Берәр җәмгыятьнең барлык әгъзаләре уртаклашкан аңны иҗтимагый аң дип атыйлар. Аны шулай ук аерым җәмгыятьләр һәм җәмәгатьләр үзләренең көндәлек тормышында очраткан мәсьәләләрне тану, җәмгыять яшәгән кыенлыклардан аңлы булу дип билгеләп була. Иҗтимагый аңны үзләштергән субъект үз карашларны доминант мәдәнияткә нигезли.[1]
коллектив аң белән бутамагыз.
| Иҗтимагый аң |
Иҗтимагый аң турында фикерләрнең тамырлары абсолют рух төшенчәсен кулланган Һегель эшчәнлегеннән килә дип санала[2]. Марксизм фәлсәфәсендә җәмгыять кирәге абсолютка чыгарыла, рух сүзе исә аң белән алмаштырыла. "Иҗтимагый аң" термины беренче тапкыр 1895 елда Владимир Ленин тарафыннан (ПСС, т. 2, с. 482) кулланыла һәм 1914 елда Александр Богданов (рус.) язган хезмәтеннән соң [3] фәнни кулланылышта үз урынын ала.
Замандаш Россия фәлсәфәсендә иҗтимагый аң формалары еш рухи сфералары белән алмаштырыла[4]
Гадәттә сүзгә алынган иҗтимагый аңның формалары[5]:
- Сәнгать (Сәнгәти аң)[6]
- Фән[7] (үзенә фәлсәфәне дә ала)
- Әхлак[8]
- Хокуки аң (Хокук)[9]
- Дин — кешелекнең иртәнге этапларында киң таралган иҗтимагый аң формасы, ~ 40-50 мең ел элек барлыкка килә[10]
- Идеология (Сәяси аң) — иҗтимагый аңның иң югары халәте}}[11]
Иҗтимагый аңның һәр формасына: фәнгә, фәлсәфәгә, мифологияга, сәясәткә, дингә һәм б. - белемнең аерым формалары хас[12].
Уяу
Уяу иҗтимагый аңлы субъект доминант мәдәни карашка альтернативаларны эзли.[1]
Киңәйтелгән
Маргинальләшкән төркеме белән үзен көчле бәйләгән субъектның иҗтимагый аңы киңәйтелгән дип әйтелә.[1]
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
