From Wikipedia, the free encyclopedia
Гренла́ндия (гренл. Kalaallit Nunaat, дан. Grønland) — Атлантик һәм Төньяк Боз океаннар тарафыннан юылучы утрау, дөньяның иң зур утравы. Дания дәүләтенә, аның Гренландия административ берәмлегенә керә. Утрау мәйданы — 2 130 800 км².
 | |
| ...хөрмәтенә аталган | FETCH_WIKIDATA |
|---|---|
| Халык саны | 76 186 (2018)  |
| Җәгърафия | |
| АТБ | Гренландия |
| Ил | Дания кыйраллыгы |
| Мәйдан | 2,130,800 км² |
| ДДӨБ | 3694 метр |
| Сулык | Атлантик океан, Төньяк Боз океаны, Баффин диңгезе |
| Координатлар | 72°N 40°W |
 | |
Гренландиянең көнбатышында урнашкан Нуук шәһәре — утрауның иң зур торак пункты (2009 елда халык саны — 15 105 кеше).
Утрауда диңгезле, субарктик һәм арктик климатлары хасил итә. Утрауда еш куәтле җил белән циклоннар булалар. Гыйнвар аенда уртача температура −7 °C (көньякта), −36 °C (төньякта), июль аенда 10 °C (көньякта) һәм 3 °C (төньякта).
Биш куплетлы Гренландия гимнының беренче тексты 1912 елда язылган булган. Ул хәзер дә ил парламенты тарафыннан рәсми рәвештә расланмаган килеш кулланыла. Аның дания теленә тәрҗемәсенә шул заманда җирле халык турында “җитлекмәгән балалар” дигән сүзләр кертелгән булган. Бүгенге гимнның дүртенче куплетында бу “мәдхия”не “балигълыкка әзер” дип кенә күтәрә алганнар. Шул сәбәпле ризасыз халыкта альтернатив гимн да яшәп килә (Nuna asiilasooq — Таулы-ташлы ил). Монысы Даниянең Der er et yndigt land — Әй, сөекле Ватан гимнына аваздаш. Аңарда башлыча илнең табигате сурәтләнгән, ә Гренландиянең иң кирәкле, иң мөһим сүзе ил һәм тел мәгънәләрендә ике тапкыр кертелгән. Һәм җыр “Калаалит — ахырзаманга кадәр!” дигән сүзләр белән тәмамлана. Димәк, утрау бозлары эреп беткәнче...
Беренче гимн текстының шигъри калыбы һәм көе Швециянең Du gamla, Du fria (Син борынгы, син азат) исемле һәм бик ягымлы милли гимнына нигезләнгән. Ләкин аңарда күрше Исландиянең Lofsöngur — Мәдхия җыры белән тугандашлык та сизелеп тора. Димәк, Калааллит Нунаат (илнең дәүләт телендәге атамасы шундый) үз юлын дөрес һәм һармонияле итеп билгеләргә тырыша.
Башка халыклар өчен Гренландия гимнының беренче һәм бишенче куплетлары актуаль.
Nunarput, utoqqarsuanngoravit
niaqqut ulissimavoq qiinik.
Qitornatit kissumiaannarpatit
tunillugit sineriavit piinik.
Akullequtaasutut merlertutut
ilinni perortugut tamaani
kalaallinik imminik taajumavugut
niaqquit ataqqinartup saani.
Atortillugillu tamaasa pisit
ingerlaniarusuleqaagut,
nutarterlugillu noqitsigisatit
siumut, siumut piumaqaagut.
Inersimalersut ingerlanerat
tungaalitsiterusuleqaarput,
oqaatsit aviisit qanoq kingunerat
atussasoq erinigileqaarput.
Taqilluni naami atunngiveqaaq,
kalaallit siumut makigitsi.
Inuttut inuuneq pigiuminaqaaq,
saperasi isumaqaleritsi.
1. Син, борынгы Ватаныбыз, тау-бозлы,
Күкрәгеңдә назлана ул-кызларың.
Чал чәчләрдәй кар каплаган башыңны,
Байлык-муллыкта океан ярларың.
.......................................................................
5. Кол басынкылыгы — һич түгел язмыш,
Алга, Калааллит, без синең сагыңда.
Уалучан булса да безнең тормыш,
Инаныгыз, булдырырбыз барын да!
 |
Башка телле бүлектә тулырак мәкалә бар: Greenland (ингл.) Сез тәрҗемә ярдәме белән бу мәкаләне язып бетереп проектка ярдәм итә аласыз. |
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
