Fäza-waqıt
From Wikipedia, the free encyclopedia
Fäza-waqıt[1][2] yäki fäza-waqıt kontinuumı - fäza tiñ xoquqlı waqıt ülçäneşe belän östälgän fizik model.
Fäza-waqıt - özleksez häm matematika qaraşı buyınça Lorents metrikasına buysınğan topologik törlelek (isäpläw fäzası).
Lorents metrikası - Minkovskiy fäzasınıñ psevdoevklidik metrikası, Maxsus çağıştırmalılıq teoriäsendä barlıqqa kilä.
Maxsus çağıştırmalılıq teoriäsendä qullanıla torğan Minkovskiy yassı fäzası buyınça:
Anıñ metrik tenzorı:
İnterval:
Klassik fizikada waqıtqa bäysez Evklid fäzası qullanıla, çönki anda waqıt küzätüçe xäräkätennän bäysez bula.
Kosmologiädä fäza-waqıt täğlimatı berdäm abstrakt Ğälämenä berläşterelä.
Fäza-waqıtta koordinatalar çeltäre 3+1 ülçäneştä cäyelä, barlıq waqiğalar bilgelängän 4 ülçäneş belän taswirlana.
Fäza-waqıtta yaqtılıq konusı töşençäse barlıqqa kilä, ul mömkim bulğan koordinatlar zurlıqların çikli.