From Wikipedia, the free encyclopedia
İdel buyı Bolğar däwläte (İdel-Çulman buyı Bolğarı), Urta İdel häm Çulman buyındağı feodal däwlät (9-13 yözlär).
Şuşı töbäktä yäşäwçe Bolğar, Barsil, Bäräncär, Bilär, Suar-Sabir, Äsägel, Bortas h.b. Törki häm Fin-Uğır qäbilällär bilämäläre berläşüennnän barlıqqa kilgän. Başqalası - Şähri Bolğar
İdel Bolğarı ictimaği-säyäsi tözeleşenä ayırım mäqäläse bağışlanğan: İdel Bolğarı ictimaği-säyäsi tözeleşe
Bolğar däwläten oyıştıru häm Xäzär Qağanlığı, Kiev Ruse belän köräş-bäreleşlär 10-11. yözlärdä Almış iltäbär, Mikail bine Cäğfär, Mö'mim bine Äxmäd, Mö'min bine äl-Xäsän, Talib bine Äxmäd h.b. idarälegendä däwam itä. Boxara häm Bağdad belän ilçelek bağlanışları urnaştırıla (q. Bolğarğa äl-Moqtädir ilçelege), Kiev h.b. Rus kenäzlekläre beläpn solıx kileşüe tözelä (q. Bolğar-Rus kileşüläre). 922. yılda däwlät külämendä İslam dine qabul itelü däwlätçelekne nığıtuğa, mädäni häm säyäsi üseşkä kiterä. 11-13. yözlärdä Bilär, Bolğar, Aşlı, Cükätaw, İbrahim, Suar h.b. şähär-qalalarda timer äyberlär häm qoral citeşterelä, tire-kün eşkärtelä, altın-kömeştän bizänü kiräk-yarağı h.b. eşlänä, säwdä alğa kitä. Ğäräp xälifälege, Vizantiä, Rus kenäzlekläre, Urta Asia il-mämläkätläre belän säwdä bäyläneşläre urnaştırıla. Kürşe kenäzleklär belän suğış-bäreleşlä dä qabatlanıp tora. Bolğar bäk-ämirläre Murom (1088), Suzdal (1107), Yarıslaw (1152), Ustyug (1218) h.b. rus şähärlärenä yaw yörgännär. ber ük waqıtta Rus kenäzläre oyıştırğan höcümnäre kire qaqqannar.
Bolğar-Rus kileşülärenä ayırım mäqäläse bağışlanğan: Bolğar-Rus kileşüläre
Bolğar bizäleş sänğätenä ayırım mäqäläse bağışlanğan: Bolğar bizäleş sänğäte
Bolğar çigä asılmasına ayırım mäqäläse bağışlanğan: Bolğar çigä asılması
985-1220. yıllarda Rus kenäzläreneñ İdel buyı Bolğarına oyıştırılğan yaw-höcümnäre. İdel töbägendä üz yoğıntıların köçäytüne, möhim säwdä yulın qulğa alunı maqsat itkän yawlar:
Şuşı suğışlar häm Mongol yawları (1223, 1229, 1232) Bolğar däwläten köçsezländerä. 1236-1237. yıllarda Batu xan ğäskäre İdel buyı Bolğar däwläte yawlap alalar. Yawğa qarşı xalıq kütäreleşläre bastırılğaç (Bayan belän Cik quzğalışı, Baçman xäräkäte), Bolğar däwläte Altın Urdanıñ ber olısı bulıp qala. 13. yöz axırı - 14. yöz başlarında elekkege däwlät cirlegendä Bolğar, Qazan, Qaşan, Cükätaw bäklekläre barlıqqa kilä.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.