Диңгез буе өлкәсе

Диңгез буе өлкәсе (рус. Приморская область) — Россия империясе составында административ-территориаль берәмлек.

Диңгез буе өлкәсе
1856 — 1920
Герб
Башкала	1856—1880: Николаевск 1880—1888: Хабарау 1888—1920: Владивосток
Мәйдан	516 867,8 чакрым2
Халык	190 663 кеше[1] (1897), (1914 елның чикләрендә)
Ерак Көнчыгыш Республикасы →

Өлкәнең үзәге — Николаевск (1856—1880 елларда), Хабарау (1880—1888 елларда), Владивосток (1888—1920 елларда).

География

Чиктәшлек

Як	Өлкә
Төньяк	Камчатка өлкәсе, Якутск өлкәсе
Төньяк-көнбатыш	Амур өлкәсе
Көньяк-көнбатыш	Кытай
Көнчыгыш	Сахалин өлкәсе (диңгез буенча)

Тарих

Диңгез буе өлкәсе Көнчыгыш Себернең дмңгез буендагы территорияләрдән (Камчатка белән) 1856 елда оештырыла. 1857 елда аның составыннан Амур өлкәсе чыгарыла. 1858 елда, Айгун договоры буенча, аның составына Амурның унъягы, Уссури елгасы һәм Япон диңгезе арасындагы җирләре кертеләләр. 1880 елда өлкәнең идарәсе Николаевсктан Хабарауга күчерелә; шул ук елда өлкә составыннан Владивосток порты һәм Муравьёв-Амурский ярымутравы аерылып чыгарылалар һәм Владивосток хәрби губернаторлыгына кертеләләр.

1884 елда өлкә составыннан Сахалин отделы (1909 елдан — Сахалин өлкәсе) аерылып чыгарыла; шул ук елда Амур буендагы генерал-губернаторлыгы оештырыла: аның составына Диңгез буе, Амур, Байкал арты һәм Сахалин өлкәләре кертеләләр. 1888 елда Владивосток губернаторлыгы яңадан Диңгез буе өлкәсе составына кертеләләр; шул ук елда өлкәнең идарәсе Владивостокка күчерелә.

1909 елда өлкә составыннан Камчатка өлкәсе аерып чыгарыла.

Административ бүленеш

1909-1917 елларда:

1. Төньяк Уссури округасы
2. Уссури округасы
3. Уда округасы
4. Хабарау округасы

Халык

Туган тел буенча состав (1897 елдагы җанисәп буенча)^[2]:

Камчатка өлкәсе: Тел Кешеләр саны  % рус 76 292 40,15 украин 33 326 17,54 кытай 30 699 16,16 корея 24 297 12,79 эвенк 10 289 5,41 гиляк 4 231 2,22 поляк 3 197 1,68 япон 2 094 1,10 яһуд 1 570 0,83 татар 1 034 0,54 алман 601 0,32 мордва 380 0,20 белорус 274 0,14 якут 230 0,12 литва 209 0,11 бурят 178 0,09 латыш 124 0,07 чиркәс 124 0,07 башка телләр 881 0,46

Өязләрдә тел буенча состав: Округа рус украин кытай корея эвенк гиляк поляк япон Уда[3] 40,6 % ... 8,5 % 1,8 % 17,3 % 23,1 % 1,1 % 1,3 % Уссури[4] 67,9 % 2,8 % 16,0 % 4,5 % 6,2 % ... ... ... Хабарау[5] 49,7 % 4,5 % 17,1 % 2,6 % 20,4 % ... 1,4 % 1,2 % Төньяк Уссури[6] 33,6 % 25,2 % 17,1 % 17,9 % ... ... 2,0 % ...

Өлкәнең җитәкчелеге

Хәрби губернаторлар

Исем	Звание
Пётр Казакевич	контр-адмирал	06.12.1856—04.04.1865
Иван Фуругельм	контр-адмирал	04.04.1865—20.04.1870
Александр Кроун	контр-адмирал	20.04.1870—07.07.1875
Густав Эрдман	контр-адмирал	07.07.1875—04.06.1880
Михаил Тихменёв	генерал-майор	04.06.1880—29.04.1881
Иосиф Баранов	генерал-майор	29.04.1881—30.08.1888
Павел Унтербергер	генерал-лейтенант	01.10.1888—27.05.1897
Диан Субботич	генерал-майор	11.06.1897—10.09.1898
Николай Чичагов	генерал-лейтенант	04.01.1899—18.01.1903
Алексей Колюбакин	генерал-майор	18.01.1903—19.09.1905
Василий Флут	генерал-майор	19.09.1905—01.01.1910
Иван Свечин	генерал-майор	01.01.1910—03.10.1911
Михаил Манакин	генерал-майор	30.10.1911—1913
Арсений Сташевский	генерал-лейтенант	1913—1915
Владимир Толмачёв	генерал-лейтенант	1915—1917

Искәрмәләр

1. http://demoscope.ru/weekly/ssp/emp_lan_97_uezd.php?reg=591
2. 1914 елның чикләрендә
3. яһуд — 1,5 %, татар — 1,4 %, якут — 1,2 %, башка телләр — 2,1 %.
4. башка телләр — 2,6 %
5. башка телләр — 4,3 %
6. башка телләр — 3,0 %