Лев Королёв

Лев Королёв (6 сентябрь 1926, Подольск — 5 гыйнвар 2016, Мәскәү^[3][4]) — совет һәм Россия системалы программисты һәм математигы, техник фәннәр докторы (1967), Мәскәү дәүләт университетының хисаплау математикасы һәм кибернетика факультетының исәпләү комплекслары системаларын автоматлаштыру кафедрасы мөдире. Мәскәү университетының атказанган профессоры (1996).

Лев Королёв
Туган	6 сентябрь 1926(1926-09-06)[1] Подольск, Мәскәү губерниясе, РСФСР, СССР
Үлгән	5 гыйнвар 2016(2016-01-05)[2] (89 яшь) Мәскәү, Россия
Күмү урыны	Троекуров зираты[d]
Ватандашлыгы	СССР  Россия
Әлма-матер	МДУ механика-математика факультеты[d]
Һөнәре	информатика өлкәсендә белгеч, математик
Эш бирүче	Мәскәү дәүләт университеты
Сәяси фирка	Советлар Берлеге коммунистик фиркасе
Гыйльми дәрәҗә:	физика-математика фәннәре докторы[d][1]

Википедиядә Королёв фамилияле башка кешеләр турында мәкаләләр дә бар.

СССР Фәннәр академиясенең (1981) һәм Россия Фәннәр академиясенең әгъза-корреспонденты (1991). ССРБ Дәүләт премиясе (1969) һәм ССРБ Министрлар Советы премиясе (1982) лауреаты. 1968 елдан КПСС әгъзасы.

ССРБ-да программалау һәм исәпләү техникасы үсешенә нигез салган галимнәр даирәсенә керә.

Биографиясе

1943 елда М. В. Ломоносов исемендәге Мәскәү дәүләт университетының механика-математика факультетына укырга керә.

1944 елда армия сафына чакырыла^[5]. Бөек Ватан сугышында катнаша.

1952 елда механика-математика факультетын отличие белән тәмамлый. 1975 елга кадәр СССР Фәннәр академиясенең ачык механика һәм исәпләү техникасы институтында (ИТМИ) академик С. А. Лебедев җитәкчелегендә эшли. 1953 елда беренче ватан компьютерлары (BESM, BESM-2 һәм M-20) өчен программалар төзүдә катнаша. 1956 елда тексларны инглиз теленнән рус телене машина белән тәрҗемә итү өчен компьютер программасын эшли, 1960 елда шушы темага диссертация яклый.

1967 елда ракета оборонасы эшчәнлегенә булышлык итүче компьютер системасы эшләнмәсе нигезендә докторлык диссертациясе яклый. Моннан тыш, очышлар белән идарә итү өчен математик тәэмин итү эшли, шул исәптән «Союз-Аполлон» чошы өчен дә.

1967 елда Л. Н. Королев җитәкчелегендә БЭСМ-6 электрон исәпләү машиналары өчен «Диспетчер-68» операция системасы эшләнә, ул башлангыч совет мультипрограммалау операция системасына әверелә. Моннан тыш, система хәтерне динамик бүлү белән виртуаль хәтерне оештыруны тәэмин итә. Бу эзләнү ватан системалы программалауны аннары үстерүгә җитди йогынты ясый.

70 тән артык гыйльми басма, шул исәптән 10 монография һәм уку әсбаплары авторы. Профессор (1969), Мәскәү дәүләт университетының исәпләү математикасы һәм кибернетика факультетының исәпләү комплекслары системаларын автоматлаштыру кафедрасы мөдире (1970-2016), суперкомпьютерлар архитектурасы буенча курс укыта. Л. Н. Королевның укучылары арасында ике Россия Фәннәр академиясе әгъза-корреспонденты, 40-тан артык фән кандидаты һәм докторы бар.

Мәскәүдә Троекуров зыяратында җирләнгән^[6].

Төп хезмәтләре

• • «Современные вычислительные машины. Тексты лекций» (1972);
  • Структуры ЭВМ и их математическое обеспечение. М., 1974 (2-е изд. 1978);
  • «Операционные системы» (1977);
  • «Микропроцессоры, микро- и мини-ЭВМ». М., 1984 (2-е изд. 1988);
  • Развитие ЭВМ и их математического обеспечения. М., 1984 (в сер. «Новое в жизни, науке, технике»);
  • «Элементы информатики» (1984; в соавт.);
  • «Микропроцессоры и персональные компьютеры» (1986);
  • «Архитектура процессоров электронных вычислительных машин» (2003);
  • «Информатика. Введение в компьютерные науки» (2003; 2-е изд. 2012; в соавт.).

Мактаулы исемнәре һәм бүләкләре

• IV дәрәҗә «Ватан алдындагы хезмәтләре өчен» ордены (12 июль 1996 ел) — дәүләт алдындагы хезмәтләре һәм күпьеллык намуслы эшчәнлеге өчен^[7]
• Ленин ордены (1971)
• Октябрь Революциясе ордены (1986)
• II дәрәҗә Ватан сугышы ордены (1985)^[8]
• «Хөрмәт Билгесе» ордены (1976)
• ССРБ Дәүләт премиясе (1969; БЭСМ-6 авторлар коллективы составында)
• ССРБ Министрлар Советы премиясе (1982) — МДУ-ның коллектив файдалану системасын оештырган өчен
• М. В. Ломоносов исемендәге премия лауреаты, педагогик эшчәнлеге өчен (1995)
• «Мәскәү дәүләт университетының атказанган профессоры» мактаулы исеме (1996)

Искәрмәләр

1. http://letopis.msu.ru/peoples/4786
2. https://historygreatest.com/lev-nikolayevich-korolyov-russian-computer-scientist-died-at-89
3. «Чудеса Льва Королева» Открытые системы № 3, 2016, стр. 41-43.
4. Королев Лев Николаевич | ВМК МГУ.
5. Память народа.
6. Могила Л. Н. Королёва.
7. Указ Президента РФ от 12 июля 1996 г. № 1026
8. Память народа.

Әдәбият

• Лев Николаевич Королев: биография, воспоминания, документы / сост. и ред.: В. К. Власов, Р. Л. Смелянский, А. Н. Томилин. — М.: Макс пресс 2016. — 267, [3] с., [5] л. цв. ил.; ISBN 978-5-317-05333-8 — 500 экз.

Сылтамалар

• Профиль Льва Николаевича Королёва РФА рәсми сайтында
• Страница в Виртуальном компьютерном музее
• Биографические сведения на сайте «Летопись Московского университета»
• Прощание с Л. Н. Королевым
• Галерея фотографий Л. Н. Королёва
• Историческая справка на сайте Архива РАН