Könçığış Törkistan, Şärqi Törkistan yäki Uyğırstan (uyğırça شەرقىي تۈركىستان, Uyghurstan, Sherqi Turkistan) - Üzäk Aziädä urnaşqan töbäkneñ tarixi iseme, xäzerge waqıtta Qıtay eçenä kerä häm Qıtay tarafınnan "Yaña çik" (qıtayça Şeñcan) digän kolonial' isem birelgän.
| Könçığış Törkistan | |
| Байрак | |
 | |
 | |
| Дәүләт |
 Кытай[1] |
|---|---|
| Административ-территориаль берәмлек | Шеңҗан-Уйгыр автономияле районы |
 Könçığış Törkistan Викиҗыентыкта | |
Könçığış Törkistanğa Qäşqärstan (könyaqta), Cuñğarstan (tönyaqta) kerälär.
Könçığış Törkistan cirendä XX ğasırda Könçığış-Törkistan İslam Cömhüriäte (1933-1934) häm Könçığış-Törkistan İnqıylabi Cömhüriäte (1944-1949) bulğannar.
Tarix
Könçığış-Törkistanda soñğı waqıtqa qädär qıtaylar (xännär) yäşämägän. Cirle asaba xalıq - törki xalıqlar: uyğırlar (küpçelek), qazaqlar, qırğızlar, pamirlar täşkil itkännär. Töp dine - İslam.
Läkin "aqtawlı" häm "qaratawlı" arasında İslam dini köräşe näticäsendä Könçığış-Törkistan zäğiflängän häm Cuñğar xanı Galdan, soñraq mañcur imperiäse (Tsin) tarafınnan basıp alınğan.
1759 yılda mañcur-qıtay ğäskärläre höcüme näticäsendä uyğırlar üz däwlätçelegen yuğaltqannar.
İlbasarlar basıp alınğan cirgä "Şeñcan" (yaña çik) digän isemne birgän.
XIX-XX ğasırlarda uyğırlar küp tapqır baş kütärgännär - 1825-1828, 1857, 1862-1872, 1931-1937, 1943-1949. Läkin azatlıq öçen köräşe näticäsez qalğan.
XVIII-XIX ğasırdan Şärqi Törkistanda tatarlar yäşi başlağan. 1897 yılda tatarlar Öremçe şähärendä mäçetne tözilär. Tatar cämğiäte Könçığış Törkistan säyäsi tormışında möhim röl uynağannar. 1989 yılğa qädär Öremçe merı wazifasında Tatarstanda tuğan Şähidi Borhan bulğan.
İskärmälär
Sıltamalar
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
