Тавык карчыгасы

Тавык карчыгасы (лат. Accipiter gentilis) — карчыга кошлар гаиләлегенең чын карчыгалар ыругының ерткыч кош. Аурупада, Азиядә һә Төньяк Америкада киң таралган.

Тавык карчыгасы
Масса	67 грамм[1], 712 грамм[1] һәм 1,14 килограмм[1]
Халыкара фәнни исем	Accipiter gentilis L., 1758[2][3][4][…]; Astur gentilis[5]
Таксономик ранг	төр[2][3][6][…]
Югарырак таксон	Astur[d][5][7]
Таксонның халык атамасы	Eurasian Goshawk[8][9]
Таксон синонимы	F. palumbarius[d][10]
Тәүге атамасы	F. gentilis[d]
ХТСБ саклану статусы	югалу куркынычы иң аз булган[d][11]
Бүләкләр	Ел кошы[d] (2015) [12]
Канатлары киңлеге	115 сантиметр[13] һәм 100 сантиметр[13]
Чехия Республикасының юкка чыгу куркынычы булган төрләре Кызыл исемлеге статусы	зәгыйфь[d][14]
Нинди вики-проектка керә	ВикиПроект Инвазив биология[d]
CITES Appendix	Appendix II of CITES[d][15]
Тәүлек циклы	көндез актив[d][16]
Таксон ареалы	Кытай[17] һәм Көньяк Кытай таулары[d][18]
Ссылка на авторов таксона	(Linnaeus, 1758)
Тавык карчыгасы Викиҗыентыкта

Оя (Accipiter g. gentilis)

Accipiter gentilis

Тасвир

Тавык карчыгасы карчыгалар ыругының иң зур төре. Иркәкләрнең массасы 0,63–1,1 кг, озынлыгы уртача 55 см, канатларының колачы 98–104 см. Тешеләр аз гына зуррак, аларның массасы 0,86–1,6 кг, озынлыгы 61 см, канатларының колачы 105–115 см.

Төрчәләр

• Урта Аурупа карчыгасы (лат. Accipiter gentilis gentilis)
• Көнбатыш Себер карчыгасы, тойгын (лат. Accipiter gentilis buteoides)
• Көнчыгыш Себер карчыгасы, Камчатка карчыгасы (лат. Accipiter gentilis albidus)
• Көньяк Урал карчыгасы (лат. Accipiter gentilis suschkini)
• Урта Себер карчыгасы (лат. Accipiter gentilis schvedowi)
• Япония карчыгасы (лат. Accipiter gentilis fujiyamae)
• Кавказ карчыгасы (лат. Accipiter gentilis caucasicus)

Тойгын

Себер карчыгасы зур кош, иркәкнең канат озынлыгы 32–35 см, тешенең — 35–39 см. Себер карчыгалары кышын кайвакыт үзең ояларыннан ерак көньякта очрашалар. Аларны Башкортостанда, Иделнең түбәнге өлешендә, Урта Азиядә, Кавказда күрделәр. Себер карчыгалары арасында аксыл (бүз) кошлар очрашалар, аларны аеруча тойгын дип атыйлар. Азия лачынчылары аларның кадерен беләләр.

«Кара лачын ау кошым
Сиңа булмас, Шаһ Тимер!
Аннан кала Бүз тойгын —
Ул да булмас, Шаһ Тимер!»
Идегәй дастаны

Чыганаклар

Искәрмәләр

1. Lislevand T., Figuerola J. Avian body sizes in relation to fecundity, mating system, display behavior, and resource sharing // Ecology / Ecological Society of America — USA: ESA, 2007. — 1 p. — ISSN 0012-9658; 1939-9170 — doi:10.1890/06-2054

   https://wikidata.org/wiki/Track:Q1282045https://wikidata.org/wiki/Track:Q30https://wikidata.org/wiki/Track:Q57195072https://wikidata.org/wiki/Track:Q47502966https://wikidata.org/wiki/Track:Q56946309https://wikidata.org/wiki/Track:Q1013420
2. Integrated Taxonomic Information System — 1996.

   https://wikidata.org/wiki/Track:Q82575https://wikidata.org/wiki/Track:P815
3. IOC World Bird List Version 6.3 — 2016. — doi:10.14344/IOC.ML.6.3

   https://wikidata.org/wiki/Track:Q27042747
4. World Bird List: IOC World Bird List — 6.4 — IOU, 2016. — doi:10.14344/IOC.ML.6.4

   https://wikidata.org/wiki/Track:Q27907675https://wikidata.org/wiki/Track:Q1325616
5. IOC World Bird List Version 14.2 — 2024.

   https://wikidata.org/wiki/Track:Q130652624
6. IOC World Bird List. Version 7.2 — 2017. — doi:10.14344/IOC.ML.7.2

   https://wikidata.org/wiki/Track:Q29937193
7. Birds of the World — Ithaca: Cornell Lab of Ornithology, 2024.

   https://wikidata.org/wiki/Track:Q217346https://wikidata.org/wiki/Track:Q96696556https://wikidata.org/wiki/Track:Q2997535
8. Кызыл китап — 1964.

   https://wikidata.org/wiki/Track:P627https://wikidata.org/wiki/Track:Q32059
9. Gill F., Donsker D., Rasmussen P. IOC World Bird List v13.2 — (untranslated), 2023.

   https://wikidata.org/wiki/Track:Q122928923https://wikidata.org/wiki/Track:Q1325616
10. Глобаль биотөрлелек мәгълүматы оешмасы — 2001.

    https://wikidata.org/wiki/Track:Q1531570https://wikidata.org/wiki/Track:P846
11. The IUCN Red List of Threatened Species 2021.3 — 2021.

    https://wikidata.org/wiki/Track:Q110235407
12. https://www.nabu.de/tiere-und-pflanzen/aktionen-und-projekte/vogel-des-jahres/habicht/index.html
13. Accipiters — Alaska Department of Fish and Game.

    https://wikidata.org/wiki/Track:Q4708528
14. Portál informačního systému ochrany přírody — Agentura ochrany přírody a krajiny České republiky.

    https://wikidata.org/wiki/Track:Q54859980https://wikidata.org/wiki/Track:Q8183220
15. Species+

    https://wikidata.org/wiki/Track:P2040https://wikidata.org/wiki/Track:Q20962955
16. Wiens J. J. Out of the dark: 350 million years of conservatism and evolution in diel activity patterns in vertebrates // Evolution / M. Noor — Wiley, 2017. — 16 p. — ISSN 0014-3820; 1558-5646 — doi:10.1111/EVO.13284 — PMID:28636789

    https://wikidata.org/wiki/Track:Q13416680https://wikidata.org/wiki/Track:Q15989776https://wikidata.org/wiki/Track:Q38715521https://wikidata.org/wiki/Track:Q1479654https://wikidata.org/wiki/Track:Q4038411
17. (unspecified title) — doi:10.17520/biods.2021475
18. 胡一鸣 南岭哺乳类和鸟类物种丰富度空间分布格局及其影响因子, Species richness patterns of mammals and birds and their drivers in the Nanling Mountain Range // 生物多样性 — 2024. — ISSN 1005-0094 — doi:10.17520/BIODS.2023026

    https://wikidata.org/wiki/Track:Q125881934https://wikidata.org/wiki/Track:Q27721235https://wikidata.org/wiki/Track:Q90834501