Квазар (инглизчә quasar: quas(i) + (st)ar – йолдыз сыман) — күзәтелә торган Галәмдә иң якты астрономик объектларның берсе. Аның нурланыш егәрлеге кайвакыт галактикабызның бөтен йолдызлары суммар нурланыш егәрлеген арттырып үти.
Бер фараз буенча квазарлар - ерактагы галактикаларның куәтле актив төшләре, аларның эчендә үтә массив кара тишек урнашкан, ул тышкы фәзадан тирәсендәге матдәне эченә суырып йота (аккреция) , нәтиҗәдә кара тишекнең массасы бик арта һәм куәтле нурланыш таратыла. Шушы нурланыш галактиканың барлык йолдызлары нурланыш егәрлегеннән югарырак була.
Соңгы күзәтүләр буенча күпчелек квазарлар эре эллиптик галактикалар үзәкләре янында урнашкан.
Бер теория буенча квазар - үзгәрешенең башлангыч дәверендәге галактика, аның эчендә үтә массив кара тишек әйләнә-тирәдәге матдәне йота. Галактика үзәгендә урнашкан шул кара тишекнең аккрецион дискы - көчле нурланышның чыганагы булып тора. Квазарның кызыл тайпылмасы космологик кызыл тайпылмасыннан гравитацион тайпылма кыйммәтендә зуррак.
Квазарларны Галәмнең маяклары белән чегыштыралар, чөнки алар гаять зур ераклыктан күренәләр. Квазарларны тикшерү ярдәмендә Галәмнең эволюциясе, матдәнең бүленеше, спектраль төзелеше өйрәнелә.
Сылтамалар
- «Ярче тысячи галактик» 2007 елның 14 декабрь көнендә архивланган. // «Вокруг света», октябрь 2004
- «Что такое квазар» // quasar.by, ноябрь 2011
- K. I. Kellermann The Discovery of Quasars (англ.) // Bulletin of the Astronomical Society of India. — 2013. — arΧiv: 1304.3627.
- Даукурт Г. Что такое квазары?. — К.: Радяньска школа, 1985. — 131 с.
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
