From Wikipedia, the free encyclopedia
Massa (borınğı yunança qamır kisäge) - skalär fizik zurlıq, fizikanıñ iñ möhim zurlıqlarınıñ berse. Başta fizik obyektta matdä miqdarın taswirlağan, quyılğan köçkä qarşılıq kürsätü säläte - inertlıq, häm gravitatsiä üzlege - awırlıq massağa bäyle bula.
Zamança fizikada "matdä miqdarı" energiä häm impuls töşençäläre belän bäyle, häm massa - tınıçlıq energiäsenä tigez.
Tabiğättä massa berniçä yullar belän kürsätelä:
Küp täcribälärdä gravitatsion häm inertlıq massalar tigezlege 10−13 tögällege belän isbatlanğan.
Klassik mexanikada tulı massa - sistema öleşläre massaları summasına tigez.
Gravitatsiä qırındağı küreneşlär - turı kilüçe inertlıq köçlär qırındağı küreneşlärgä tiñ bula.
Gravitatsion massa - cisemnär üzara gravitatsiä tä'sir iteşüe däräcäse bulıp tora.
İnertlıq massa - cisemnär dinamik üzleklären taswirlıy.
Klassik mexanikada massa - additiv, invariant zurlığı.
Maxsus çağıştırmalılıq teoriäsendä - additivsız, invariant zurlığı häm tübändägeçä bilgelänä:
E - tulı energiä, p - impuls, c - yaqtılıq tizlege
Telägän qaysı metrikada:
— metrik tenzor, — 4-impuls
Tınıçlıq massası:
Qayber ülçäw sistemasında yaqtılıq tizlege 1 - gä tigez, şuña kürä:
Foton (häm uydırma graviton) tınıçlıq massası nul'gä tigez, alar här xisap sistemasında yaqtılıq tizlege belän xäräkät itä.
Ülçäw berämlege: Sİ - kg, SGS - gramm.
[
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.