП. Отд. биол. 1946. Т. 51, вып. 1. С. 16—31.
  • Пузанов И. И. Основоположники русской зоогеографии (Н. А. Северцов — М. А. Мензбир — П. Л. Сушкин) // Тр. Совещ. по истории естествознания. 24—26 дек. 1946 г. — М.; Л.: Изд-во АН СССР, 1948. — С. 289—298.
  • Росина Н. Я. Михаил Александрович Мензбир, 1855—1935 / Отв. ред. Л. Я. Бляхер; Художник И. П. Кремлев; Академия наук СССР. — Л.: Наука. Ленингр. отд-ние, 1985. — 224 с. — (Научно-биографическая литература).
  • Курочкин Е. Н. Михаил Александрович Мензбир — эпоха в российской зоологии // Зоологический журнал, 2006, т. 85, № 3, с. 260—265
  • Волков В.А., Куликова М. В. Московские профессора XVIII — начала XX веков: Естественные и технические науки / Отв. ред. С. С. Илизаров; Рец.: К. К. Васильев, В. И. Кузнецов, В. М. Магидов; Институт истории естествознания и техники им. С. И. Вавилова РАН. — М.: Янус-К; Московские учебники и Картолитография, 2003. — С. 155—156. — 296 с. — (Деятели науки и просвещения Москвы XVIII-XX вв. в портретах и характеристиках). — 2000 экз. — ISBN 5-8037-0164-5.

Сылтамалар

• • Биография на сайте МОИП
  • Биография
  • Мензбир Михаил Александрович // Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978.
  • Россия фәннәр академиясе рәсми сайтында шәхес профиле.
  • Мензбир Михаил Александрович.Летопись Московского университета. Дата обращения: 26 ноября 2017